Edebiyat Okulu: Paragrafta Başlık Nedir? Örnekler

Paragraf, bir yazıya verilen isimdir. Paragraf, kendi içerisinde bir anlam bütünlüğüne sahip olduğundan paragrafın bir başlığa da sahip olması gerekir. Paragrafta esas üzerinde durulanlardan ve anlatılanlardan yola çıkılarak başlık bulunur. Başlığın çok uzun olmamasına, işlenen konuyla uyumlu olmasına aynı zamanda da paragrafta anlatılanların tümünü kapsamasına dikkat edilir.

Başlığı bulmanın en kolay yolu konuyu ve ana fikri bulmaktır çünkü başlık ana fikir ve konuyla doğrudan ilgilidir. Yine paragraftaki bakış açısı da başlığı bulmada önemlidir. Başlık, kesinlikle paragrafta anlatılanların bir kısmını karşılamamalıdır. Başlık, konuya başlamadan da konudan sonra da konabilir. Parçanın konusunu genelden özele sıralamak da başlığı bulmamıza yardımcı olur. Kısacası:

Başlık, paragrafta anlatılanları en iyi biçimde özetleyen konunun ve ana düşüncenin toplamıdır.
Başlık, paragrafın bir nevi ismi olduğundan ilgi çekici olmalıdır.
Başlık, paragrafın tamamını kapsamalıdır.
Başlıkta özlülük esastır.

Örnek 1

HAYAT VE EDEBİYAT

Hayatın en önemli gerçeği samimiliktir. Bu itibarla, hayat ile bağı olan edebiyat, mutlaka samimi bir edebiyattır denilebilir. Hayatı en gizli, en karışık yönleriyle anlatmayan, duygularımızı tıpkı hayatta olduğu gibi saf ve derin bir şekilde duyurmayan, elemlerimizi, felaketlerimizi, açık açık yansıtmayan bir edebiyat, hayat ile ilgisiz ve sahte bir edebiyattır. Öyle bir edebiyat, kelimeleri dizip, onları işleyen pek hünerli kuyumcular çıkarabilir. Belki onlar çok süslü, çok göz alıcı şeyler yapabilirler. Fakat ne yazık ki bütün bu sahte ürünler muntazam kış bahçelerinde yetişen iri yapraklı, parlak renkli çiçeklere benzer.
(Mehmet Fuat Köprülü)

ÇÖZÜM: Paragrafta esas üzerinde durulan, anlatılanlardan yola çıkılarak başlık bulunur. Başlığın çok uzun olmamasına, işlenen konuyla uyumlu olmasına ve de paragrafta anlatılanların tümünü kapsamasına bakılır. Paragrafın tümüne bakıldığında paragrafta üzerinde durulan, anlatılan ve paragrafta hâkim olan bakış açısını yansıtan iki anahtar kelime söz konusudur. Bunlardan biri "hayat" diğeri de "edebiyat"tır. Öyleyse bu paragrafın başlığı "Hayat ve Edebiyat" olabilir.

Örnek 2

İÇİMİZDEKİ GÜZELLİKLER

Gönlümüzün güzelliği sevgi ise, beynimizin güzelliği de düşünebilme yeteneğimizdir. O yeteneği her an, her dakika kullanalım. Unutmayalım ki düşünen insan, özgür insandır. Kişi düşünebiliyorsa pek çok sorununu çözümleyecek, pek çok şeyi bilecektir. Herkesi dinleyin. Annenizi, babanızı, arkadaşlarınızı dinleyin. Sonra da düşünün ve sorular sorun… Neden? Nasıl? Nerede? Sonra da oturup kararlarınızı kendiniz alın. Kararları yalnız aldığınız zaman, eziyetler de güçlükler de sonuçta bütünüyle size aittir artık. Karar alırken sorumluluk almayı da bilin. İşte bu, büyümek ve olgunlaşmaktır; özgür insan olma yolunda atılan ilk adımdır.
İpek Ongun

ÇÖZÜM: Başlığı bulmanın en kolay yolu konuyu ve ana fikri bulmaktır çünkü başlık ana fikir ve konuyla doğrudan ilgilidir. Yine paragraftaki bakış açısı da başlığı bulmada önemlidir. Başlık, kesinlikle paragrafta anlatılanların bir kısmını karşılamamalıdır. Paragrafın tümüne bu açıdan bakıldığında da insanın içinde var olan güzelliklerden bahsettiği ortaya çıkar. Yani "İçimizdeki Güzellikler" bu paragrafa uygun bir başlık olabilir.

Ayrıca bakınız

Paragraf Nedir?

Paragrafta Yapı-Paragrafın Bölümleri

Paragrafın Giriş Bölümü

Paragrafın Gelişme Bölümü

Paragrafın Sonuç Bölümü

Paragrafta Konu

Paragrafta Ana Düşünce

Paragrafta Yardımcı Düşünceler

Paragrafta Düşüncenin Akışını Bozan Cümle

Paragrafın Hangi Soruya Karşılık Yazıldığını Bulma

Tümdengelim ve Tümevarım Paragrafları