Yazılışları ve
söylenişleri aynı ancak anlamları farklı olan hem fiil hem de isim kökü olarak
kullanılabilen ve aralarında bir anlam ilişkisi olmayan köklere sesteş kökler
denir. Türkçede isim de fiil de olabilen kimi sesteş sözcükler vardır. Burada
sözcüğün bütünündeki anlamına bakılır.
Örnek 1
Yaz mevsiminde arkadaşına bir mektup yazar.
Cümlede geçen "yaz" sözcükleri arasında kesinlikle bir
anlam ilişkisi söz konusu değildir. Yine sözcüklerin farklı anlamlara
geldikleri görülmektedir. Birincisi "mevsim"; ikincisi ise
"yaz-" eylemi anlamına gelmektedir.
Örnek 2
Her güzel kırmızı gül onu güldürürdü.
Cümlede geçen "gül" sözcükleri arasında kesinlikle bir anlam ilişkisi söz konusu değildir. Birincisi "bitki"; ikincisi ise "gül-" eylemi anlamındadır.
Örnek 3
Dizlerini yere bırakıp bütün taşları yan
yana dizdi.
Cümlede geçen "diz" sözcükleri arasında bir anlam
ilişkisi söz konusu değildir. Yine sözcüklerin farklı anlamlara geldikleri
görülmektedir. Birincisi "vücut parçası"; ikincisi ise
"diz-" eylemi anlamına gelmektedir.
Örnek 4
Yüzündeki kan onun öldüğüne bir an milletin kanmasına neden oldu.
Cümlede geçen "kan" sözcükleri arsında bir anlam
ilişkisi söz konusu değildir. Birincisi "vücuttaki sıvı madde";
ikincisi ise "kan-" eylemi anlamında kullanılmıştır.
Örnek 5
Okulda her şey vardı. Onun için erken varmak istiyordu okula.
Cümlede geçen "var" sözcükleri arasında kesinlikle bir
anlam ilişkisi söz konusu değildir. Birincisi "mevcut"; ikincisi ise
"ulaşmak" eylemi anlamındadır.
Örnek 6
Çocukları kazlara bakınca fırsattan istifade o da etrafı kazdı.
Cümlede geçen "kaz" sözcükleri arasında bir anlam
ilişkisi yoktur. Cümledeki ilgili sözcüklerin farklı anlamlara geldikleri
görülmektedir. Birincisi "kümes hayvanı"; ikincisi ise
"kaz-" eylemi anlamındadır.
Örnek 7
Ata bindikten sonra serin yaylalara bir
tur attı.
Cümlede geçen "at" sözcükleri arasında bir anlam
ilişkisi söz konusu değildir. Anlam ilişkisi olursa "sesteş kök"
değil de "ortak kök" olur. Yine sözcüklerin farklı anlamlara
geldikleri görülmektedir. Birincisi "hayvan"; ikincisi ise
"at-" eylemi anlamına gelmektedir.
Ayrıca bakınız
Sözcükte Yapı Basit Türemiş Birleşik Kelimeler
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder