Edebiyat Okulu: Dilek (Tasarlama) Kipleri

Fiillere gereklilik, şart, soru, istek ve emir anlamı katan eklerdir. Dilek-tasarlama kiplerinde haber olmadığı için zaman da söz konusu değildir. Dilek kipleri dört grupta incelenir:

1. Gereklilik kipi
2. Şart kipi
3. İstek kipi
4. Emir kipi

a. Gereklilik Kipi Eki "-meli, -malı": Eylemin yapılmasının gerekli olduğunu anlatan kiplerdir.

Örnek

Gel-meli-yim

Gel-meli-sin

Gel-meli

Gel-meli-yiz

Gel-meli-siniz

Gel-meli-ler

Gereklilik Kipinin Cümle İçerisinde Kullanımına Örnekler

Başarmak için daha fazla çalışmalısın. (gereklilik anlamı)

Bunu öncelikle arkadaşın yazmalıdır. (gereklilik anlamı)

Ankara'ya ulaşmış olmalı. (ihtimal anlamında)

b. Şart Kipi Eki "-se, -sa": Fiil kök veya gövdelerine gelerek işin bir koşula bağlı olduğunu bildiren eklerdir.

Örnek

Yaz-sa-m

Yaz-sa-n

Yaz-sa

Yaz-sa-k

Yaz-sa-nız

Yaz-sa-lar

Şart Kipinin Cümle İçerisindeki Kullanımına Örnekler

Bunları yazarsan daha iyi anlayacaksın.

Bize gelirsen birlikte gidebiliriz.

Yazacaksan birlikte yazalım bunları.

c. İstek Kipi Eki "-e, -a": Fiillere gelerek cümleye istek anlamı katar.

Örnek

Yaz-a-yım

Yaz-a-sın

Yaz-a

Yaz-a-lım

Yaz-a-sınız

Yaz-a-lar

İstek Kipinin Cümle İçerisindeki Kullanımına Örnekler

Oturalım önce tahtadakileri yazalım.

Sizler o gün oraya gelesiniz.

Eve gittiğinde çocuğa bakasın.

d. Emir Kipi: Eylemin yapılmasını emir şeklinde bildiren kipe denir. Emir kipinin herhangi bir eki yoktur. I. tekil ve I. çoğul şahısların çekimi yoktur.

Örnek

Yaz

Yaz-sın

Yaz-ın (ız)

Yaz-sın (lar)

Emir Kipinin Cümle İçerisindeki Kullanımına Örnekler

Herkes buraya zamanında gelsin.

Sınıftakilere söyle tahtadakileri defterlerine yazsınlar.

Bu tarafı sen temizle.

Ayrıca bakınız

Yapım Ekleri

Yapım Ekleri
İsimden İsim Yapım Ekleri
İsimden Fiil Yapım Ekleri
Fiilden İsim Yapım Ekleri
Fiilden Fiil Yapım Ekleri

Çekim Ekleri