Edebiyat Okulu: Yüklem Nedir? Örnekler

Anlamın tamamlandığı sonuna noktalama işaretlerinin konulduğu ifadelere yüklem denir. Cümlenin en önemli öğesidir. Tek başına cümle oluşturabilir. Yüklemi bulmak için herhangi bir soru sorulmaz.

Yüklem; isim, isim soylu, fiilimsi, isim tamlaması, sıfat tamlaması, birleşik fiil şeklinde oluşabilir. (Altı çizili yerler yüklemdir.)

Örnek

Ali, derslerine çalıştığı zaman mutlu olur. (Yüklem, birleşik fiilden oluşmuştur.)

Okulumuzun en çalışkan öğrencisidir. (Yüklem, belirtili isim tamlamasından oluşmuştur.)

Mustafa, saygılı bir öğrenciydi. (Yüklem, hem niteleme hem belirtme sıfatı alan bir sıfat tamlamasından oluşmuştur.)

Sınıfa geç gelen kişi Tuba'ydı. (Yüklem, bir isimden oluşmuştur.)

En güzel şey dinlenmektir. (Yüklem, fiilimsiden oluşmuştur.)

Bunu bize kazandıran sendin. (Yüklem, zamirden oluşmuştur.)

Sizden sonra onu çağırdım. (Yüklem, fiilden oluşmuştur.)

Hayat, mücadele ve inançtır. (Yüklem, bağlaç öbeğinden oluşmuştur.)

Her şey senin içindir. (Yüklem, edat grubundan oluşmuştur.)

Üzerindeki elbiselerin çoğu yırtık pırtıktı. (Yüklem, ikilemeden oluşmuştur.)

Kurallı cümlelerde yüklem sonda bulunur.

Örnek

Onlar, doğruları yaşayarak öğrendi.

Yüklem

Soru sözcükleri de ek fiil alarak yüklem olabilir.

Örnek

Çalışan kimdi?
Yüklem

Sıralı cümlelerde yüklem ortak kullanılabilir.

Örnek

Onun arkadaşları, öğretmenleri gelmişti.

Yüklem

Bazı cümlelerde tamlamalardan dolayı cümlenin tamamı yüklemden oluşabilir. Bu cümlelerde genellikle gizli özne bulunur.

Örnek

Hayatın en zor günleriydi.
Yüklem

Okulumuzun en sevilen öğrencisidir.
Yüklem

Bir yerde yargı yoksa orada onlarca kelime de bulunsa orada cümle dolayısıyla yüklem olmaz.

Örnek

Okulumuzun en çalışkan, dürüst, en fedakar, mülayim, edep sahibi... (Cümle değil çünkü yüklem yoktur.)

Yüklem tek kelimeden oluşabilir.

Örnek

Yazdım.
Yüklem

Eksiltili cümlelerde yüklem bazen yazılmaz ya da söylenmez. Yüklemin söylenmemiş olması cümlenin yüklemsiz olduğu anlamına gelmez. Cümlenin söylenmemiş kısmını okuyucu tamamlar.

Örnek

Dün eve kim geldi?

Ali. ("Ali geldi" şeklinde cümleyi tamamlarız.)

Bir yazıda ne kadar cümle varsa (yan cümlecik hariç) o kadar yüklem var demektir.

Örnek

Anlamaz, bilmez, sormaz bizi kimseler.
Yüklem Yüklem Yüklem

Sıfat-fiil eklerinden "-ecek, -r, -mez, -dik, -miş" cümlede hem çekimli fiil hem de fiilimsi ekleri olarak kullanılabilir. Bu durumda cümlenin anlamına bakıp yüklem bulunmalıdır.

Örnek

Gelecek günler de bir gün gelecek.
Sıfat-fiil Yüklem

Bitmez hayaller bazen akıldan gitmez.
Sıfat-fiil Yüklem

Bakar kör sürekli bir noktaya bakar.
Sıfat-fiil Yüklem

Tanıdık kişileri görünce hemen ayrıldı.
Sıfat-fiil Yüklem

Yazılmış kader elbet değiştirelemez.
Sıfat-fiil Yüklem

Cümleleri öğelere ayırmada en fazla yapılan yanlışlık deyimlerden oluşan yüklemleri ayırmadır.

Örnek

Çocukluk arkadaşını görünce bağrına bastı.
     Yüklem

Bize aldırış etmeden bildiğini okuyordu.
   Yüklem

Uyarı: "Değil" sözcüğü cümlede tek başına yüklem olmaz.