1. Satır sonuna sığmayan sözcüklerin bölünmesinde kullanılır.
Örnek
Çukurova'da doğar. Toroslar bölgesinde Varsak Türkmenleri içinde yetişti-
ği söylenir.
2. Bir olayın başlangıç ve bitiş tarihlerini gösteren tarihleri
arasına konur.
Örnek
1877-1877 yıllarında Osmanlı-Rus Savaşı bölgede büyük felaketlere yol açar.
2015-2016 eğitim-öğretim yılı bu yıl biraz gecikmeli başlayacak.
1914-1918 yıllarında meydana gelen I. Dünya Savaşı bizim
aleyhimize sonuçlandı.
1912-1913 yıllarındaki Balkan Savaşları ile Osmanlı kendi ana
topraklarına döner.
1618-1648 yıllarındaki Otuz Yıl Savaşları tarihte iç savaş
nitelikli savaşlar arasında değerlendirilir.
3. "ve, ile, ila, ...-den ...-e" anlamlarını vermek
için kelimeler ya da sayılar arasına konur.
Örnek
Bursa-İstanbul arasına yeni bir köprü inşa ediliyor.
Türkiye-Avrupa Birliği ilişkileri giderek içinden çıkılmaz bir hal alıyor.
Hint-Avrupa dil ailesi en gelişmiş dillerden biridir.
Öğretmen bütün öğrencilerden Türkçe-İngilizce Sözlük almalarını
istiyordu.
Okulumuzda dersler 08.00-15.30 saatleri arasında yapılmaktadır.
Galatasaray-Fenerbahçe mücadelesi hiç bu kadar çetin geçmemişti.
4. Dil bilgisinde kelimelerin kökleri ve gövdelerini ayırmada konulur.
Örnek
"Sevgi" kelimesinin kökü "sev-" fiilidir.
"Yazdır-" sözcüğü bir eylem gövdesidir.
"Gel-" fiilini şimdiki zamanın I. tekil şahsına göre
çekimleyiniz.
"İzle-" sözcüğünün gövde oluşumunu inceleyiniz.
Yaz-, oku-, eğlen-, işle-, güldür-, kazıt-, açıl-, oyna-,itele-,
pinekle-
5. Yapım ve çekim
eklerinin başında kullanılır. İsimden isim, fiilden isim yapım eklerinde sadece
ekin baş tarafına; isimden fiil ve fiilden fiil yapım eklerinin hem başına hem
sonuna konur.
Örnek
İnsan-lık, ağaç-lı, ev-siz, aş-çı, vatan-daş,
kitap-çık, Türk-çe (isimden isim yapım ekleri)
Giy-im, sil-gi, gez-i, at-kı, sol-gun, seç-kin,
soğu-k, dur-ak (fiilden isim yapım ekleri)
İz-le-, kısa-l-, su-sa-, ben-imse-, yaş-a-,
söz-leş-, ev-len- (isimden fiil yapım ekleri)
Çiz-il-, uç-uş-, sev-in-, yaz-dır-, uç-ur-,
çık-ar-, kov-ala-, kaz-ı- (fiilden fiil yapım ekleri)
Okul-u, araba-m, insan-lar, bahçe-nin, yaz-dı,
gel-meli, yaz-sa (çekim ekleri)
6. Heceleri
göstermek için konur.
Örnek
Ge-le-cek-ten
Ya-pı-la-cak-tı.
Ço-cuk-lar-dan
İn-san-lık-tan
İz-le-miş-ti.
7. Cümle içindeki
ara sözlerin, ara cümlelerin başına ve sonuna konur.
Örnek
Köyümü- çocukluğumun bütün hatıralarını barındıran yeri- asla
unutmam.
Annemi- en sevdiğim varlığımı- kaybettim.
Babamı- hiç unutmam- akşam beni hep dizlerine alıp oynardı.
Mustafa- o da orada doktordu- olaya zamanında müdahale etmemişti.
Bu güzel paketi anneme- ilk öğretmenime- hazırladım.
Cihan yırtılsa- emin ol- bu cephe sarsılmaz.
8. Matematikte çıkarma işareti olarak kullanılır.
Örnek
Ortaokul öğrencilerine bir türlü 40-15=25 işlemini öğretemedi.
9. Sıfırdan küçük değerleri göstermek için konur.
Örnek
Arabalarımızı -34 °C derecede çalıştırmaya çalışıyorduk.
Alacağımız antifriz suyunun -40 °C derecede donmaması gerekir.
Kısa Çizgi işareti (-) ile İlgili Uyarılar
Cümle içinde sayı adlarının yinelenmesi sırasında araya kısa çizgi
işareti konmaz.
Örnek
Beş-on yıl sonra bu programlar olduğu gibi değişecek.
(yanlış)
Beş on yıl sonra bu programlar olduğu gibi değişecek. (doğru)
Üç-beş çoluk çocukla bu işler yürümez. (yanlış)
Üç beş çoluk çocukla bu işler yürümez. (doğru)
Yararlanılan Kaynaklar
Türk Dil Kurumu, Noktalama İşaretleri Açıklamalar (tdk.gov.tr)
Ayrıca bakınız
Noktalama İşaretleri Konu Anlatımı
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder