Edebiyat Okulu: Paragrafın Şifreleri ve Paragraf Sorularını Çözme Teknikleri

1. Paragraf sorularında önce soru okunmalıdır. Sorunun olduğu bölüm koyu yazılır. Soru okunmadan paragraf okunursa paragrafın niçin okunduğu bilinmediğinden bu okuma zaman kaybından başka bir işe yaramayacaktır. Soru kökünü önce okursak paragrafı bir kez; diğer durumlarda en az iki kez okumak zorunda kalacağız.

2. Paragrafta yapı ve paragrafta bakış açısı konularında ön bilgi şarttır. Giriş cümlesi, anahtar cümle konumundadır. Giriş cümlesi anlaşılmadan paragraf sorularını doğru yapmak oldukça zordur. Ayrıca "ana fikir" ve "yardımcı fikir" konusunun da iyice bilinmesi gerekir.

3. Paragraf okunurken önemli görülen sözcük ve söz gruplarının altı çizilmelidir. Paragraflarda bir bakış açısı ve bu doğrultuda çeşitli anahtar kelimeler olduğunu unutmayalım.

4. Paragrafları dudaklarımızla değil gözlerimizle ve olabildiğince hızlı okumalıyız. Zihnimiz bu şekilde algılamayı daha çabuk oluşturacaktır.

5. Paragraf okunurken su içmek, parmak çıtlatmak, diz sallamak, silgi ve kalemle oynama hareketlerinden uzak durulmalıdır. Beyin bu şekilde iki şeye aynı anda yoğunlaşacağından dikkat dağınıklığı söz konusu olacaktır.

6. Paragraf sorularında soru kökleri dikkatli okunmalıdır. Özellikle yardımcı düşünceler ile ilgili sorularda olumsuz soru köklerini olumlu okumak yanlış seçeneği işaretlememize neden olacaktır. "değinilmemiştir, çıkarılamaz, söylenemez?" gibi soru köklerinde olumsuzluk ekleri olan "-me, -ma" eklerine dikkat etmek gerekir.

7. Paragraf sorularının cevaplarının yine paragrafın içinde olduğu unutulmamalıdır. Dolayısıyla en kolay sorular aslında paragraf sorularıdır. "Paragraf soruları uzun sorular olduğu için zor sorulardır." düşüncesi kesinlikle yanlıştır. Çok uzun paragraflar genellikle olay ağırlıklı oldukları için daha çabuk anlaşılır.

8. Paragraf sorularında anlamını bilmediğimiz sözcük veya kalıplaşmış ifadelerin anlamlarını mutlaka ana kaynaktan öğrenmeliyiz. ÖSYM, sözlük kullanmayı alışkanlık edindirmeyi amaçladığından Türkçe Sözlüğe ve Deyimler Sözlüğüne sık sık başvurmalıyız. Bunun için en güvenilir kaynak kuşkusuz Türk Dil Kurumunun yazımlarıdır. (tdk.gov.tr)

9. Paragraf sorularını doğru yapmanın bir yolu da çok fazla soru çözmektir. Bu anlamda ÖSS/YGS/LYS/ALES/TYT/AYT sorularını çözmek en mantıklısıdır. Bu sorular profesyonelce hazırlanmış sorulardır. Sınavlarda çıkan sorular genellikle birbirine benzediğinden bizi sınavlara daha iyi hazırlayacaktır.

10. Paragraf sorularında kesinlikle ön yargılarımızı kabullerimizi bir tarafa bırakmalıyız. Paragrafı nesnel bir veri gibi görmeliyiz. Metnin dışına asla çıkmamalıyız. Somut ve objektif düşünmeliyiz. Düşüncenin doğruluğu ve yanlışlığından ziyade varlığı-yokluğu önemlidir. Ön yargılı olmamalıyız.

11. Paragraf sorularında kesinlikle ön yargılarımızı kabullerimizi bir tarafa bırakmalıyız. Paragrafı nesnel bir veri gibi görmeliyiz. Metnin dışına asla çıkmamalıyız. Somut ve objektif düşünmeliyiz. Düşüncenin doğruluğu ve yanlışlığından ziyade varlığı-yokluğu önemlidir. Ön yargılı olmamalıyız. Örneğin Nasrettin Hoca'yı konu alan bir paragrafı okuduğumuzda aklımıza hemen "güldürücü unsurlar" gelecektir. Muhtemelen seçeneklerde bununla ilgili bir cümle de yer alacaktır. Bizim kıstasımız ön yargılarımız değil paragraf metni olmalıdır.

12. Paragraf sorularını düzenli zaman aralıklarıyla çözmek gerekir. Soru çözümü az da olsa bunun süreklilik arz etmesi önemlidir.

13. Paragraf sorularında sadece anahtar kelime veya kelime gruplarının altı çizilmelidir. Tüm paragrafın altını çizmek çözüme bir fayda sağlamayacaktır.

14. Bazı paragraf sorularında iki karşıt düşünce içeren cümleler yer alır. İkisi ayrı tarafta olması gereken birer seçenektir. Diğer seçenekler hangisine yakınsa muhtemelen sorunun cevabı da odur.

15. Sınavın ilk soruları eğer paragraf sorularıysa bunlar çözülmeden bilgi isteyen sorulara yönelmek yararlı olacaktır. Sınavın ilk dakikalarındaki konsantrasyon eksikliği paragraf soruları için dezavantaj oluşturacaktır.

16. Paragraf soruları çözülürken kurşun kalem dışında kalem kullanmamalıyız.

17. Paragraf sorularında standart bir insan tipinden bahsedilir. ÖSYM özellikle bu ideal tipleri paragraflar aracılığıyla benimsetme yoluna gider. Paragraflardaki ideal insan tipi şu özelliklere sahiptir:

Akla ve bilime önem verir.
Sömürü ve savaşa karşıdır.
Batıl inançlara ve hurafelere karşıdır.
Yenilik taraftarıdır. Değişimi savunur; değişime direnenleri onaylamaz.
Düşünce konusunda özgürlükçüdür. Herkes, her ortamda kendini kolayca ifade edebilmelidir.
Doğanın tahribatına karşıdır. Çarpık sanayileşmeyi desteklemez.
Hoşgörülü ve saygın özelliklere sahiptir.
Doğa tutkunu olup sürekli doğayla iç içedir. Betonlaşmayı yerer.
Eğitim, her gelişmenin öncüsüdür.
Her şeyin merkezine "insan"ı alır.
Evrenselliği ön plana çıkarır. Düşüncede evrensel özde millidir.
Okuma konusunda gayretlidir. Sürekli ve düzenli okuma taraftarıdır.
Müziğin birleştirici, bütünleştirici ruhuna inanır.
Çocukluk günlerine özlemle bakar.
"Sanat altın bileziktir." prensibiyle hareket eder. Sanatın bütünleştirici ruhunu ön plana çıkarır.
Geçmişini bilen biridir. Geleceğini geçmişin izleri üzerine inşa eder.
Sürekli iyimserdir. En küçük bir nesneden bile mutlu olacağı bir şey çıkarır.
Azimli ve kararlıdır. Umutsuzluğu asla aşılamaz.

18. Paragraf sorularını doğru yapmanın püf noktalarından birisi de sürekli okuyan ve neyi okuduğunu bilen biri olmaya çalışmaktır. Küçük yaşlardan itibaren okuma alışkanlığı kazanılmalıdır. ÖSYM, ideal okuyucu olan kişilere göre soruları hazırlar. Düzenli bir okuma alışkanlığı edinmiş kimseler paragraf sorularında asla zorlanmaz. İyi bir okuyucu da şu özelliklere sahip olmalıdır:

Sürekli ve seviyeye uygun kitaplar okunmalıdır.
Dudak ve dil ile yapılan okuma hem zamanımızı öldürür hem de anlamanın önünde bir engel olur.
Hızlı okuma teknikleri uygulanmalıdır. Yapılan araştırmalar hızlı okuyanların metinleri daha çabuk anladıklarını ortaya çıkarmıştır. Hızlı okumayla beyin sözcük üzerinde değil cümle üzerinde yoğunlaşır ki bu da anlamın daha çabuk ortaya çıkmasını sağlar.
Aktif okumayı öğrenmeliyiz. Okuma sırasında düşünceleri değerlendirme aktif okuma olarak değerlendirilir. Böylece okuma yanında anlama da ön plana çıkar.
Okuma esnasında okumaya konsantre olmalıyız. Zihnen metne tam olarak yoğunlaşmalıyız.
Uzun okuma çalışmaları yapmalıyız. Son yıllarda yapılan sınavlarda paragraf soruları çok uzun sorulardan oluşmaktadır. İyi bir okuyucu olmayanın paragrafın ortasında hem dikkati kaybolur hem de paragrafı tümden anlamayı kaçırmış olur.

Ayrıca bakınız

Paragraf Nedir?

Paragrafta Yapı-Paragrafın Bölümleri

Paragrafın Giriş Bölümü

Paragrafın Gelişme Bölümü

Paragrafın Sonuç Bölümü

Paragrafta Konu

Paragrafta Ana Düşünce

Paragrafta Yardımcı Düşünceler

Paragrafta Düşüncenin Akışını Bozan Cümle

Paragrafın Hangi Soruya Karşılık Yazıldığını Bulma

Paragrafta Başlık