Edebiyat Okulu: Paragrafta Cümlelerin Yerini Değiştirme Nedir? Örnekler

Paragrafların akışıyla ilgili cümlelerdir. Bu konuda çıkan sorularda paragrafı oluşturan cümlelerin yerleri değiştirilir. Rastgele verilen bu cümlelerin sıralanması istenir. Burada en önemli şey paragrafı oluştururken dil ve düşünce birliğinin oluşmasına dikkat etmektir. Kısacası:

Paragrafın en başında giriş cümlesi bulunmalıdır. Paragrafın ilk cümlesi giriş cümlesi olmaya uygun olmalıdır. Cümle, kendisinden önce başka bir cümlenin gelebileceği izlenimi oluşturmamalıdır. İlk cümlenin bağımsız bir cümle olması gerekir. Kendisinden önce gelmesi muhtemel cümle veya cümlelere bağlılığı ifade eden "oysa, halbuki, kısacası, bunun için, ama, fakat, oysa, yine, de, bundan dolayı, bu nedenle, ne var ki, çünkü, onları, bunları, şunları…" gibi ifadeleri içermemelidir.
Paragrafın tümdengelim veya tümevarım paragrafı olup olmadığına dikkat edilmelidir.
Paragrafın geneline hakim olan bakış açısına uygun bir şekilde cümleler sıralanmalıdır.
Bağlayıcı bağlaçlara dikkat edilmelidir. "ama, fakat, çünkü, bundan dolayı vb." bağlaçların olduğu yerlerdeki cümlelerin uyumuna özellikle yoğunlaşılmalıdır.
En önemli husus da giriş ve sonuç cümlelerini iyice kavramak, bu cümlelerin özelliklerini bilmektir.

Örnek 1

I. Kehribar, bir ağacın milyonlarca yılda oluşan reçinesidir.

II. Sadece iki ülkede olduğunu bildiğimiz ve ileriki yıllarda artık kalmayacağını düşündüğümüz bu malzemenin yurt dışına çıkarılması yasak.

III. Bu pahalı reçinenin; sarılık, guatr ve stres başta olmak üzere çoğu hastalığa ciddi faydası vardır.

IV. Bu nedenle doktorların guatr hastalarına kerhi barkolyesi tavsiye ettiği bilinir.

V. Bu kadar uzun sürede oluştuğu için fiyatı oldukça yüksektir.

Yukarıdaki numaralanmış cümlelerin anlamlı bir bütün oluşturması için aşağıdakilerden hangilerinin birbiriyle yer değiştirmesi gerekir? (YGS)

A) I ile III
B) II ile III
C) II ile IV
D) II ile V
E) III ile IV

ÇÖZÜM: Bu cümleler, bir paragrafın cümleleridir. Bu sorularda öncelikle giriş cümlesi bulunmalıdır. II, III, IV, V. cümleler giriş cümlesi olamazlar. Giriş cümlesinde olmaması gereken "bu malzemenin, bu pahalı reçinenin, bu nedenle, bu kadar uzun süre" kelime grupları kendilerinden önce bir cümlenin varlığını zorunlu kılmaktadır. Bu sebeple "A" seçeneğini en başta eleyeceğiz. IV. cümlenin de mutlaka III. cümleden hemen sonra gelmesi gerekir. I. cümlede bir zaman diliminden bahsettiği için ondan hemen sonra bir zaman diliminden bahseden V. cümlenin gelmesi gerekir. Bunları uyguladığımız zaman zaten sadece "D" seçeneği kalır ki o da doğru cevabı oluşturur.

Örnek 2

I. Okuyup ileriki zamanlarda öğretmen olup memleketine hizmet etmek istiyordu.

II. Bir öğretmenin en başta iyi bir okuyucu olması gerektiğine de karar vererek çevresindeki tüm kütüphaneleri araştırmaya başladı.

III. İlk başta girdiği bu sınavı kazanır ve öğretmenliğini kazandığı bu okula gidip kaydoldu.

IV. Bu kütüphanelerden her hafta bir iki alıp okumaya başladığında haftalar sonra anlama ve anlatma becerisinin her gün daha iyiye gittiğini fark etti.

V. Nihayetinde iyi yetişmiş bir öğretmen olarak bütün hayallerini gerçekleştirmiş oldu.

Yukarıda numaralanmış cümlelerin anlamlı bir bütün oluşturması için aşağıdakilerden hangilerinin birbiriyle yer değiştirmesi gerekir?

A) I ile III
B) II ile III
C) II ile IV
D) I ile II
E) III ile IV

ÇÖZÜM: Paragrafın giriş cümlesini öncelikle bulmamız gerekir. Paragrafta bu özellikleri taşıyan tek cümle I. cümledir. Öyle ki II. cümle "de" bağlacından; III. cümle "bu sınavı", IV. cümlede "bu kütüphanelerden" tamlamalarından V. cümlede de "nihayetinde" kelimesinden dolayı giriş cümlesi olamaz. Bu durumda "A" ve "D" seçenekleri en başta elenir. IV. seçeneğin mutlaka hemen II. seçenekten sonra gelmesi gerekir. Böylece "C" seçeneği elenir. III. cümlenin de "ilkin" sözcüğünden dolayı hemen I. seçenekten sonra gelmesi gerekir. Böylece "E" seçeneği de elenir. O zaman tek seçenek kalır ki o da doğru cevabı oluşturan "B" seçeneğidir.

Ayrıca bakınız

Paragraf Nedir?

Paragrafta Yapı-Paragrafın Bölümleri

Paragrafın Giriş Bölümü

Paragrafın Gelişme Bölümü

Paragrafın Sonuç Bölümü

Paragrafta Konu

Paragrafta Ana Düşünce

Paragrafta Yardımcı Düşünceler

Paragrafta Düşüncenin Akışını Bozan Cümle

Paragrafın Hangi Soruya Karşılık Yazıldığını Bulma

Paragrafta Başlık