Bulunduğu cümlelere "dahi, bile, eşitlik, gibilik vb." anlamlar katar. Bağlaç olan "de, da"nın başlıca özellikleri şunlardır:
- Bağlaç olan "de, da" her zaman ayrı yazılır.
- "te, ta" şekli yoktur. Yani ünsüz benzeşmesi kuralına uymaz.
- Kalınlık-incelik uyumuna uyar.
- Özel isimden sonra gelirse kesme işareti kullanılmaz.
- Cümlelere "dahi, bile, başkaları, gibi" anlamları katar.
- Cümleden çıkarıldığında anlam bozulmaz, cümle kısmen daralır.
- Yazımda bir kelime gibi kabul edilir.
- Söylenişte vurgulu söylenir.
"de" Bağlacının
Cümleye Kattığı Anlamlar
Eşitlik, gibilik anlamları katar.
Örnek
O kitabı geçen hafta ben de bitirdim.
Oraya zamanında ben de gitmiştim.
Küçümseme, alay anlamları katar.
Örnek
Ev de ev olsa bari!
Okuyacak maaş sahibi olacak da bize
bakacak.
Abartma anlamı katar.
Örnek
Saray da saraymış ha!
Sıcak da sıcak bir hava
vardı Urfa'da.
Şaşma anlamı katar
Örnek
Çocuklar da mı bizimle
gelecek!
Abdullah da mı bu
pisliğin içindedir.
Sebep, inat ve korkutma anlamları katar.
Örnek
Babası ona kızdı da evden
o gece ayrılmıştı. (sebep)
Bu işler bu saatte yapılacak da yapılacak
diye inat etti. (inat)
Verdiğim işleri zamanında yapma da göreyim.
(korkutma)
Sitem, kızgınlık, azarlama, istek, yakınma,
hayıflanma, memnuniyet, tehdit anlamları katar.
Örnek
Köyümüze gelmişsin de bizi
ziyaret etmemişsin. (sitem)
Ne bu! İki saat ders çalış da sonra
dışarıya çık. (kızgınlık)
Abdullah'a ne oluyor da her
işime karışıyor. (azarlama)
Evimize bir gel de oradan sinemaya gidersin. (istek)
Bir türlü bizim de seviyemize
inip ders anlatamadı. (yakınma)
Tatilimi de tatil gibi
geçiremedim. (hayıflanma)
Ne iyi ettiniz de bu soğukta çay getirdiniz. (memnuniyet)
Borçlarını verme de seni
göreyim. (tehdit)
Ama, fakat, lakin anlamlarında
kullanılır.
Örnek
Okula gelmiş de derse
girmeden tekrar evin yolunu tutmuş.
Sınava girdi de kazanamadı.
Bülbül güle hasret kalmış da gülün
haberi yokmuş.
Şart, rica, övünme, değişmezlik
anlamlarında kullanılır.
Örnek
İngilizce kelimeleri yazıp da öğreneceksin.
(şart)
Bize izin ver de yola
çıkalım. (rica)
Ankara'ya gideyim de görün
nasıl tüm işleri hallederim. (övünme)
Çalışsan da inan
kazanamazsın. (değişmezlik)
"de" Bağlacının Cümlede Üstlendiği
Görevler
"Dahi, bile, üstelik "
bağlaçlarıyla özdeş bir kullanıma sahiptir.
Örnek
Mustafa da toplantıya
katılmadan gitti. (dahi, bile)
Bundan sonra çalışsan da kazanman
zordur. (dahi, bile)
Tekrarlanan sözcükler arasına girerek
anlamı güçlendirir.
Örnek
Okul da okul olsa bu
kadar üzülmezdim.
Güzel de güzel bir ev
almış.
Cümleleri, sözcükleri birbirine bağlar.
Örnek
Buraya gelmiş de gitmiş.
(cümleleri)
Elma, üzüm portakal da almış.
(sözcükleri)
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder