Edebiyat Okulu: Birleşik Sıfatlar Nedir? Örnekler

En az iki sözcüğün bir araya gelmesiyle oluşan sıfatlardır. İkiye ayrılır.

A. Kaynaşmış Birleşik Sıfatlar: Aralarına bir ek giremeyecek biçimde kaynaşarak birleşen sıfatlardır. Bitişik yazılır.

Örnek

Hiçbir insan

Birçok arkadaş

Birkaç kalender

Ağırbaşlı kişiler

B. Kurallı Birleşik Sıfatlar: Belirli esaslara göre oluşan birleşik sıfatlardır. Başlıcaları şunlardır:

1. Sıfat tamlamalarına "-lı, -lık" yapım ekleri getirilerek yapılır.

Örnek

Uzun saç: Uzun saçlı adam

Kırık cam: Kırık camlı gözlük

Üç gün: Üç günlük dünya

Beş para: Beş paralık adam

2. Sıfat tamlamalarında adla sıfatın yeri değiştirilip isme III. tekil kişi iyelik eki getirilerek yapılır.

Örnek

Kısa boy: Boyu kısa adam

Dar bahçe: Bahçesi dar ev

Beyaz diş: Dişi beyaz gençler

3. Belirtisiz isim tamlamalarında tamlanan eki yerine "-lı" yapım eki getirilerek oluşturulur.

Örnek

Gül bahçesi: Gül bahçeli yer

Çam ağacı: Çam ağaçlı bahçe

4. Hal eki almış bir isim ile bir sıfatın kalıplaşmasıyla oluşur.

Örnek

Diline hakim adam

Kulaktan dolma bilgiler

Tepeden inme emirler

5. Bir isme uzaklaşma hal eki getirilip sonrasında bir ismin eklenmesiyle oluşur.

Örnek

Tepeden inme emirler

6. "-lı" veya "-sız" yapım ekleriyle oluşturulmuş ikilemeler ile yapılır.

Örnek

Boylu poslu kişi

Evsiz barksız insanlar

İrili ufaklı taşlar

Sazlı sazsız çalgılar

7. Ad tamlamaları bazen bir adı niteleyerek sıfat öbeği görevi üstlendiğinde oluşur.

Örnek

Çobanların bildiği yol

Uyarı: "-an, -ası, -mez, -ar, -dik, -ecek, -miş" sıfat-fiil ekleri de sıfatların bütün özelliklerini üzerinde taşır.

Örnek

Gelen adam giden adamı aratır.

Yıkılası duvarların yanında durmamalıyız.

Kaza dönülmez kavşakta olmuştu.

Koşar adımlarla bize doğru geldi.

Tanıdık kişileri her zaman çok severdi.

Gelecek yıl birlikte kırlara çıkacağız.

Tükenmiş umutlarla yola devam edilmez.