Edebiyat Okulu: Paragrafta Konu Nedir? Örnek

Konu, yazarın, paragrafta üzerinde en çok durduğu olay, düşünce veya durumdur. Hakkında söz söylenendir. Bir paragrafta her şeyden önce konuyu saptamak gerekir. Paragrafların konusu her şey olabilir. Kısacası:

Konu, çoğunlukla paragrafın ilk cümlesinde yer alır.
Konu, paragrafta sorulan "Yazar ne anlatıyor, neden söz ediyor?" sorularının cevabıdır.
Konu, paragrafta anlatılmak istenen şey değil, anlatılan şeydir. Konu, asıl amaca ana düşünceye giden yolda sürekli olarak bir araçtır. Yani yazının konusu yazının yazılış amacı değildir.
Sorular bazen şiir şeklinde de karşımıza çıkabilir. Burada şiirde anlatılanlara yoğunlaşmak gerekir.

Paragrafın konusuyla ilgili sorular farklı şekillerde karşımıza çıkar:

1. Bu parçada aşağıdakilerden hangisinden söz edilmektedir?
2. Paragrafın konusu aşağıdakilerden hangisidir?
3. Paragrafta üzerinde durulan aşağıdakilerden hangisidir?
4. Paragrafta ele alınan aşağıdakilerden hangisidir?

Uyarı: Konu, hem genel hem sınırlandırılmış bir şekilde paragrafta yer alabilir.

Genel Konular: Paragraflarda işlenmesi zor olan konulardır. Soyut ve genel konuları işlemek oldukça zordur. Bir konu ne kadar sınırlandırılırsa o kadar kolay işlenir. Genel konulardan bazıları aşağıda yer almaktadır.

Örnek

Sevgi, her zaman fedakârlık gerektirir.

Saygı, bütün insanlığın buluşma noktasıdır.

Başarı, hedefe adım adım yürümektir.

Özgürlük, bir tutkudur.

Eğitim, bir süreçtir.

Yukarıdaki cümlelerde geçen altı çizili kelimeler ve bunların cümlelerde kazandıkları anlam genel ve somut olmayan düşünceleri yansıtır.

Sınırlandırılmış Konu: Sınırları belirlendiği için işlemeye ve geliştirilmeye uygun konulardır. Konunun somut ve sınırlandırılmış olması anlamayı kolaylaştırır. Yukarıda genel anlamlı olarak cümlelerde yer alan altı çizili sözcükler cümle içerisinde sınırlandırılabilir.

Örnek

Yahya Kemal'in İstanbul sevgisi çağları aşmıştır.

Ecdadımıza saygımız varsa onların emanetlerine sahip çıkmalıyız.

Leyla'nın Mecnun'a olan aşkı Fuzuli için ilham kaynağı olur.

Cahit Sıtkı Tarancı, mutluluk olgusuyla hiç tanışmadı.

Cumhuriyet neslinin eğitiminde, Batılılaşma önemli bir yer tutar.

Not: Yukarıdaki cümlelerde konu ya kişilerle ya dönemlerle ya da devirlerle sınırlandırılmıştır.

Örnek Sorular

SORU 1

Toplumlar kültürel açıdan geliştikçe ahlak ilkeleri de değişime uğrar. Deneyimler, düşünsel gelişmeler, sanatsal ve teknolojik üretim, ilkelerin anlamlarına yeni boyutlar kazandırır. Her gelişim, insanın olayları farklı açıdan yorumlamasını olanaklı kılar. Örneğin, aydınlanma devrimi, sınıfsal katmanlaşmalar gibi toplumsal, düşünsel dönüşümler, ahlak kavramında da yeni ölçütleri zorunlu kılmıştır. (YGS)

Bu parçadan ahlakla ilgili olarak aşağıdakilerin hangisine ulaşılabilir?

A) Kişiden kişiye değişen bir içerik taşıdığı
B) İnsanları iyiye ya da kötüye yönlendirdiği
C) Etki gücünün zaman içinde zayıfladığı
D) İnsan ilişkilerini yönlendiren tek güç olduğu
E) Bilimsel, toplumsal gelişmelerden etkilenerek değiştiği

Çözüm: Bu tür paragraflarda metinde anlatılana yoğunlaşmak gerekir. Bizim için "Niçin?" sorusu değil "Ne?" sorusu önemlidir. Kısacası "Parçada ahlakla ilgili anlatılmak istenen nedir? sorusu sorulduğunda; "Bilimsel, toplumsal gelişmelerden etkilenerek değiştiği" cevabı alınır. Doğru cevap da "E" seçeneğidir.