Birden fazla kip eki alan eylemdir. Basit zamanlı
fiillere ek fiilin "-di, -miş, -ise" çekimleri getirilerek yapılan
iki kipli fiillere denir. Türkçede 5 haber kipi; 4 de dilek-şart kipi
bulunur.
Formüle edersek 5+4=9= Kiplerin toplamı. 9-7=2= Birleşik zamanlı kip.
Örnek
Senin anlattıklarını ben zaten biliyordum.
Ona sürpriz yapacağımızı biliyormuş.
Bu konuda bir şey biliyorsan söyle.
Fiillerde kip veya fiillerde zaman açısından
incelendiğinde bileşik çekimli eylemler üçe ayrılır:
A. Hikâye Birleşik Zaman
Basit kipli fiillere ek fiilin "idi" çekimi
getirilerek yapılır. Bu tür fiillerde kip veya zaman ekleri iki tanedir.
Yazmıştı:
Yazmış idi / öğrenilen geçmiş zamanın hikâyesi
Yazardı:
Yazar idi / geniş zamanın hikâyesi
Yazacaktı:
Yazacak idi / gelecek zamanın hikâyesi
Yazaydı: Yaza idi / istek kipinin
hikâyesi
Yazsaydı: Yazsa idi / şart kipinin
hikâyesi
Yazmalıydı: Yazmalı idi / gereklilik
kipinin hikâyesi
B. Rivayet Birleşik Zaman
Basit kipli fiillere ek fiilin "-imiş"
çekimi getirilerek yapılır. Bu tür fiillerde kip veya zaman ekleri iki tanedir.
Yazıyormuş:
Yazıyor imiş / şimdiki zamanın rivayeti
Yazacakmış:
Yazacak imiş / gelecek zamanın rivayeti
Yazmışmış:
Yazmış imiş / öğrenilen geçmiş zamanın rivayeti
Yazaymış: Yaza imiş / istek kipinin
rivayeti
Yazsaymış: Yazsa imiş / şart kipinin
rivayeti
Yazmalıymış: Yazmalı imiş / gereklilik
kipinin rivayeti
C. Şart Birleşik Zaman
Basit kipli fiillere ek fiilin "-ise" çekimi getirilerek yapılır. Bu tür fiillerde kip veya zaman ekleri iki tanedir.
Yazıyorsa: Yazıyor ise / şimdiki zamanın şartı
Yazacaksa:
Yazacak ise / gelecek zamanın şartı
Yazdıysa: Yazdı ise / görülen geçmiş
zamanın şartı
Yazmışsa:
Yazmış ise / öğrenilen geçmiş zamanın şartı
Yazarsa: Yazar ise / geniş zamanın şartı
Yazmalıysa: Yazmalı ise / gereklilik kipinin şartı
Ayrıca bakınız
Fiil Kiplerinde Anlam (Zaman) Kayması
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder