1. Çift ünsüz harfle
başlayan Batı kökenli alıntılar, ünsüzler arasına ünlü konulmadan yazılır.
Örnek
francala, gram, gramer, gramofon, grup, Hristiyan, kral, kredi, kritik, plan,
pratik, problem, profesör, program, proje, propaganda, protein, prova,
psikoloji, slogan, snop, spiker, spor, staj, stil, stüdyo, trafik, tren,
triptik vb.
Uyarı: Bu tür birkaç alıntıda, sözün başında veya
iki ünsüz arasında bir ünlü türemiştir. Bu ünlü söylenişte de yazılışta da
gösterilir.
Örnek
iskarpin, iskele, iskelet, istasyon, istatistik, kulüp vb.
2. İçinde yan yana iki
veya daha fazla ünsüz bulunan Batı kökenli alıntılar, ünsüzler arasına ünlü
konmadan yazılır.
Örnek
alafranga, apartman, biyografi, elektrik, gangster, kilogram, orkestra,
paragraf, telgraf vb.
3. İki ünsüzle biten
Batı kökenli alıntılar, ünsüzler arasına ünlü konmadan yazılır.
Örnek
film, form, lüks, modern, natürmort, psikiyatr, seks, slayt, teyp vb.
4. Batı kökenli alıntıların içindeki ve sonundaki "g" ünsüzleri
olduğu gibi korunur.
Örnek
biyografi, diyagram, dogma, magma, monografi, paragraf, program; arkeolog,
demagog, diyalog, filolog, jeolog, katalog, monolog, psikolog, ürolog vb.
Uyarı: "fotoğraf" ve "topoğraf"
kelimelerinde "g"ler, "ğ"ye döner.
5. Türkiye Türkçesine mal olmuş bazı yabancı kelimeler dilimizde söylendiği
gibi yazılır.
Örnek
Banka, sigorta, kitap, blender, fırkateyn, fosseptik, master, kampus vb.
6.
Çift ünsüzle biten bazı Arapça ve Farsça kelimelerin son iki ünsüz sesi
arasına ünlü bir ses girer.
Örnek
emr>
emir, nakl> nakil, ilm> ilim, hükm> hüküm, şehr> şehir, fikr>
fikir, nutk> nutuk, sabr> sabır, zehr> zehir
Uyarı: Bu kelimelere ünlüyle başlayan bir ek ya da
"etmek, olmak, olunmak, eylemek, kılmak" yardımcı fiillerinden biri
gelirse sonradan gelen ünlü, yazılışta da söylenişte de düşer.
Örnek
Emir > emretmek, azil
> azli, nutuk > nutku, şahıs > şahsı, şehir > şehri, zehir >
zehri
7. Ön ek, son ek, edat
içeren yabancı kelimeler ve iki kelimeden oluşanlar şu şekillerde yazılır:
Örnek
alelâcele, bîçare,
bilvesile, bîvefa, ilelebet, lâdinî, lâkayt, naçar, namağlûp, namüsait,
namütenahi; Panislâmizm, Panturanizm, Pantürkizm; sürrealizm, realizm,
romantizm; otobiyografi, telekart, telekonferans, bankamatik vb.
8. Türkiye Türkçesine
geçmemiş fakat kullanılan bazı sözcükler aşağıdaki gibi yazılır.
Örnek
Center, centrum, pipeline,
pizza, by-pass vb.
9. Türkler tarafından
kullanılan Arapça ve Farsça kişi ve yer adları Türkçedeki söylenişine göre
yazılır.
Örnek
Ahmet, Nurettin, Fuat,
Mehmet, Şemsettin, Osman, İsa, Abdullah, Abdurrahman; Mekke, Medine, Bağdat,
Filistin, Mısır, Suudi Arabistan, Cidde, İsfahan, İskenderiye, Şam, Şiraz
10. Latin yazı
sistemini kullanan dillerdeki özel adlar özgün biçimleriyle yazılır.
Örnek
Beethoven,
Byron, Cervantes, Eminescu, Grimm, Moliere, Rousseau, Shakespeare; Hollanda,
Lüksemburg, İngiltere; Buenos Aires, New York, Nice, Rio de Janerio, Londra,
Paris, Roma, Cenevre, Marsilya; Napolyon, Şarlken, Şarl,
Uyarı: Yabancı özel adlardan türetilmiş akım
adları Türkçe söylenişlerine göre yazılır.
Örnek
Dekartçılık,
Epikürcülük, Kalvenci, Kalvencilik, Kalvenizm, Kartezyenizm, Lüterci,
Lütercilik, Marksçılık, Marksist, Marksizm, realist,
realizm, romantizm, dadaizm, fütürizm vb.
11. Yunanca isimler, Yunan
harflerinin Lâtin alfabesindeki karşılıkları kullanılarak yazılır.
Örnek
Homeros,
Herodotos, Sokrates, Aristoteles, Euripides, Pindaros, Solon,
Venizelos, Platon, Karamanlis, Onasis, Papandreu vb.
Uyarı: Bazıları
dilimize farklı şekilde de yerleşmiştir.
Örnek
Herodot,
Sokrat, Aristo, Eflâtun, Pisagor, Öklid
12. Rusça isimler, Rus
harflerinin Lâtin alfabesindeki karşılıkları yani Rus harflerinin ses
değerlerini karşılayan Türk harfleri kullanılarak yazılır.
Örnek
Çehov,
Çaykovski, Gogol, Puşkin, Tolstoy, Petersburg, Bolşevik, Dostoyevski, Gorbaçov,
İlyiç, Katayev, Mendeleyev, Şolohov, Moskova, Orenburg, Volga, Yenisey.
13. Çince ve Japonca adlar,
Türkçede yerleşmiş biçimlerine göre yazılır. Kişi isimlerinde tire kullanılır.
Örnek
Pekin, Şanghay, Tokyo,
Hiroşima, Kyoto, Nagazaki, Osaka, Sun Yat-sen, Lin Yu-tan, Honan,
Huangho,Kanton, Nankin, Pekin, Şanghay, Vuhan.
Uyarı: Çincede soyadları küçük adlardan önce
gelir. Soyadları genellikle tek hecelidir.
Örnek
Sun Yat-sen, Lin
Yu-tang.
14. Türk devlet ve
topluluklarındaki özel adlar Türkçede yerleşmiş söyleniş biçimlerine
göre yazılır.
Örnek
Azerbaycan,
Türkmenistan, Özbekistan; Semerkant, Taşkent, Bakü; Abdullah Tukay,
Bahtiyar Cengiz Aytmatov, İslam Kerimov, Vahapzade, Cafer Cebbarlı, Cemal Kemal
vb.
Yararlanılan Kaynaklar
Türk Dil Kurumu, Noktalama İşaretleri Açıklamalar (tdk.gov.tr)
Ayrıca bakınız
"De" Bağlacı ile "-de, -da" Eklerinin Yazımı
Fiil Çekimi ile İlgili Yazılışlar
Satır Sonuna Sığmayan Sözcüklerin Yazımı
Kesme İşaretinin Kullanıldığı Yerler
Düzeltme İşareti ile İlgili Yazım Kuralları
Bitişik ve Ayrı Yazılan Kelimelerin Yazımı
Bitişik Yazılan Birleşik Kelimelerin Yazımı
Ayrı Yazılan Birleşik Kelimelerin Yazımı
Gün, Ay ve Tarih Adlarının Yazımı
Gezegen ve Yıldız Adlarının Yazımı
Dünya Güneş ve Ay Adlarının Yazımı
Pekiştirmeli Sözlerin Yazılışı
Büyük Harflerin Kullanıldığı Yerler
Yazımı En Çok Karıştırılan Sözcükler
Noktalama İşaretleri Konu Anlatımı
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder