- "De" Bağlacı ile "-de, -da" Eklerinin Yazımı
- "Ki"nin Yazımı
- "Mi" Soru Ekinin Yazımı
- "İle"nin Yazılışı
- Mastar Eklerinin Yazılışı
- Fiil Çekimi ile İlgili Yazılışlar
- Satır Sonuna Sığmayan Sözcüklerin Yazımı
- Kesme İşaretinin Kullanıldığı Yerler
- Düzeltme İşareti ile İlgili Yazım Kuralları
- Birleşik ve Ayrı Yazılan Kelimelerin Yazımı
- Gün, Ay ve Tarih Adlarının Yazımı
- Gezegen ve Yıldız Adlarının Yazımı
- Deyimlerin Yazımı
- Sayıların Yazımı
- Ek Fiilin Yazılışı
- "Şey" Kelimesinin Yazımı
- Pekiştirmeli Sözlerin Yazılışı
- İkilemelerin Yazılışı
- Alıntı Kelimelerin Yazılışı
- Büyük Harflerin Kullanıldığı Yerler
- Yazımı En Çok Karıştırılan Sözcükler
"DE"
BAĞLACI İLE "-DE, -DA" EKLERİNİN YAZIMI
"de, da" Bağlacının Yazımı
"de, da" Bağlacının Yazımı
- Bağlaç
olan "de, da" her zaman ayrı yazılır.
- "te, ta" şekli yoktur. Ünsüz benzeşmesi kuralına uymaz.
- Kalınlık-incelik
uyumuna uyar.
- Özel
isimden sonra gelirse kesme işareti kullanılmaz.
- Cümleye "dahi, bile, başkaları gibi" anlamlar katar.
- Cümleden
çıkarıldığında cümledeki anlam bozulmaz, cümle kısmen daralır.
- Yazımda
bir kelime gibi kabul edilir.
- Söylenişte
vurgulu söylenir.
Okula gelirken kitaplarınızı da getirin.
Cümledeki "de, da" bağlacını çıkardığımızda cümle: "Okula gelirken kitaplarınızı getirin." şekline dönüşür. Cümlede bir anlam kaybı olur. "Başka ders araç gereçlerinizi getirdiğiniz gibi" anlamı cümleden kaybolur.
Örnek 2
Cümledeki "de, da" bağlacını çıkardığımızda cümle: "Okula gelirken kitaplarınızı getirin." şekline dönüşür. Cümlede bir anlam kaybı olur. "Başka ders araç gereçlerinizi getirdiğiniz gibi" anlamı cümleden kaybolur.
Örnek 2
Zonguldak da güzel bir şehirdir.
Cümledeki "de, da" bağlacını çıkardığımızda cümle "Zonguldak güzel bir şehirdir." şekline dönüşür. Bu, doğru bir cümledir. Cümlede kısmen anlam daralması olur. Yalnız, "başka güzel şehirler gibi" anlamı cümlede kaybolur. Dil bilgisi açısından ise doğru bir cümledir. Yine "de, da" özel isimden sonra geldiği halde kesme işareti kullanılmamıştır çünkü "de,da" bağlacını bir kelime gibi düşüneceğiz.
"-de, -da, -te, -ta" Hâl (durum) Ekinin Yazımı
Cümledeki "de, da" bağlacını çıkardığımızda cümle "Zonguldak güzel bir şehirdir." şekline dönüşür. Bu, doğru bir cümledir. Cümlede kısmen anlam daralması olur. Yalnız, "başka güzel şehirler gibi" anlamı cümlede kaybolur. Dil bilgisi açısından ise doğru bir cümledir. Yine "de, da" özel isimden sonra geldiği halde kesme işareti kullanılmamıştır çünkü "de,da" bağlacını bir kelime gibi düşüneceğiz.
"-de, -da, -te, -ta" Hâl (durum) Ekinin Yazımı
- İsim çekim ekidir.
- "-de,
-da, -te, -ta" hâl (durum) eki her zaman kelimeyle bitişik yazılır.
- Ünsüz benzeşmesi kuralına uyar. Yani "-te, -ta" şekli vardır.
- Cümleden
çıkarıldığı zaman cümledeki anlam tamamen bozulur, cümle dil bilgisi açısından
da doğru cümle olma özelliğini kaybeder.
Mahalledeki çocuklar parkta oyun oynuyorlardı.
Cümledeki hâl ekini çıkardığımızda cümle; "Mahalledeki çocuklar park oyun oynuyorlardı." şekline dönüşür. Bu da dil bilgisi açısından doğru bir cümle değildir. Anlam tamamen bozulmuştur. Sözcüğün ünsüz benzeşmesi kuralına uyması ekin hal eki olduğunun başka bir göstergesidir.
Örnek
Cümledeki hâl ekini çıkardığımızda cümle; "Mahalledeki çocuklar park oyun oynuyorlardı." şekline dönüşür. Bu da dil bilgisi açısından doğru bir cümle değildir. Anlam tamamen bozulmuştur. Sözcüğün ünsüz benzeşmesi kuralına uyması ekin hal eki olduğunun başka bir göstergesidir.
Örnek
Herkes evde birbirine yardım etmeye çalışıyordu.
Cümledeki hâl ekini çıkardığımızda cümle; "Herkes ev birbirine yardım etmeye çalışıyordu." şekline dönüşür. Bu da dil bilgisi kurallarına aykırıdır. Cümle şekilsel ve anlamsal olarak tamamen bozulmaktadır.
"-de, -da" Yapım Ekinin Yazımı
Cümledeki hâl ekini çıkardığımızda cümle; "Herkes ev birbirine yardım etmeye çalışıyordu." şekline dönüşür. Bu da dil bilgisi kurallarına aykırıdır. Cümle şekilsel ve anlamsal olarak tamamen bozulmaktadır.
"-de, -da" Yapım Ekinin Yazımı
- "-de, -da" yapım eki görevinde olduğu zaman her zaman bitişik yazılır.
- Sıfat tamlaması kurar.
- Sözcükten çıkarıldığı zaman tamlama bozulur dolayısıyla cümledeki anlam da bozulur.
Örnek 1
Okulumuzun en gözde öğrencisidir.
Cümledeki yapım ekini
çıkardığımızda cümle; "Okulumuzun
en göz öğrencisidir." şekline dönüşür ki cümle gerek şekil gerekse anlam
bakımından yanlış bir cümle olur.
"de" Bağlacı ile "-de, -da" Eklerinin Yazımıyla İlgili Önemli Uyarılar
"de" Bağlacı ile "-de, -da" Eklerinin Yazımıyla İlgili Önemli Uyarılar
1. "ya" sözüyle birlikte kullanılan "de, da" sözleri her
zaman ayrı yazılır.
Örnek
Çabuk yanıma gel ya da çık git evine.
2. "de, da" bağlacı kalınlık-incelik uyumuna uyar.
Örnek
Gölgende bana da yer ver.
3. "de, da" bağlacı ile "-de, -da" ekleri satır sonuna denk gelirse bağlaçta kesme işareti gelmez; hâl eki ve yapım eklerinde gelir.
Örnek
……………………………………………………………………………………………………………okula sen
Çabuk yanıma gel ya da çık git evine.
2. "de, da" bağlacı kalınlık-incelik uyumuna uyar.
Örnek
Gölgende bana da yer ver.
3. "de, da" bağlacı ile "-de, -da" ekleri satır sonuna denk gelirse bağlaçta kesme işareti gelmez; hâl eki ve yapım eklerinde gelir.
Örnek
……………………………………………………………………………………………………………okula sen
de gelmelisin. (bağlaç)
………………………………………………………………………………………………………………...park-
ta top onuyorlardı. (hal eki)
…………………………………………………………………………………………..okulumuzun göz-
de öğrencisi bu yıl başarısız oldu. (sıfat yapan ek / yapım eki)
………………………………………………………………………………………………………………...park-
ta top onuyorlardı. (hal eki)
…………………………………………………………………………………………..okulumuzun göz-
de öğrencisi bu yıl başarısız oldu. (sıfat yapan ek / yapım eki)
"Kİ"NİN
YAZIMI
Türkçede üç çeşit "ki" bulunur.
İlgi Zamiri "–ki"
Sözcüğe her zaman bitişik yazılır. Ek durumunda olan tek zamirdir. "Tamlanan"ın yerini tutar. Büyük ünlü uyumu ile küçük ünlü uyumuna uymaz. "-ki"den başka şekli yoktur.
Örnek
Türkçede üç çeşit "ki" bulunur.
İlgi Zamiri "–ki"
Sözcüğe her zaman bitişik yazılır. Ek durumunda olan tek zamirdir. "Tamlanan"ın yerini tutar. Büyük ünlü uyumu ile küçük ünlü uyumuna uymaz. "-ki"den başka şekli yoktur.
Örnek
Senin baban sizi unutmuş; bizimki yine
bizi unutmamış.
(bizim babamız: belirtili isim tamlaması)
Senin için rahat edebilir benimki kan ağlıyor.
(benim içim: belirtili isim tamlaması)
Sıfat Yapan "-ki"
İsimlere gelerek onlara yer ve zaman anlamı katan bir ektir. Sözcüğe her zaman bitişik yazılır. Ek durumunda olup eklendiği sözcüğe sıfat özelliği kazandırır. Yer bildiren isimlere gelip onlara sıfat özelliği kazandırdığında "-de, -da" hâl ekiyle kullanılır. Zaman bildiren sözcüklerin sonuna da doğrudan gelir.
(bizim babamız: belirtili isim tamlaması)
Senin için rahat edebilir benimki kan ağlıyor.
(benim içim: belirtili isim tamlaması)
Sıfat Yapan "-ki"
İsimlere gelerek onlara yer ve zaman anlamı katan bir ektir. Sözcüğe her zaman bitişik yazılır. Ek durumunda olup eklendiği sözcüğe sıfat özelliği kazandırır. Yer bildiren isimlere gelip onlara sıfat özelliği kazandırdığında "-de, -da" hâl ekiyle kullanılır. Zaman bildiren sözcüklerin sonuna da doğrudan gelir.
Örnek
Çarşıdaki hesap her zaman
evdeki hesaba uymaz.
Yoldaki işaretler bize her şeyi öğretir.
Bağlaç "ki"
Farsça bir bağlaç olan "ki" bağlacı Türkçenin cümle yapısına aykırı kullanılır. Sözcükten her zaman ayrı yazılır. "ki" bağlacı bir sözcük olarak kabul edilir. Vurgu ve bağlama amacıyla kullanılır. Cümleden çıkarıldığında diğer "-ki" ekleri kadar cümle anlam ve yapı bakımından bozulmaz. Sadece "ki" şekli vardır.
Örnek
Çalışmalısın ki kazanasın.
Konuyu kendisi anlamamış ki bize de anlatsın.
"ki" Eki ile İlgili Önemli Uyarılar
1. "ki" bağlacı kaynaştığı kimi sözcüklerle bitişik yazılır.
Örnek
Çalışmalısın ki kazanasın.
Konuyu kendisi anlamamış ki bize de anlatsın.
"ki" Eki ile İlgili Önemli Uyarılar
1. "ki" bağlacı kaynaştığı kimi sözcüklerle bitişik yazılır.
Örnek
Çünkü, mademki, halbuki, belki, sanki, meğerki, oysaki (Bunların hiçbirisinde
"-ki" eki değişmez sadece "çünkü" bağlacında küçük ünlü
uyumuna uyup "ki" eki "kü" şekline dönüşür.)
2. "ki" bağlacı kaynaştırmanın oluşmadığı sözlerde her zaman ayrı yazılır.
2. "ki" bağlacı kaynaştırmanın oluşmadığı sözlerde her zaman ayrı yazılır.
Örnek
Diyelim ki, demek ki, öyle ki, elbette ki, tut ki, ne var ki…
3. Şüphe veya pekiştirme göreviyle kullanılan "ki" sözü ayrı yazılır
3. Şüphe veya pekiştirme göreviyle kullanılan "ki" sözü ayrı yazılır
Örnek
Ders zili çaldı mı ki hiç kimse dışarıda yok. (şüphe)
4. "ki" nin yer aldığı kelimeye "-ler, -lar" eklerini getirdiğimizde anlamlı bir sözcükle karşılaşırsak "ki" ilgi zamiri; anlam bozulup anlamsızlaşırsa "ki", bağlaç veya sıfat yapan "-ki" ekidir.
4. "ki" nin yer aldığı kelimeye "-ler, -lar" eklerini getirdiğimizde anlamlı bir sözcükle karşılaşırsak "ki" ilgi zamiri; anlam bozulup anlamsızlaşırsa "ki", bağlaç veya sıfat yapan "-ki" ekidir.
Örnek
Kalpteki sızı çabuk çabuk geçmez.
Kalpteki sızı çabuk çabuk geçmez.
Cümleye "-ler" ekini getirdiğimizde; "Kalptekiler sızı çabuk çabuk
geçmez." şekline dönüşür ki cümle, yapı bakımından dil bilgisine aykırı
bir cümle olur. Öyleyse buradaki "-ki" eki sıfat yapan yani yapım eki
olan "–ki" ekidir.
Bil ki sizin de saltanatınız bir gün
bitecektir.
Cümleye "-ler" ekini getirdiğimizde; "Bil kiler sizin de saltanatınız bir gün bitecektir." şekline dönüşür ki bu da yapı bakımından doğru bir cümle değildir. Dolayısıyla burada yer alan "ki" eki, bağlaç olan ki ekidir.
5. Çekimli fiillerden sonra gelen "ki" eki daima bağlaç olan "ki" ekidir.
Cümleye "-ler" ekini getirdiğimizde; "Bil kiler sizin de saltanatınız bir gün bitecektir." şekline dönüşür ki bu da yapı bakımından doğru bir cümle değildir. Dolayısıyla burada yer alan "ki" eki, bağlaç olan ki ekidir.
5. Çekimli fiillerden sonra gelen "ki" eki daima bağlaç olan "ki" ekidir.
Örnek
Çiğ yemedim ki karnım ağrısın.
Çiğ yemedim ki karnım ağrısın.
6. Sıfat yapan yani yapım eki olan ki eki sıfat tamlaması kurar. Önünde yer
alan isme "hangi" sorusunu yönelterek de sıfat yapan "-ki"
ekini bulabiliriz.
Örnek
Örnek
Derideki yara gider; derindeki yara gitmez. (Hangi yara?)
"Mİ"
SORU EKİNİN YAZIMI
1. Kendisinden önceki sözcükten her zaman ayrı yazılır.
1. Kendisinden önceki sözcükten her zaman ayrı yazılır.
Örnek
Sen Hiç Sevdin mi?
Sen hiç
Gidenin bıraktığı boşlukta,
Sonsuzluğa yuvarlandın mı?
Sessiz çığlıklar attın mı?
(...)
(Zehra Atasoy)
2. Kendisinden sonra gelen ekler "mi" ekiyle bitişik yazılır.
Sen Hiç Sevdin mi?
Sen hiç
Gidenin bıraktığı boşlukta,
Sonsuzluğa yuvarlandın mı?
Sessiz çığlıklar attın mı?
(...)
(Zehra Atasoy)
2. Kendisinden sonra gelen ekler "mi" ekiyle bitişik yazılır.
Örnek 1
Ağlasam sesimi duyar mısınız, mısralarımda;
(Orhan Veli Kanık)
Ağlasam sesimi duyar mısınız, mısralarımda;
(Orhan Veli Kanık)
3. "mi" eki kendisinden önce gelen sözcüğün son ünlüsüne göre hem
büyük hem de küçük ünlü uyumlarına uyar.
Örnek
Bize perşembe mi geleceksiniz?
Gök cisimleri içinde en sevdiğin
yıldız mı?
Bu kahramanlıkları tarihe yazdıran bu
bölük mü?
Örnek
"mi" Soru Ekinin Yazımıyla İlgili Uyarılar
1. "mi" soru eki cümleye soru anlamı katmasa da her zaman ayrı yazılır. Bu durumlarda cümleye farklı anlamlar katabilir.
Örnek
Akşamları geç yattım mı sabaha kadar uyuyamazdı. (zaman)
Örnek
"mi" Soru Ekinin Yazımıyla İlgili Uyarılar
1. "mi" soru eki cümleye soru anlamı katmasa da her zaman ayrı yazılır. Bu durumlarda cümleye farklı anlamlar katabilir.
Örnek
Akşamları geç yattım mı sabaha kadar uyuyamazdı. (zaman)
Güzel mi güzel
bir elbise almıştı. (pekiştirme)
2. Hem isim çekim eki hem de fiil çekim eki olarak kullanılır.
2. Hem isim çekim eki hem de fiil çekim eki olarak kullanılır.
Örnek
Bu yaşına kadar Yaşar Kemal'i hiç okudun mu? (fiil çekim eki)
Bu yaşına kadar Yaşar Kemal'i hiç okudun mu? (fiil çekim eki)
Bahçemizden gül koparan sen miydin? (isim çekim eki)
3. Soru anlamı soru zarfıyla sağlandığı zaman bazen "-me, -ma" olumsuzluk eki ünlü daralmasına uğrayarak "-mı, -mi, -mu, -mü" şekline dönüşebilir. Bunu "mi soru eki" ile karıştırmamalıyız.
Örnek
Söylediklerimi niçin yaz mıyorsunuz?
Yukarıdaki cümlede soru anlamı "mi" soru ekiyle değil soru zarfı olan "niçin" sözcüğüyle sağlanmıştır. Olumsuzluk ekleri olan "-me, -ma" ünlü daralmasına uğradığında şeklen "mi" soru ekine benzer. Burada da böyle bir durum söz konusudur. Cümlede bir yazım yanlışı da vardır çünkü "-me, -ma" olumsuzluk ekleri her zaman sözcüklerle bitişik yazılır.
3. Soru anlamı soru zarfıyla sağlandığı zaman bazen "-me, -ma" olumsuzluk eki ünlü daralmasına uğrayarak "-mı, -mi, -mu, -mü" şekline dönüşebilir. Bunu "mi soru eki" ile karıştırmamalıyız.
Örnek
Söylediklerimi niçin yaz mıyorsunuz?
Yukarıdaki cümlede soru anlamı "mi" soru ekiyle değil soru zarfı olan "niçin" sözcüğüyle sağlanmıştır. Olumsuzluk ekleri olan "-me, -ma" ünlü daralmasına uğradığında şeklen "mi" soru ekine benzer. Burada da böyle bir durum söz konusudur. Cümlede bir yazım yanlışı da vardır çünkü "-me, -ma" olumsuzluk ekleri her zaman sözcüklerle bitişik yazılır.
4. Birleşik yapılı fiillerde "mi" soru eki iki sözcük arasına
girebilir.
Örnek
Düşüncelerini açıklamaktan vaz mı geçtin?
"İLE"NİN YAZILIŞI
1. "ile" hem edat hem de bağlaç olarak kullanılır.
Örnek
"İLE"NİN YAZILIŞI
1. "ile" hem edat hem de bağlaç olarak kullanılır.
Örnek
Ali, Mustafa ile Ahmet'e başarılar diledi. (bağlaç)
Evden okula her sabah servis ile gider. (edat)
2. "ile" ayrı yazılabildiği gibi kelimelere bitişik de yazılabilir. Ünsüz ile biten kelimelere eklenerek yazıldığı zaman "i" ünlüsü düşer ve ünlü uyumlarına uyar. Yani "-la, -le" şeklinde kullanılır.
Örnek
2. "ile" ayrı yazılabildiği gibi kelimelere bitişik de yazılabilir. Ünsüz ile biten kelimelere eklenerek yazıldığı zaman "i" ünlüsü düşer ve ünlü uyumlarına uyar. Yani "-la, -le" şeklinde kullanılır.
Örnek
Çiçek
ile > çiçekle
Kuş
ile > kuşla
3. "ile" ünlüyle biten
kelimelere bitişik yazıldığı zaman araya "y" koruyucu ünsüzü girer ve
"ile"nin başındaki "i" ünlüsü düşer.
Örnek
Örnek
Kapı
ile > kapıyla
Çevre
ile > çevreyle
"ile"nin Yazılışı ile İlgili Önemli Uyarılar
1. "ile" ince okunan ve ünsüzle biten bazı kelimelere getirildiğinde ünlü uyumuna uymayabilir.
Örnek
Dikkat
ile > dikkatle
Şefkat
ile > şefkatle
2. "ile" ayrı yazıldığı zaman kelimede ünlü uyumu aranmaz.
Örnek
Okul ile ev arasında gidip geliyoruz.
MASTAR EKLERİNİN YAZILIŞI
"-mek"le biten mastarlardan sonra "–a, -e, -ı, -i"
eklerinden biri geldiği zaman "k" ünsüzü düşüp, yerine "y"
kaynaştırma ünsüzü gelir. Bu tür sözcüklerde yumuşama olmaz.
Örnek
Mastar Ekinin Doğru ve Yanlış Yazım Örnekleri
FİİL ÇEKİMİ İLE İLGİLİ YAZILIŞLAR
Örnek
Yazmak
> yazma-y-ı
Gülmek
> gülme-y-i
Mastar Ekinin Doğru ve Yanlış Yazım Örnekleri
Kaldırımda
yürümeği özlemişti. (Yanlış)
Kaldırımda yürümeyi özlemişti. (Doğru)
Ablasını
görmeğe gitmiş. (Yanlış)
Ablasını
görmeye gitmiş. (Doğru)
FİİL ÇEKİMİ İLE İLGİLİ YAZILIŞLAR
-a / -e, -acak / -ecek, -ayım / -eyim, -alım / -elim, -an / -en vb.
eklerden önce gelen ünlü veya ekin geniş ünlüsü söyleyişe bakılmaksızın -a / -e
ile yazılır.
Örnek
başlaya, gelmeye; başlayacağım,
gelmeyeceksin; başlayayım, geleyim; başlayalım, gelmeyelim; başlayan,
gelmeyen vb.
SATIR
SONUNA SIĞMAYAN SÖZCÜKLERİN YAZIMI
1. Türkçede bir sözcük satır
sonuna sığmazsa sözcüğün yazılabilen heceleri yazılıp sonuna kısa çizgi
eklenir. Satıra sığmayan heceler bir sonraki satırın başına yazılır.
Örnek
…………………………………………………………………………………Ahmet eline bir kitap ala-
rak gelmişti.
2. Satır sonuna sığmayan birleşik sözcükler tek bir sözcük olarak kabul edilip ona göre hecelenir.
…………………………………………………………………………………Ahmet eline bir kitap ala-
rak gelmişti.
2. Satır sonuna sığmayan birleşik sözcükler tek bir sözcük olarak kabul edilip ona göre hecelenir.
Örnek
.................................................................................................ba-
şöğretmen Türkiye'ye birçok mesaj verir.
Satır Sonuna Sığmayan Sözcüklerin Yazımıyla İlgili Önemli Uyarılar
1. Satır sonunda ve başında tek ünlüden oluşan bir hece bırakılmaz.
Örnek
……………………………………………………………………………………………………………o-
kula doğru yol almaya başladı. (yanlış)
…………………………………………………………………………………………………müdafa-
a yapıldı.
2. Kesme işareti satır sonuna denk geldiğinde yalnız kesme işareti kullanılır. Kesme işaretiyle ayrıca kısa çizginin kullanılması yanlıştır.
Örnek
……………………………………………………………………………………………………Aydın'-
ın ülkemiz ekonomisine katkılarıydı. (yanlış)
………………………………………………………………………………………………… Aydın'
ın ülkemiz ekonomisine katkılarıydı. (doğru)
KESME İŞARETİNİN KULLANILDIĞI YERLER
Kesme işaretinin yanlış kullanılması bir yazım yanlışı kabul edilir. Kesme işareti ile ilgili başlıca yazım kuralları şunlardır:
1. Özel isimlerden sonra gelen çekim ekleri kesme işaretiyle ayrılır.
Örnek
A. Kişi adları, soyadları ve takma adlardan sonra gelen çekim ekleri kesme işaretiyle ayrılır.
Atatürk'e, Yahya Kemal Beyatlı'nın, Mustafa'nın
B. Millet, boy, oymak adlarından sonra gelen çekim ekleri kesme işaretiyle ayrılır.
Türk'ün, İngiliz'e, Alman'sın.
C. Devlet adlarından sonra gelen çekim ekleri kesme işaretiyle ayrılır.
Türkiye'nin, Türkiye'mizin, Selçuklu Devleti'nden
Ç. Din ve mitoloji ile ilgili özel adlardan sonra gelen çekim ekleri kesme işaretiyle ayrılır.
Allah'tan, Azrail'i, Zeus'a
D. Gök bilimiyle ilgili adlardan sonra gelen çekim ekleri kesme işaretiyle ayrılır.
Merkür'ü, Halley'den, Büyükayı'da
E. Kıta, deniz, nehir, dağ, göl, boğaz, geçit, yayla; ülke, bölge, il, ilçe, köy, semt, bulvar, cadde, sokak vb. yer adlarından sonra gelen çekim ekleri kesme işaretiyle ayrılır.
.................................................................................................ba-
şöğretmen Türkiye'ye birçok mesaj verir.
Satır Sonuna Sığmayan Sözcüklerin Yazımıyla İlgili Önemli Uyarılar
1. Satır sonunda ve başında tek ünlüden oluşan bir hece bırakılmaz.
Örnek
……………………………………………………………………………………………………………o-
kula doğru yol almaya başladı. (yanlış)
…………………………………………………………………………………………………müdafa-
a yapıldı.
2. Kesme işareti satır sonuna denk geldiğinde yalnız kesme işareti kullanılır. Kesme işaretiyle ayrıca kısa çizginin kullanılması yanlıştır.
Örnek
……………………………………………………………………………………………………Aydın'-
ın ülkemiz ekonomisine katkılarıydı. (yanlış)
………………………………………………………………………………………………… Aydın'
ın ülkemiz ekonomisine katkılarıydı. (doğru)
KESME İŞARETİNİN KULLANILDIĞI YERLER
Kesme işaretinin yanlış kullanılması bir yazım yanlışı kabul edilir. Kesme işareti ile ilgili başlıca yazım kuralları şunlardır:
1. Özel isimlerden sonra gelen çekim ekleri kesme işaretiyle ayrılır.
Örnek
A. Kişi adları, soyadları ve takma adlardan sonra gelen çekim ekleri kesme işaretiyle ayrılır.
Atatürk'e, Yahya Kemal Beyatlı'nın, Mustafa'nın
B. Millet, boy, oymak adlarından sonra gelen çekim ekleri kesme işaretiyle ayrılır.
Türk'ün, İngiliz'e, Alman'sın.
C. Devlet adlarından sonra gelen çekim ekleri kesme işaretiyle ayrılır.
Türkiye'nin, Türkiye'mizin, Selçuklu Devleti'nden
Ç. Din ve mitoloji ile ilgili özel adlardan sonra gelen çekim ekleri kesme işaretiyle ayrılır.
Allah'tan, Azrail'i, Zeus'a
D. Gök bilimiyle ilgili adlardan sonra gelen çekim ekleri kesme işaretiyle ayrılır.
Merkür'ü, Halley'den, Büyükayı'da
E. Kıta, deniz, nehir, dağ, göl, boğaz, geçit, yayla; ülke, bölge, il, ilçe, köy, semt, bulvar, cadde, sokak vb. yer adlarından sonra gelen çekim ekleri kesme işaretiyle ayrılır.
Afrika'nın, Marmara Denizi'ni, Fırat Nehri'nde, Ağrı Dağı'nda, Van Gölü'nün,
Çanakkale Boğazı'nı, Gülek Geçidi'ne, Beşoluk Yaylası'na, Türkiye'den, Doğu
Anadolu'nun, Muş'tan, Malazgirt'in, Muratkolu'nun, Laleli'den, Turgut Özal
Bulvarı'ndan, İskele Caddesi'nde, Toraman Sokak'ta
F. Saray, han, köşk, kale, köprü, anıt vb. adlardan sonra gelen çekim ekleri kesme işaretiyle ayrılır.
Çırağan Sarayı'nda, Kızlarağası Hanı'nda, Hoşap Kalesi'nden, Boğaziçi Köprüsü'ne, Çanakkale Şehitleri Anıtı'nda
G. Kanun, tüzük, yönetmelik, yönerge ve genelge adlarından sonra gelen çekim ekleri kesme işaretiyle ayrılır.
Millî Eğitim Temel Kanunu'na, Ortaöğretim Kurumları Yönetmeliği'nin, Milli Eğitim Bakanlığı Okul Müzeleri Yönergesi'nde, Başbakanlık Genelgesi'nin
H. Kitap, dergi, gazete, tablo, heykel, müzik vb. adlardan sonra gelen çekim ekleri kesme işaretiyle ayrılır.
Yaban'dan, Türk Fen Eğitim Dergisi'nde, Sabah'ta, Kaplumbağa Terbiyecisi'ni, Onuncu Yıl Marşı'ndan, İstiklal Marşı'mız
H. Hayvanlara verilen özel adlardan sonra gelen çekim ekleri kesme işaretiyle ayrılır.
Fino'yu, Sarıkız'da, Tekir'in
2. Kısaltmalardan sonra gelen ekleri ayırmada kullanılır.
Örnek
F. Saray, han, köşk, kale, köprü, anıt vb. adlardan sonra gelen çekim ekleri kesme işaretiyle ayrılır.
Çırağan Sarayı'nda, Kızlarağası Hanı'nda, Hoşap Kalesi'nden, Boğaziçi Köprüsü'ne, Çanakkale Şehitleri Anıtı'nda
G. Kanun, tüzük, yönetmelik, yönerge ve genelge adlarından sonra gelen çekim ekleri kesme işaretiyle ayrılır.
Millî Eğitim Temel Kanunu'na, Ortaöğretim Kurumları Yönetmeliği'nin, Milli Eğitim Bakanlığı Okul Müzeleri Yönergesi'nde, Başbakanlık Genelgesi'nin
H. Kitap, dergi, gazete, tablo, heykel, müzik vb. adlardan sonra gelen çekim ekleri kesme işaretiyle ayrılır.
Yaban'dan, Türk Fen Eğitim Dergisi'nde, Sabah'ta, Kaplumbağa Terbiyecisi'ni, Onuncu Yıl Marşı'ndan, İstiklal Marşı'mız
H. Hayvanlara verilen özel adlardan sonra gelen çekim ekleri kesme işaretiyle ayrılır.
Fino'yu, Sarıkız'da, Tekir'in
2. Kısaltmalardan sonra gelen ekleri ayırmada kullanılır.
Örnek
THY'nin uçuş filosu gittikçe genişlemektedir.
3. Rakamlardan sonra gelen ekler kesme işaretiyle ayrılır.
3. Rakamlardan sonra gelen ekler kesme işaretiyle ayrılır.
Örnek
Sınavda 2'nci olman seni üzdü mü?
4. Bazı sözcüklerde anlam karışıklığını önlemek için konur.
4. Bazı sözcüklerde anlam karışıklığını önlemek için konur.
Örnek
Kadı'nın kelime anlamını bir türlü öğrenemedim.
5. Şiirde seslerin ölçü ve söyleyiş
gereği düştüğünü göstermek için konur.
Örnek 1
Örnek 1
Bir ok attım karlı dağın ardına
Düştü m'ola sevdiğimin yurduna
İl yanmazken ben yanarım derdine
Engel aramızı açtı n'eyleyim
(Karacaoğlan)
6. Kişi adlarından sonra gelen saygı ve unvan sözlerine getirilen ekleri ayırmak için konur.
Düştü m'ola sevdiğimin yurduna
İl yanmazken ben yanarım derdine
Engel aramızı açtı n'eyleyim
(Karacaoğlan)
6. Kişi adlarından sonra gelen saygı ve unvan sözlerine getirilen ekleri ayırmak için konur.
Örnek
Mustafa Bey'e, Betül Hanım'ı
7. Bir ek veya harften sonra gelen
ekleri ayırmak için konur.
Örnek
Bunu a'dan z'ye kadar yanlış yapmışsın.
Kesme İşareti ( ' ) ile İlgili Uyarılar
1. Kurum, kuruluş, kurul, birleşim, oturum ve iş yeri adlarına gelen ekler kesme işaretiyle ayrılmaz.
1. Kurum, kuruluş, kurul, birleşim, oturum ve iş yeri adlarına gelen ekler kesme işaretiyle ayrılmaz.
Örnek
Türkiye
Büyük Millet Meclisine
Hacettepe
Üniversitesi Rektörlüğüne
2. Belli bir kanun, tüzük, yönetmelik kastedildiğinde büyük harfle yazılan kanun, tüzük, yönetmelik sözlerinin ek alması durumunda kesme işareti konur.
Örnek
Bu Kanun'un 23. Maddesinin f bendi...
Yukarıdaki yazıda zikredilen Yönetmelik’in 8'inci maddesine göre...
Yukarıdaki yazıda zikredilen Yönetmelik’in 8'inci maddesine göre...
3. Özel adlara getirilen yapım ekleri, çokluk eki ve bunlardan sonra gelen
diğer ekler kesmeyle ayrılmaz.
Örnek
Türkçe, Türkçenin, Türkçü, Türkçülük, Türklük,
Türklüğün, Türklerden, Türkleşmekten, Müslümanlık, Müslümanlıktan, İslamcı,
Hristiyanlık, Yahudilik, Yahudilikten, Amerikalı, Aydınlı, Fatihler, Aligil, İsveçliden,
Atatürkçülükten
4. Özel adlar yerine kullanılan "o" zamiri cümlede kesinlikle büyük harfle yazılmaz ve ondan sonra gelen ekler de kesme işaretiyle ayrılmaz.
4. Özel adlar yerine kullanılan "o" zamiri cümlede kesinlikle büyük harfle yazılmaz ve ondan sonra gelen ekler de kesme işaretiyle ayrılmaz.
Örnek
Kurtuluş
Savaşı'nda O'nun etkisini hiç kimse inkâr edemez. (yanlış)
Kurtuluş
Savaşı'nda onun etkisini hiç kimse inkâr edemez. (doğru)
5. Noktalama işaretlerinin çoğundan sonra bir harf boşluğu kadar (bir karakter)
ara verilir. Kesme işaretinde ise kesme işaretiyle ondan sonra gelen ek
arasında boşluk bırakılmaz.
Örnek
Ankara'nın bir gün, taşı toprağı altın olacak.
6. Özel adlar için parantez içinde bir açıklama yapılırsa kesme işareti
parantez işaretinden (yay ayraçtan) önce konur.
Örnek
Yakup Kadri (Karaosmanoğlu)'nun (yanlış)
Yakup Kadri'nin (Karaosmanoğlu) (doğru)
7. Yer bildiren özel isimlerde kısaltmalı
söyleyiş söz konusu olduğu zaman ekten önce kesme işareti konur.
Örnek
Hisar'dan, Boğaz'dan…
8. Belirli bir tarih bildiren ay ve gün adlarına gelen çekim eklerini ayırmak için konur. Belirli bir tarih bildirmezse ek ayrılmadığı için kesme işareti konulmaz.
8. Belirli bir tarih bildiren ay ve gün adlarına gelen çekim eklerini ayırmak için konur. Belirli bir tarih bildirmezse ek ayrılmadığı için kesme işareti konulmaz.
Örnek
Okullar 18 Eylül'de açılacak bu yıl. 25 Eylül 2014 Salı'nın ilk saatlerinde de
toplantı yapılacak. (tarih belli)
Önümüzdeki haziranda yurt dışına geziye çıkacağız. (tarih belli değil)
9. Sonunda III. tekil kişi iyelik eki olan özel ada, bu ek dışındaki bir iyelik eki getirildiğinde kesme işareti konmaz.
9. Sonunda III. tekil kişi iyelik eki olan özel ada, bu ek dışındaki bir iyelik eki getirildiğinde kesme işareti konmaz.
Örnek
Muş Ovamızın güzelliği
Gökçeadamızdaki kuşlar
10. Sonunda nokta işareti yer alan kısaltmalar ile üslü kısaltma ve rakamlar kesme işaretiyle ayrılmaz. Bu tür kısaltmalardaki ekler, noktadan ve üs işaretinden sonra kelime ve üs işaretinin okunuşuna göre yazılır.
Örnek
10. Sonunda nokta işareti yer alan kısaltmalar ile üslü kısaltma ve rakamlar kesme işaretiyle ayrılmaz. Bu tür kısaltmalardaki ekler, noktadan ve üs işaretinden sonra kelime ve üs işaretinin okunuşuna göre yazılır.
Örnek
vb.leri (ve benzerleri)
m²ye (metre kareye)
85ten (sekiz üssü beşten)
Alm.dan (Almanya'dan)
mad.si (maddesi)
11. Satır sonuna denk gelen özel isimlerden sonra gelen çekim eklerini ayırmak için kullanılır. Buraya ayrıca kısa çizgi (-) işareti konmaz.
Örnek
....................................................................................Ankara'
12. Ek getirildiğinde "Avrupa Birliği" kesme işareti ile kullanılır.
Örnek
Avrupa Birliği'ne üye ülkeler...
13. Bazı Arapça kelimeler Türkçede de bu özelliği anlaşılacak şekilde telaffuz edildiği için kesme işareti barındırır.
Örnek
cüz'î, iz'an, kıt'a, Kur'an
Kaynak: Türk Dil Kurumu / tdk.gov.tr
DÜZELTME İŞARETİ (^) İLE İLGİLİ YAZIM KURALLARI
1. Yazılışları aynı ancak anlamları ve söylenişleri farklı kelimeleri ayırt etmek için bu işaret kullanılır. Okunuşları uzun olan ünlülerin üzerine konur.
Örnek
adem
(yokluk), âdem (insan)
adet
(sayı), âdet (gelenek, alışkanlık)
alem
(bayrak), âlem (dünya, evren)
aşık
(eklem kemiği), âşık (vurgun, tutkun)
hala
(babanın kız kardeşi), hâlâ (henüz)
2. Arapça ve Farsçadan dilimize giren birtakım kelimelerle özel adlarda bulunan ince "g, k" ünsüzlerinden sonra gelen "a ve u" ünlüleri üzerine konur.
Örnek
dergâh, yadigâr, dükkân, hikâye, kâfir, kâğıt
3. Kişi ve yer adlarında ince "-l" ünsüzünden sonra gelen "-a ve -u" ünlüleri de düzeltme işareti ile yazılır.
Örnek
Halûk, Lâle, Lâpseki, Selânik
4. Nispet ekinin, belirtme durumu ve iyelik ekiyle karışmasını önlemek için kullanılır.
Örnek
(Türk) askeri ve askerî (okul)
(İslam) dini ve dinî (bilgiler)
5. Nispet eki alan kelimelere Türkçe ekler getirildiğinde düzeltme işareti olduğu gibi kalır.
Örnek
millîlik
Uyarı: Alfabetik sıralamalarda kısa ünlüler, uzun ünlülerden önce gelir.
Örnek
"hala" kelimesi "hâlâ" kelimesinden önce gelir.
Kaynakça (Yararlanılan Kaynaklar)
Türk Dil Kurumu / tdk.gov.tr
BİRLEŞİK VE AYRI YAZILAN KELİMELERİN YAZIMI
A. Bitişik Yazılan Birleşik Kelimeler
Birleşik sözcükler, iki veya daha çok sözcüğün kalıplaşıp kaynaşması sonucu oluşur. Birleşik sözcükler anlamca bir bütün olup tek bir kavramı karşılar. Belirtisiz isim tamlamaları, sıfat tamlamaları, birleşik fiiller, ikilemeler, kısaltma grupları ve kalıplaşmış çekimli fiillerden oluşan ifadeler yeni bir kavramı karşıladıklarında birleşik kelime olur.
Örnek
Hanımeli
(belirtisiz ad tamlaması biçiminde)
Karaciğer
(sıfat tamlaması biçiminde)
Mirasyedi
(bir isim, bir çekimli fiil)
Gökdelen
(bir isim, bir fiilimsi)
Birkaç
(iki sıfat)
Kaptıkaçtı
(iki çekimli fiil)
Çıtçıt
(ikileme)
Yazabilmek
(iki fiil)
Birleşik kelimeler, yazılış bakımından bitişik yazılanlar ve ayrı yazılanlar olmak üzere ikiye ayrılır. Birleşik kelimeler aşağıdaki durumlarda bitişik yazılır.
1. Ses düşmesine uğrayan birleşik kelimeler bitişik yazılır.
Örnek
Kayın+ana
> kaynana
Kayın+ata
> kaynata
Kahve+altı
> kahvaltı
Pazar+ertesi
> pazartesi
Güllü+aş
> güllaç
Sütlü+aş
> sütlaç
Ne+için
> niçin
Ne+asıl
> nasıl
2. Dilimize Arapçadan girmiş azil (azl), emir (emr), hüküm (hükm), keşif (keşf), küfür (küfr), nakil (nakl), zehir (zehr), devir (devr) gibi birtakım kelimeler "etmek, edilmek, olmak, olunmak, eylemek" yardımcı fiilleriyle birleşirken asıllarına uyarak ikinci hecedeki ünlülerini düşürür. Bu birleşik fiiller bitişik yazılır.
Örnek
Azil+etmek
> azletmek
Devir+etmek
> devretmek
Kayıp+olmak
> kaybolmak
Nakil+etmek
> nakletmek
Sabır+etmek
> sabretmek
Zikir+etmek
> zikretmek
Uyarı: Bu kelimeler ünlüyle başlayan bir yardımcı fiil veya ek almadıkları zaman "azil, defin, emir, hüküm, kayıp, keşif, meyil, nakil, sabır, seyir, zehir, zeyil, zikir" şeklinde söylenir ve yazılır.
3. Dilimize Arapçadan girmiş af (afv), his (hiss), ret (redd), zan (zann), zem ( zemm) gibi birtakım kelimeler "etmek, edilmek, olmak, olunmak, eylemek" yardımcı fiilleriyle birleşirken sondaki sesler, asıllarına uyarak veya asıllarının etkisinde kalarak çift sese dönüşür. Bu tür birleşik fiiller bitişik yazılır.
Örnek
affetmek, affeylemek, affolunmak, halletmek, hissetmek, hissedilmek, reddetmek zannetmek, zemmetmek
Uyarı: İsim kısımları tek başına kullanılmayıp sadece "etmek, olunmak" yardımcı fiilleriyle kalıplaşan birleşik kelimeler bitişik yazılır.
Örnek
ahzetmek, bahşetmek, hamletmek
4. Vurgusu son heceye kaymış birleşik kelimeler bitişik yazılır.
Örnek
açıkgöz, anaerkil, babayiğit, düztaban, paragöz, pisboğaz
5. Kelimelerden biri veya ikisi, birleşme sırasında benzetme yoluyla anlam değişmesine uğrarsa bu tür birleşik kelimeler bitişik yazılır
aslanağzı (bitki), kazayağı (bitki), kuşburnu (bitki), kızılkanat (balık), yeşilbaş (ördek), kedigözü (lâmba), balıksırtı (desen), kazkanadı (oyun), dilberdudağı (tatlı), kadınbudu (köfte), tavukgöğsü (tatlı), kuşyemi (bitki), bülbülyuvası (tatlı), beştaş (oyun), Samanyolu (yıldız kümesi), alinazik (kebap), ayşekadın (fasulye), karafatma (böcek),
6. Kurallı birleşik fiilleri oluşturan yeterlilik, sürerlik, yaklaşma ve tezlik fiilleri birleşik yazılır.
Örnek
yapabilmek, yazadurmak, düşeyazmak, öleyazmak, açıvermek
7. "-di /-du / -dü, -tı/ -ti /-tu /-tü" ekleriyle kurulan kalıplaşmış birleşik kelimeler bitişik yazılır.
Örnek
gecekondu, gündöndü, imambayıldı, serdengeçti
8. Her iki ögesi de "-di /-du /-dü, -tı /-ti /-tu /-tü veya -r /-ar /-er" eklerini almış ve kalıplaşmış bulunan birleşik kelimeler bitişik yazılır.
Örnek
dedikodu, biçerdöver, konargöçer, okuryazar
9. Hayvan, bitki, organ ve çeşitli nesne adlarıyla kurulan ve içinde renklerden birinin adı veya "renk" sözü geçmeyen renk adları bitişik yazılır.
Örnek
fildişi, gülkurusu, kazayağı, vişneçürüğü, yavruağzı
Uyarı: Örneklerden sonra "renk" sözü kullanılırsa bu söz ayrı yazılır.
Örnek
devetüyü rengi, fildişi rengi
10. Renk adlarıyla kurulan ve bitki, hayvan veya hastalık türlerinden birini gösteren birleşik kelimeler bitişik yazılır.
Örnek
akkavak, kızılağaç, sarıçiçek, akbalık, maviküf.
11. Somut olarak yer bildirmeyen
"üst", "alt" ve "üzeri" sözlerinin
sona getirilmesiyle kurulan birleşik kelimeler bitişik yazılır.
Örnek
akşamüstü, akşamüzeri, ayaküstü, ayaküzeri, gerçeküstü, olağanüstü, suçüstü, yüzüstü, ayakaltı, bilinçaltı
12. İki veya daha çok kelimenin birleşmesinden oluşmuş kişi adları, soyadları ve lâkaplar bitişik yazılır.
Örnek
Alper, Aydoğdu, Birol, Gülnihal, Tanpınar,
13. İki veya daha çok kelimeden oluşmuş Türkçe yer adları bitişik yazılır.
Örnek
Çanakkale, Gümüşhane, Acıpayam
Uyarı: Şehir, kent, köy, mahalle, dağ, tepe, deniz, göl, ırmak, su vb. kelimelerle kurulmuş sıfat tamlaması ve belirtisiz isim tamlaması kalıbındaki yer adlarında birinci kelime tek başına söz konusu yer adını ifade etmezse bu tür yer adları bitişik yazılır.
Örnek
Akşehir, Eskişehir, Suşehri, Batıkent, Sarıyer, Uludağ, Kocatepe, Akdeniz, Acıgöl, Kızılırmak
14. Şahıs adları ve unvanlarından oluşmuş mahalle, meydan, köy vb. yer ve kuruluş adlarındaki unvan grubu; unvan kelimesi sonda ise gelenekleşmiş olarak bitişik yazılır.
Örnek
Bayrampaşa, Kemalpaşa (ilçesi); Necatibey (Caddesi)
15. Ara yönleri belirten kelimeler bitişik yazılır.
Örnek
güneybatı, güneydoğu, kuzeybatı, kuzeydoğu.
16. "baş" sözüyle oluşturulan sıfat tamlamaları bitişik yazılır.
Örnek
başbakan, başçavuş, başeser, başhekim, başkarakter, başkent, başkomutan, başöğretmen, başrol, başsavcı, başşehir
17. Bir topluluğun yöneticisi anlamındaki "başı" sözüyle oluşturulan belirtisiz isim tamlamaları bitişik yazılır.
Örnek
çeribaşı, elebaşı, mehterbaşı, ustabaşı
18. "ağa, bey, efendi, hanım, nine" vb. sözcüklerle kurulan birleşik kelimeler bitişik yazılır.
Örnek
beyefendi, hanımefendi, hacıağa, kadınnine
19. Aşağıda yer alan kelime ve deyimler de gelenekleşmiş ve yaygınlaşmış olarak bitişik yazılır.
Örnek
akaryakıt, akciğer, akyuvar, alyuvar, anamal, anaokulu, anapara, anayasa, atardamar, atasözü, ayçiçeği, başıboş, bilirkişi, denizaltı, dereotu, gökyüzü, gözyaşı, halkoyu, içgüdü, ikizkenar, ilkbahar, ilkokul, ilköğrenim, ilköğretim, ipucu, kabataslak, kamuoyu, karaciğer, karekök, kartopu, kenarortay, kelaynak, külhanbeyi, önsezi, tekdüze, tereyağı, tıpkıbasım, toplardamar, yarıyıl, yerküre, yeryüzü, yılbaşı, yüzyıl, zeytinyağı
20. Belgisiz sıfat ve zamirlerin bazıları gelenekleşmiş olarak bitişik yazılır.
Örnek
Biraz, birkaç, birçok, hiçbir, herhangi
21. "hane, name, zade, zede" kelimeleriyle oluşturulan birleşik kelimeler bitişik yazılır.
Örnek
çayhane, dershane, eczahane, hastahane, kahvehane, postahane, yatakhane, yemekhane, beyanname, amcazade, depremzede
22. "ev" kelimesiyle kurulan birleşik kelimeler bitişik yazılır.
Örnek
aşevi, bakımevi, basımevi, doğumevi, gözlemevi, huzurevi, orduevi, polisevi, öğretmenevi, yayınevi
Uyarı: "Dershane, eczahane, hastahane, pastahane, postahane" gibi sözlerde hane kelimesindeki "h"nin yazılmaması doğru değildir.
23. "perver" ve "perest" kelimeleriyle Farsça kurala göre oluşturulan birleşik kelimeler bitişik yazılır.
Örnek
misafirperver, vatanperver, ateşperest
24. Farsça kurala göre oluşturulan isim ve sıfat tamlamaları ile kalıplaşmış diğer ibareler bitişik yazılır.
Örnek
dârıdünya, ehlibeyt, ehvenişer, gayrimenkul, gayrimeşru, gayrimüslim, gayrisafi, hüsnühat, suiistimal
25. Arapça kurala göre oluşturulan tamlamalar ve kalıplaşmış diğer ibareler bitişik yazılır.
Örnek
şeyhülislâm, tahtelbahir, aleykümselâm, inşallah
26. Kanunda bitişik geçen veya bitişik olarak tescil ettirilmiş olan kuruluş adları bitişik yazılır.
Örnek
İçişleri, Dışişleri, Genelkurmay, Yükseköğretim Kurulu, Açıköğretim Fakültesi
27 "oto, tele, matik" ögeleriyle kurulan alıntılar da bitişik yazılır.
Örnek
otobiyografi, otokritik, telekız, bankamatik
B. Ayrı Yazılan Birleşik Kelimeler
1. "etmek, edilmek, eylemek, olmak, olunmak" yardımcı fiilleriyle kurulan birleşik fiiller, ilk kelimesinde herhangi bir ses düşmesi veya türemesi yoksa ayrı yazılır.
Örnek
alt etmek, arz etmek, ilan etmek, terk etmek, var olmak
2. Birleşme sırasında kelimelerinden hiçbiri veya ikinci kelimesi anlam değişikliğine uğramayan birleşik kelimeler ayrı yazılır.
Örnek
dil balığı, köpek balığı, acı balık, çalı kuşu, deve kuşu, ateş böceği, hamam böceği, ipek böceği, çörek otu, yer elması, kuş üzümü, can eriği, soya fasulyesi, şeker pancarı, kuru fasulye, kuru soğan, çakmak taşı, Oltu taşı, damla taş, alt geçit, tüp geçit, dolma kalem, toplu iğne, tuz ruhu
Not: Yol ve ulaşımla ilgili birleşik kelimeler ayrı yazılır.
Örnek
çevre yolu, deniz yolu, hava yolu, kara yolu
Not: "bilim" ve "bilgi" sözleriyle kurulan birleşik kelimeler ayrı yazılır.
Örnek
dil bilimi, gök bilimi, halk bilimi; dil bilgisi, ses bilgisi
Not: "yuvar" ve "küre" sözleriyle kurulan birleşik kelimeler ayrı yazılır.
Örnek
ışık yuvarı; hava küre, su küre, yarı küre, yarım küre
Not: Yiyecek, içecek adlarından biriyle kurulan birleşik kelimeler ayrı yazılır.
Örnek
Örnek
akşamüstü, akşamüzeri, ayaküstü, ayaküzeri, gerçeküstü, olağanüstü, suçüstü, yüzüstü, ayakaltı, bilinçaltı
12. İki veya daha çok kelimenin birleşmesinden oluşmuş kişi adları, soyadları ve lâkaplar bitişik yazılır.
Örnek
Alper, Aydoğdu, Birol, Gülnihal, Tanpınar,
13. İki veya daha çok kelimeden oluşmuş Türkçe yer adları bitişik yazılır.
Örnek
Çanakkale, Gümüşhane, Acıpayam
Uyarı: Şehir, kent, köy, mahalle, dağ, tepe, deniz, göl, ırmak, su vb. kelimelerle kurulmuş sıfat tamlaması ve belirtisiz isim tamlaması kalıbındaki yer adlarında birinci kelime tek başına söz konusu yer adını ifade etmezse bu tür yer adları bitişik yazılır.
Örnek
Akşehir, Eskişehir, Suşehri, Batıkent, Sarıyer, Uludağ, Kocatepe, Akdeniz, Acıgöl, Kızılırmak
14. Şahıs adları ve unvanlarından oluşmuş mahalle, meydan, köy vb. yer ve kuruluş adlarındaki unvan grubu; unvan kelimesi sonda ise gelenekleşmiş olarak bitişik yazılır.
Örnek
Bayrampaşa, Kemalpaşa (ilçesi); Necatibey (Caddesi)
15. Ara yönleri belirten kelimeler bitişik yazılır.
Örnek
güneybatı, güneydoğu, kuzeybatı, kuzeydoğu.
16. "baş" sözüyle oluşturulan sıfat tamlamaları bitişik yazılır.
Örnek
başbakan, başçavuş, başeser, başhekim, başkarakter, başkent, başkomutan, başöğretmen, başrol, başsavcı, başşehir
17. Bir topluluğun yöneticisi anlamındaki "başı" sözüyle oluşturulan belirtisiz isim tamlamaları bitişik yazılır.
Örnek
çeribaşı, elebaşı, mehterbaşı, ustabaşı
18. "ağa, bey, efendi, hanım, nine" vb. sözcüklerle kurulan birleşik kelimeler bitişik yazılır.
Örnek
beyefendi, hanımefendi, hacıağa, kadınnine
19. Aşağıda yer alan kelime ve deyimler de gelenekleşmiş ve yaygınlaşmış olarak bitişik yazılır.
Örnek
akaryakıt, akciğer, akyuvar, alyuvar, anamal, anaokulu, anapara, anayasa, atardamar, atasözü, ayçiçeği, başıboş, bilirkişi, denizaltı, dereotu, gökyüzü, gözyaşı, halkoyu, içgüdü, ikizkenar, ilkbahar, ilkokul, ilköğrenim, ilköğretim, ipucu, kabataslak, kamuoyu, karaciğer, karekök, kartopu, kenarortay, kelaynak, külhanbeyi, önsezi, tekdüze, tereyağı, tıpkıbasım, toplardamar, yarıyıl, yerküre, yeryüzü, yılbaşı, yüzyıl, zeytinyağı
20. Belgisiz sıfat ve zamirlerin bazıları gelenekleşmiş olarak bitişik yazılır.
Örnek
Biraz, birkaç, birçok, hiçbir, herhangi
21. "hane, name, zade, zede" kelimeleriyle oluşturulan birleşik kelimeler bitişik yazılır.
Örnek
çayhane, dershane, eczahane, hastahane, kahvehane, postahane, yatakhane, yemekhane, beyanname, amcazade, depremzede
22. "ev" kelimesiyle kurulan birleşik kelimeler bitişik yazılır.
Örnek
aşevi, bakımevi, basımevi, doğumevi, gözlemevi, huzurevi, orduevi, polisevi, öğretmenevi, yayınevi
Uyarı: "Dershane, eczahane, hastahane, pastahane, postahane" gibi sözlerde hane kelimesindeki "h"nin yazılmaması doğru değildir.
23. "perver" ve "perest" kelimeleriyle Farsça kurala göre oluşturulan birleşik kelimeler bitişik yazılır.
Örnek
misafirperver, vatanperver, ateşperest
24. Farsça kurala göre oluşturulan isim ve sıfat tamlamaları ile kalıplaşmış diğer ibareler bitişik yazılır.
Örnek
dârıdünya, ehlibeyt, ehvenişer, gayrimenkul, gayrimeşru, gayrimüslim, gayrisafi, hüsnühat, suiistimal
25. Arapça kurala göre oluşturulan tamlamalar ve kalıplaşmış diğer ibareler bitişik yazılır.
Örnek
şeyhülislâm, tahtelbahir, aleykümselâm, inşallah
26. Kanunda bitişik geçen veya bitişik olarak tescil ettirilmiş olan kuruluş adları bitişik yazılır.
Örnek
İçişleri, Dışişleri, Genelkurmay, Yükseköğretim Kurulu, Açıköğretim Fakültesi
27 "oto, tele, matik" ögeleriyle kurulan alıntılar da bitişik yazılır.
Örnek
otobiyografi, otokritik, telekız, bankamatik
B. Ayrı Yazılan Birleşik Kelimeler
1. "etmek, edilmek, eylemek, olmak, olunmak" yardımcı fiilleriyle kurulan birleşik fiiller, ilk kelimesinde herhangi bir ses düşmesi veya türemesi yoksa ayrı yazılır.
Örnek
alt etmek, arz etmek, ilan etmek, terk etmek, var olmak
2. Birleşme sırasında kelimelerinden hiçbiri veya ikinci kelimesi anlam değişikliğine uğramayan birleşik kelimeler ayrı yazılır.
Örnek
dil balığı, köpek balığı, acı balık, çalı kuşu, deve kuşu, ateş böceği, hamam böceği, ipek böceği, çörek otu, yer elması, kuş üzümü, can eriği, soya fasulyesi, şeker pancarı, kuru fasulye, kuru soğan, çakmak taşı, Oltu taşı, damla taş, alt geçit, tüp geçit, dolma kalem, toplu iğne, tuz ruhu
Not: Yol ve ulaşımla ilgili birleşik kelimeler ayrı yazılır.
Örnek
çevre yolu, deniz yolu, hava yolu, kara yolu
Not: "bilim" ve "bilgi" sözleriyle kurulan birleşik kelimeler ayrı yazılır.
Örnek
dil bilimi, gök bilimi, halk bilimi; dil bilgisi, ses bilgisi
Not: "yuvar" ve "küre" sözleriyle kurulan birleşik kelimeler ayrı yazılır.
Örnek
ışık yuvarı; hava küre, su küre, yarı küre, yarım küre
Not: Yiyecek, içecek adlarından biriyle kurulan birleşik kelimeler ayrı yazılır.
Örnek
badem yağı, maden suyu, tas kebabı, çiğ
köfte, dolma biber, sivri biber, kesme şeker, kuru yemiş
Not: Gök cisimleri ayrı yazılır.
Örnek
Çoban Yıldızı, Kutup Yıldızı; gök taşı, hava taşı
Not: Organ veya organ yerine geçen sözlerden biriyle kurulan birleşik kelimeler ayrı yazılır.
Örnek
köpek dişi, safra kesesi, takma diş, karga burun, kepçe kulak
Not: Zamanla ilgili birleşik kelimeler ayrı yazılır.
Örnek
bağ bozumu, gece yarısı, gün ortası, hafta başı, hafta sonu
3. -r / -ar / -er, -maz / -mez ve -an / -en sıfat-fiil ekleriyle kurulan sıfat tamlaması şeklindeki birleşik kelimeler ayrı yazılır.
Örnek
çalar saat, güler yüz, yazar kasa
4. Kişi adlarından oluşmuş "mahalle, bulvar, cadde, sokak, ilçe, köy" vb. yer ve kuruluş adlarında, sondaki unvanlar hariç şahıs adları ayrı yazılır.
Örnek
Yunus Emre Mahallesi, Nene Hatun Caddesi
5. "Dış, iç, sıra" sözleriyle oluşturulan birleşik kelime ve terimler ayrı yazılır.
Not: Gök cisimleri ayrı yazılır.
Örnek
Çoban Yıldızı, Kutup Yıldızı; gök taşı, hava taşı
Not: Organ veya organ yerine geçen sözlerden biriyle kurulan birleşik kelimeler ayrı yazılır.
Örnek
köpek dişi, safra kesesi, takma diş, karga burun, kepçe kulak
Not: Zamanla ilgili birleşik kelimeler ayrı yazılır.
Örnek
bağ bozumu, gece yarısı, gün ortası, hafta başı, hafta sonu
3. -r / -ar / -er, -maz / -mez ve -an / -en sıfat-fiil ekleriyle kurulan sıfat tamlaması şeklindeki birleşik kelimeler ayrı yazılır.
Örnek
çalar saat, güler yüz, yazar kasa
4. Kişi adlarından oluşmuş "mahalle, bulvar, cadde, sokak, ilçe, köy" vb. yer ve kuruluş adlarında, sondaki unvanlar hariç şahıs adları ayrı yazılır.
Örnek
Yunus Emre Mahallesi, Nene Hatun Caddesi
5. "Dış, iç, sıra" sözleriyle oluşturulan birleşik kelime ve terimler ayrı yazılır.
Örnek
çağ dışı, olağan dışı, yasa dışı, sıra dışı, ceviz içi, hafta içi, yurt içi, ardı sıra
6. Somut olarak yer belirten "alt ve üst" sözleriyle oluşturulan birleşik kelime ve terimler ayrı yazılır.
Örnek
toprak altı, yer altı (yüzey); böbrek üstü bezi, tepe üstü (en yüksek nokta)
7. "Alt, üst, ana, ön, art, arka, yan, karşı, iç, dış, orta, büyük, küçük, sağ, sol, peşin, bir, iki, tek, çok, çift" sözlerinin başa getirilmesiyle oluşturulan birleşik kelime ve terimler ayrı yazılır.
Örnek
alt kurul, alt yazı, ana dili, ön söz, ön yargı, iç tüzük, orta kulak, orta oyunu
GÜN,
AY VE TARİH ADLARININ YAZIMI
Bir tarihle birlikte kullanılan gün ve ay adları büyük harfle diğer durumlarda küçük harfle başlar. Yani belirli bir tarih varsa büyük harf; yoksa küçük harf kullanılır. Yıl belli değilse sadece ay ve gün adı belli olsa da yine ay adı büyük yazılır.
Örnek
TBMM, 23 Nisan 1920'de açıldı. (gün, ay ve yıl bellidir.)
Bir tarihle birlikte kullanılan gün ve ay adları büyük harfle diğer durumlarda küçük harfle başlar. Yani belirli bir tarih varsa büyük harf; yoksa küçük harf kullanılır. Yıl belli değilse sadece ay ve gün adı belli olsa da yine ay adı büyük yazılır.
Örnek
TBMM, 23 Nisan 1920'de açıldı. (gün, ay ve yıl bellidir.)
18 Aralık'ta evlenecek. (gün ve ay bellidir.)
3 Ekim Salı günü bize gelecek. (gün ve ay bellidir.)
Mustafa, çarşamba Ankara'ya gidecek. (sadece gün
bellidir.)
Bütün hastalıklar nisan oldu
mu azar. (sadece ay bellidir.)
Gün, Ay ve Tarih Adlarının Yazımıyla İlgili Önemli Uyarılar
1. Tarihler rakamla yazıldığında aşağıdaki biçimlerde yazılabilir:
2. Tarihi belli gün ve ad adlarından sonra ekler ayrılırken tarihi belli olmayan ay ve gün adlarına gelen ekler ayrılmaz.
Örnek
Gün, Ay ve Tarih Adlarının Yazımıyla İlgili Önemli Uyarılar
1. Tarihler rakamla yazıldığında aşağıdaki biçimlerde yazılabilir:
20.
01. 1992
10/05/2005
29
Ekim 1923
20
–06 –2002
22.
VIII. 2006
25
– VI – 2005
2. Tarihi belli gün ve ad adlarından sonra ekler ayrılırken tarihi belli olmayan ay ve gün adlarına gelen ekler ayrılmaz.
Örnek
28
Haziran'da yapılacak sınavlarda daha çok kişi görev
alabilecek. (ay ve gün belli)
Sizinle
Sizinle pazartesiyi salıya bağlayan akşam orada buluşalım. (sadece gün belli)
2. "Gün" sözcüğü gün, ay ve yıl
adlarıyla kullanıldığında hiçbir zaman büyük yazılmaz.
Örnek
28 Eylül Pazartesi günü okullar açılacak.
Önümüzdeki salı günü okula gelin görüşelim.
Önümüzdeki salı günü okula gelin görüşelim.
GEZEGEN
VE YILDIZ ADLARININ YAZIMI
1. Gezegen ve yıldız adları büyük harfle başlar. Ay, güneş ve dünya sözcükleri yalnız astronomi terimi olarak kullanıldığında büyük harfle başlar.
Örnek
1. Gezegen ve yıldız adları büyük harfle başlar. Ay, güneş ve dünya sözcükleri yalnız astronomi terimi olarak kullanıldığında büyük harfle başlar.
Örnek
Mustafa, Halley'i farklı bir gök cismi olarak biliyordum, diyordu. (yıldız)
Onlar Küçükayı'yı görmek için uzay bilimini araştıracaklar. (yıldız)
O
derste Dünya'nın hareketlerini bir türlü
anlamıyordu.
Onlara
göre Güneş'in Dünya'ya olan uzaklığı her zaman tartışma
konusu
olmuştur.
Bazen Ay'ın farklı
biçimlere girmesi bazı kişilerde heyecan uyandırır.
Bilim
insanları Merkür ve Venüs'ten sonra diğer gezegenleri
inceleyecekler.
Uyarı: "Ay, güneş, dünya" sözcükleri astronomi terim anlamında kullanılmadığı zaman küçük harfle başlar. Ay, "ay ışığı" güneş de "güneş ışını" anlamında kullanıldığı zaman küçük yazılır.
Uyarı: "Ay, güneş, dünya" sözcükleri astronomi terim anlamında kullanılmadığı zaman küçük harfle başlar. Ay, "ay ışığı" güneş de "güneş ışını" anlamında kullanıldığı zaman küçük yazılır.
Örnek
Ahmet, güneş girmeyen eve doktor girer, derdi.
(güneş ışını)
Bütün dünya onu kararından vazgeçiremedi.
Artık
akşamları odamızda ay olmayacak. (ay ışığı)
DEYİMLERİN YAZIMI
Deyimler, en az iki sözcükten oluşur. Deyimler kalıplaşmış sözler olduklarından deyimleri oluşturan bütün sözcükler her zaman ayrı yazılır.
Örnek
Ağır söz bazen sahibini de yaralar.
DEYİMLERİN YAZIMI
Deyimler, en az iki sözcükten oluşur. Deyimler kalıplaşmış sözler olduklarından deyimleri oluşturan bütün sözcükler her zaman ayrı yazılır.
Örnek
Ağır söz bazen sahibini de yaralar.
Her şeye ayak bağı olmaya çalışıyordu.
Böyle cadı kazanı yerlerde de çalışılmaz.
Can kuşu hiç kimsede kalıcı
değildir.
İyi gün dostu kişilerle işim olmaz.
Kem göz bazen insanın evini yıkar.
Bu
işin püf noktası çok soru çözmektir.
SAYILARIN YAZIMI
1. Sayılar harflerle de yazılabilir.
Örnek
Yüz on iki kişi oraya gelmişti.
SAYILARIN YAZIMI
1. Sayılar harflerle de yazılabilir.
Örnek
Yüz on iki kişi oraya gelmişti.
En zor sınavlarını onuncu sınıfta vermişti.
2. Yazıya geçirilen ve birden fazla olan sayıların her basamağı ayrı yazılır
2. Yazıya geçirilen ve birden fazla olan sayıların her basamağı ayrı yazılır
Örnek
Yaş otuz beş yolun yarısı eder.
3. Para ile ilgili işlemlerle senet, çek, fatura vb. ticari evraklarda geçen sayılar bitişik yazılır.
Örnek
3. Para ile ilgili işlemlerle senet, çek, fatura vb. ticari evraklarda geçen sayılar bitişik yazılır.
Örnek
Bankadan yüzseksenaltı Türk lirası istemişti.
4. "Yüzde" ve "binde" işaretleri yazılırken sayılarla işaret arasında hiçbir boşluk bırakılmaz.
Örnek
4. "Yüzde" ve "binde" işaretleri yazılırken sayılarla işaret arasında hiçbir boşluk bırakılmaz.
Örnek
Bu sınavda sınıfın %30'u resmen dökülmüş.
5. Sayılarda kesirler virgül ile ayrılır.
Örnek
20,4 (yirmi tam, onda 4)
6. Üleştirme sayıları rakamla değil yazıyla belirtilir.
Örnek
Herkese 6'şar elma düşmüştü. (yanlış)
5. Sayılarda kesirler virgül ile ayrılır.
Örnek
20,4 (yirmi tam, onda 4)
6. Üleştirme sayıları rakamla değil yazıyla belirtilir.
Örnek
Herkese 6'şar elma düşmüştü. (yanlış)
Herkese altışar elma düşmüştü. (doğru)
7. Adları sayılardan oluşan iskambil oyunları bitişik yazılır.
Örnek
ellibir, yirmibir vb.
8. Dört veya daha çok basamaklı sayılar sondan sayılmak üzere üçlü gruplara ayrılarak yazılır ve aralarına nokta konur.
Örnek
Maçı tam 67.127 kişi izlemiş.
9. Sıra sayıları yazıyla ve rakamla gösterilebilir. Rakamla gösterilmesi durumunda ya rakamdan sonra bir nokta konur ya da rakamdan sonra kesme işareti konularak derece gösteren ek yazılır. Ayrıca ilgili sayı harflerle yazıldıktan sonra eğer rakam sesli harfle bitmişse "-nci, -ncı, -ncu, -ncü" ekleri; sessizle bitmişse "-ıncı, -inci, -uncu, -üncü" ekleri getirilir.
Örnek 1
Mustafa 2'nci sınıfı başka bir okulda okumayı düşünüyor.
Bu tür cümlelerde öncelikle ilgili sayıyı harflerle yazıp sayının ünlü veya ünsüz ile bittiğini tespit etmek gerekir. "2" rakamı "iki" şeklinde yazılır. Yani ünlü ile bitmiş öyleyse buna gelecek ek ünlü ile başlayan "–ıncı, -inci, -uncu, -üncü" eklerinden birisi olamaz. "iki sayısı "-nci, -ncı, -ncu, -ncü" eklerinden birini almalıdır. Yani iki+nci: ikinci olmalıdır.
Örnek 2
Mustafa 2.'inci sınıfı başka bir okulda okumayı düşünüyor.
Sayılara nokta işareti gelmişse ayrıca kesme işareti ve ekler kullanılmaz. Bu cümlede bir yanlışlık söz konusudur. Hem nokta hem de kesme işareti birlikte kullanılmıştır.
Örnek 3
Mustafa 2. sınıfı başka bir okulda okumayı düşünüyor.
Cümledeki sayı yazımında herhangi bir yanlışlık söz konusu değildir.
Örnek 4
Mustafa 2'nci sınıfı başka bir okulda okumayı düşünüyor.
Cümledeki sayı yazımında herhangi bir yanlışlık söz konusu değildir.
Örnek 5
Türk tarihinde 15'nci ile XX. yüzyıllar arasında önemli şeyler yaşanmış.
Cümledeki "15" sayısını harflerle yazdığımız zaman "on beş" yazımı ortaya çıkar. Sayının son rakamı ünsüzle yani "ş" sesiyle bitmiştir. 15'nci yazıyla "on beşnci" olur ki bu da yanlış bir yazımdır. Öyleyse son rakama gelecek ek ünlü ile başlamalıdır. O da 15'inci (on beşinci) olur.
Örnek 6
Türk tarihinde 15. ile XX. yüzyıllar arasında önemli şeyler yaşanmış.
7. Adları sayılardan oluşan iskambil oyunları bitişik yazılır.
Örnek
ellibir, yirmibir vb.
8. Dört veya daha çok basamaklı sayılar sondan sayılmak üzere üçlü gruplara ayrılarak yazılır ve aralarına nokta konur.
Örnek
Maçı tam 67.127 kişi izlemiş.
9. Sıra sayıları yazıyla ve rakamla gösterilebilir. Rakamla gösterilmesi durumunda ya rakamdan sonra bir nokta konur ya da rakamdan sonra kesme işareti konularak derece gösteren ek yazılır. Ayrıca ilgili sayı harflerle yazıldıktan sonra eğer rakam sesli harfle bitmişse "-nci, -ncı, -ncu, -ncü" ekleri; sessizle bitmişse "-ıncı, -inci, -uncu, -üncü" ekleri getirilir.
Örnek 1
Mustafa 2'nci sınıfı başka bir okulda okumayı düşünüyor.
Bu tür cümlelerde öncelikle ilgili sayıyı harflerle yazıp sayının ünlü veya ünsüz ile bittiğini tespit etmek gerekir. "2" rakamı "iki" şeklinde yazılır. Yani ünlü ile bitmiş öyleyse buna gelecek ek ünlü ile başlayan "–ıncı, -inci, -uncu, -üncü" eklerinden birisi olamaz. "iki sayısı "-nci, -ncı, -ncu, -ncü" eklerinden birini almalıdır. Yani iki+nci: ikinci olmalıdır.
Örnek 2
Mustafa 2.'inci sınıfı başka bir okulda okumayı düşünüyor.
Sayılara nokta işareti gelmişse ayrıca kesme işareti ve ekler kullanılmaz. Bu cümlede bir yanlışlık söz konusudur. Hem nokta hem de kesme işareti birlikte kullanılmıştır.
Örnek 3
Mustafa 2. sınıfı başka bir okulda okumayı düşünüyor.
Cümledeki sayı yazımında herhangi bir yanlışlık söz konusu değildir.
Örnek 4
Mustafa 2'nci sınıfı başka bir okulda okumayı düşünüyor.
Cümledeki sayı yazımında herhangi bir yanlışlık söz konusu değildir.
Örnek 5
Türk tarihinde 15'nci ile XX. yüzyıllar arasında önemli şeyler yaşanmış.
Cümledeki "15" sayısını harflerle yazdığımız zaman "on beş" yazımı ortaya çıkar. Sayının son rakamı ünsüzle yani "ş" sesiyle bitmiştir. 15'nci yazıyla "on beşnci" olur ki bu da yanlış bir yazımdır. Öyleyse son rakama gelecek ek ünlü ile başlamalıdır. O da 15'inci (on beşinci) olur.
Örnek 6
Türk tarihinde 15. ile XX. yüzyıllar arasında önemli şeyler yaşanmış.
Cümlede yer alan her iki rakam da doğru
yazılmıştır.
10. Romen rakamları tarihî olaylarda,
yüzyıllarda, hükümdar adlarında, tarihlerde ayların yazılışında, kitap ve dergi
ciltlerinde, kitapların asıl bölümlerinden önceki sayfaların numaralandırılmasında,
maddelerin sıralandırılmasında kullanılır.
Örnek
Örnek
Kimse,
II. Dünya Savaşı bir daha olsun elbette istemez.
Bence
XXI. yüzyıl iletişim çağı olacaktır.
Osmanlı
İmparatorluğu en çok II. Mehmet döneminde fetih yapar.
Herkesi
V. Karl'ın o olaydan sonra ne yapacağı heyecanı sarar.
Kitapta
I. cilt I) ve II) diye ikiye ayrılıyordu.
Örnek
Türkiye'nin en son
sayımdaki nüfusu 82 milyon civarındaydı.
Firma 5 trilyon 185 milyar Türk lirasıyla en düşük teklifi
sundu.
12. Saat ve dakika metin içinde yazıyla da yazılabilir.
Örnek
Akşam altıya çeyrek kala onlara ziyarete gidelim.
13. Saat, para tutarı, ölçü, istatistiki verilere ilişkin sayılarda rakam kullanılır.
Örnek
12. Saat ve dakika metin içinde yazıyla da yazılabilir.
Örnek
Akşam altıya çeyrek kala onlara ziyarete gidelim.
13. Saat, para tutarı, ölçü, istatistiki verilere ilişkin sayılarda rakam kullanılır.
Örnek
Yolun
25 kilometrelik kısmının etüt çalışması yapıldı.
İlimizde
1.200.000 kişi yaşamaktadır.
14. Bayağı kesirlere getirilecek ekler alttaki sayı esas alınarak yazılır.
Örnek
4/5'i (dört bölü beşi)
15. Rakamla yazılmış bir sayıya gelen ekler kesme işaretiyle ayrılır. Ekler, ses uyumlarına girer.
Örnek
Sabah 11.25'te herkes söylediğimiz yerde hazır bulunsun.
16. Ev, apartman, cadde, sokak, kitapların sayfa numaraları ile tarihlerde gün ve yılı gösteren sayılar rakamla gösterilir. Tarihlerdeki ay ismi yazıyla yazılabilir.
Örnek
5. Cadde, 17. Sokak, 4. Blok, 181. sayfa, 12.02.2012
Sayıların Yazımı ile İlgili Uyarılar
1. Hükümdar adlarında kullanılan rakamlar hükümdarın adından önce yazılır.
Örnek
En
çok II. Murat bu seferi arzuluyordu.
Osmanlı
Devleti'nde III. Selim ile köklü değişiklikler yaşanır.
2. Rakamla başlayan cümlelerde rakamdan sonra gelen ilk sözcük özel isim değilse küçük harfle yazılır.
Örnek
1453
yılında hayata gözlerini kapamış.
18.
yüzyıl savaşlarla geçen bir yüzyıl olarak bilinir.
3. Sayılara getirilen ekler ünsüz uyumuna (sert ünsüzlerin benzeşmesi kuralına) uyar ve kesmeyle ayrılır. Bu durumlarda en son rakamı harfe dönüştürüp yazımı bulmaya çalışmalıyız.
Örnek 1
Takımı ligde en son 1925'de şampiyon olmuş.
"1925" yılını oluşturan son rakam bizim için önemlidir. O da "5" rakamıdır. Harflerle yazıldığı zaman "beş" şeklinde karşımıza çıkar. "ş" sert bir ünsüz olduğu için sözcüğün ünsüz benzeşmesi kuralına uyması gerekir. Yani son rakam "te" ekini almalıdır. Cümledeki sayının doğru yazılışı aşağıdaki gibidir:
Takımı ligde 1925'te şampiyon olmuş.
4. Saat gösterilirken saatin dakika bölümünün ikisi de sıfırlı ise gelen ek saate uygun yazılmalıdır.
Örnek
17.00'da bütün memurların mesaisi biter.
Uyarı: Bir zorunluluk olmadıkça cümle rakamla başlamaz.
EK FİİLİN YAZILIŞI
Ek eylemin çekimli biçimleri olan "idi, imiş, ise" ek olarak yazıldığı zaman bitişik, sözcük olarak yazıldığında ayrı yazılır. Sözcüklere bitişik de ayrı da yazılabilir.
Örnek
Ahmet bir zamanlar buralarda çobandı. (çoban idi)
Bize uğramıyor değildi. (değil idi)
Ek Fiilin Yazılışıyla İlgili Uyarılar
1. Ünsüz harfle biten sözcüklere ulandığı (bitişik yazıldığı) zaman "i" sesi düşer. Birleşik yazımlarda kalınlık-incelik (büyük ünlü uyumu) uyumuna uyar.
Örnek
Bitkin
idi > bitkindi
Gelir
ise > gelirse
2. Ünlü harfle biten kelimelere bitişik yazıldığı zaman araya "y" kaynaştırma ünsüzü girer. Bu durumda baştaki "i" ünlüsü düşer ve sözcük kalınlık-incelik (büyük ünlü uyumu) uyumuna uyar.
Örnek
Zeki
idi > zekiydi
Ne
ise > neyse
Örnek
4. "iken" ünlü ile biten sözcüklere bitişik yazıldığı zaman ise "iken"in başındaki "i" ünlüsü düşer ve araya "y" kaynaştırma ünsüzü girer.
İçer
iken > içerken
Okur
iken > okurken
4. "iken" ünlü ile biten sözcüklere bitişik yazıldığı zaman ise "iken"in başındaki "i" ünlüsü düşer ve araya "y" kaynaştırma ünsüzü girer.
Örnek
Evde
iken > evdeyken
İlgili
iken > ilgiliyken
"ŞEY" KELİMESİNİN YAZIMI
"şey" belgisiz zamiri her zaman her kelimeden ayrı yazılır.
Örnek
Her
şeyi sana feda etmeye hazırım canım kardeşim!
Birçok
şey almıştı öğrencilerine.
Hiçbir
şey eskisi gibi olmayacak.
Bana
bir şey öğretenin aklına şaşarım!
Çok
şey söylendi şiir vadisinde.
Yönetici
bize herkesin önünde az şey söylemedi.
Cana
gelecek olan şey hiç gelmesin.
Birtakım
şeyler ancak zamanla mecrasını bulur.
PEKİŞTİRMELİ SÖZLERİN YAZILIŞI
Pekiştirme görevi üstlenen sıfat ve zarflar bitişik yazılır. "m, p, r, s" harflerine özellikle dikkat etmek gerekir.
Örnek
Dümdüz
yolda kaza yapınca şaşırmıştık. (sıfat görevinde)
Denizin
en çok masmavi rengi onu etkilemişti. (sıfat görevinde)
Onun
kapkara yüzüne bir anlam veremedik. (sıfat görevinde)
O
hastalıktan sonra nedense sapsarı kesilmişti. (zarf görevinde)
Tertemiz
duygularla herkesi selamlıyordu. (sıfat görevinde)
Her
yerde olduğu gibi ölüme de yapayalnız gitti. (zarf görevinde)
Bir
şey tümden yapılmadığı zaman tümden terk edilmez. (zarf görevinde)
Yaralar
bütün bedenini çepeçevre sarmıştı. (zarf görevinde)
Sipsivri
dili ile herkesi kendine düşman ettirmişti. (sıfat görevinde)
İKİLEMELERİN YAZILIŞI
1. İkilemeler ayrı yazılır.
Örnek
ağır ağır, gide gide, güzel güzel, tıkır tıkır, bata
çıka, çoluk çocuk, eciş bücüş, ev bark, soy sop, süklüm püklüm, yarım yamalak
2. "m" sesi ile yapılmış ikilemeler de ayrı yazılır.
Örnek
2. "m" sesi ile yapılmış ikilemeler de ayrı yazılır.
Örnek
çocuk mocuk, dolap molap, kitap mitap, ders mers
3. İsim durum (hâl) ekleri ve iyelik ekiyle yapılan ikilemeler ayrı yazılır.
Örnek
3. İsim durum (hâl) ekleri ve iyelik ekiyle yapılan ikilemeler ayrı yazılır.
Örnek
diz dize, el ele, iç içe, baştan başa, günden güne, başa baş, dişe diş, boşu
boşuna, günü gününe, ucu ucuna
Uyarı: İkilemeleri oluşturan sözcükler arasına hiçbir noktalama işareti gelmez.
Örnek
Uyarı: İkilemeleri oluşturan sözcükler arasına hiçbir noktalama işareti gelmez.
Örnek
Adım,
adım hedefine doğru ilerliyordu. (yanlış)
Adım
adım hedefine doğru ilerliyordu. (doğru)
ALINTI KELİMELERİN YAZILIŞI
1. Çift ünsüz harfle başlayan Batı kökenli
alıntılar, ünsüzler arasına ünlü konulmadan yazılır.
Örnek
gramer, gramofon, grup, Hristiyan, kral, kredi, kritik, plan, profesör,
program, psikoloji, spor, staj, tren
2. Batı kökenli alıntıların içindeki ve sonundaki
"g" ünsüzleri olduğu gibi korunur.
Örnek
biyografi, dogma, magma, monografi, arkeolog, diyalog, psikolog
Uyarı: "fotoğraf" ve "topoğraf"
kelimelerinde "g"ler, "ğ"ye döner.
3. Türk devlet ve topluluklarındaki özel
adlar Türkçede yerleşen söyleniş biçimlerine göre yazılır.
Örnek
Azerbaycan, Türkmenistan, Özbekistan; Semerkant, Taşkent, Bakü; Abdullah Tukay, Bahtiyar Cengiz Aytmatov, İslam Kerimov, Vahapzade, Cafer Cebbarlı, Cemal Kemal vb.
BÜYÜK HARFLERİN KULLANILDIĞI YERLER
A. Cümleler, büyük harfle başlar.
Örnek
Azerbaycan, Türkmenistan, Özbekistan; Semerkant, Taşkent, Bakü; Abdullah Tukay, Bahtiyar Cengiz Aytmatov, İslam Kerimov, Vahapzade, Cafer Cebbarlı, Cemal Kemal vb.
BÜYÜK HARFLERİN KULLANILDIĞI YERLER
A. Cümleler, büyük harfle başlar.
Örnek
Tomurcuk
derdinde olmayan ağaç, odundur.
En
güçlü iki savaşçı, sabır ve zamandır.
Her
insan, yapmadığı tüm iyiliklerden suçludur.
Uyarı: Cümle içinde tırnak veya yay ayraç içine alınan cümleler büyük harfle başlar ve sonlarına uygun noktalama işareti (nokta, soru, ünlem vb.) konur.
Örnek
Kısakürek: "Devler gibi eserler bırakmak için, karıncalar gibi çalışmak
lazım." der.
Anadolu kentlerini, köylerini (Köy sözünü de çekinerek
yazıyorum.) gezsek bile görmek için değil, kendimizi göstermek için
geziyoruz. (Nurullah Ataç)
Uyarı: İki çizgi, iki virgül arasındaki açıklama cümleleri
büyük harfle başlamaz.
Örnek
Annesini -en sevdiği varlığını- kaybetti.
Uyarı: İki noktadan sonra gelen cümleler büyük harfle başlar.
Uyarı: İki noktadan sonra gelen cümleler büyük harfle başlar.
Örnek
Arkadaşına her zaman şunu tembihlerdi: Söyleyecek sözü olmayan yüksek sesle
konuşur.
Uyarı: İki noktadan
sonra cümle ve özel ad niteliğinde olmayan örnekler sıralandığında bunlar büyük
harfle başlamaz.
Örnek
Bu eskiliği siz de çok evde görmüşsünüzdür: duvarlarda çiviler, çivi yerleri, lekeler... (Memduh Şevket Esendal)
Bu eskiliği siz de çok evde görmüşsünüzdür: duvarlarda çiviler, çivi yerleri, lekeler... (Memduh Şevket Esendal)
Uyarı: Örnek niteliğindeki
kelimelerle başlayan cümlede de ilk harf büyük yazılır.
Örnek
"Banka, bütçe, devlet, fındık, kanepe, menekşe, şemsiye" gibi
yüzlerce kelime, kökenleri yabancı olmakla birlikte artık dilimizin malı
olmuştur.
"Et-, ol-" fiilleri, dilimizde en sık
kullanılan yardımcı fiillerdir.
Uyarı: Rakamla başlayan cümlelerde rakamdan sonra gelen kelime büyük harfle başlamaz.
Uyarı: Rakamla başlayan cümlelerde rakamdan sonra gelen kelime büyük harfle başlamaz.
Örnek
2003 yılında birlikte tatile gitmiştik.
B. Dizeler büyük harfle başlar.
Örnek
Ülkendeki kuşlardan ne haber vardır?
Mezarlardan bile yükselen bir bahar vardır.
Aşk cellâdından ne çıkar madem ki yar vardır.
Yoktan da vardan da ötede bir Var vardır.
Hep suç bende değil beni yakıp yıkan bir nazar vardır.
O şarkıya özenip söylenecek mısralar vardır.
Sakın kader deme kaderin üstünde bir kader vardır.
Ne yapsalar boş göklerden gelen bir karar vardır.
Gün batsa ne olur geceyi onaran bir mimar vardır.
Yanmışsam külümden yapılan bir hisar vardır.
Yenilgi yenilgi büyüyen bir zafer vardır.
Sırların sırrına ermek için sende anahtar vardır.
Göğsünde sürgününü geri çağıran bir damar vardır.
Senden umut kesmem kalbinde merhamet adlı bir çınar vardır.
Sevgili!
En sevgili!
Ey sevgili!
(Sezai Karakoç)
C. Özel Adlar Büyük Harfle Başlar
Ülkendeki kuşlardan ne haber vardır?
Mezarlardan bile yükselen bir bahar vardır.
Aşk cellâdından ne çıkar madem ki yar vardır.
Yoktan da vardan da ötede bir Var vardır.
Hep suç bende değil beni yakıp yıkan bir nazar vardır.
O şarkıya özenip söylenecek mısralar vardır.
Sakın kader deme kaderin üstünde bir kader vardır.
Ne yapsalar boş göklerden gelen bir karar vardır.
Gün batsa ne olur geceyi onaran bir mimar vardır.
Yanmışsam külümden yapılan bir hisar vardır.
Yenilgi yenilgi büyüyen bir zafer vardır.
Sırların sırrına ermek için sende anahtar vardır.
Göğsünde sürgününü geri çağıran bir damar vardır.
Senden umut kesmem kalbinde merhamet adlı bir çınar vardır.
Sevgili!
En sevgili!
Ey sevgili!
(Sezai Karakoç)
C. Özel Adlar Büyük Harfle Başlar
1. Kişi adları, soyadları büyük harfle başlar.
Örnek
Mehmet Akif Ersoy, Ahmet Hamdi Tanpınar, Dadaloğlu
Uyarı: Takma adlar da büyük harfle başlar.
Örnek
Server Bedi
(Peyami Safa), Kirpi (Refik Halit Karay), Deli Ozan (Faruk Nafiz Çamlıbel)
2. Kişi adlarından önce ve sonra gelen
unvanlar, saygı sözleri, rütbe adları ve lakaplar büyük harfle başlar.
Örnek
Avukat Hasan Bey, Betül
Hanım, Mareşal Fevzi Çakmak, Mimar Sinan, Dede Korkut,
Fatih Sultan Mehmet, Çolak Salih, Genç Osman, Deli Petro
Uyarı: Akrabalık adı olup lakap veya unvan olarak kullanılan
kelimeler büyük harfle başlar.
Örnek
Baba Gündüz, Dayı Kemal, Hala Sultan, Dede Korkut, Nene Hatun
Uyarı: Akrabalık bildiren kelimeler özel adla kullanılsa bile
küçük harfle başlar.
Örnek
Mehmet amcamı her zaman hatırlayacağım.
3. Cümle içinde özel adın yerine
kullanılan makam veya unvan sözleri büyük harfle başlar.
Örnek
Şehrimize il dışından gelen heyetleri Vali; il içinden ilçeye gelen kişileri de
Kaymakam kabul eder.
4. Saygı bildiren sözlerden sonra
gelen ve makam, mevki, unvan bildiren kelimeler büyük harfle başlar.
Örnek
Sayın Cumhurbaşkanı,
Sayın Cumhurbaşkanı,
Uyarı: Mektuplarda ve resmî yazışmalarda hitaplar büyük
harfle başlar.
Örnek
Canım Anneciğim
Canım Anneciğim
5. Hayvanlara verilen özel adlar büyük
harfle başlar.
Örnek
Her zamanki gibi Boncuk yine sevimliydi.
6. Millet, boy, oymak adları büyük harfle başlar.
Her zamanki gibi Boncuk yine sevimliydi.
6. Millet, boy, oymak adları büyük harfle başlar.
Örnek
Bunu bir Türk yapamaz demişti.
Orta Asya Kazak ve Kırgız biri için farklı bir anlam taşır.
Dadaloğlu, Avşar boyuna mensup bir
saz şairidir.
Geleneklerimizi Hacımusalı ve Karakeçili olanlardan
da öğrenebiliriz.
Kızık, Kayı, Kınık boylarını tek tek saydı.
7. Dil ve lehçe adları büyük harfle başlar.
7. Dil ve lehçe adları büyük harfle başlar.
Örnek
Bu sitede Türkçenin inceliklerine vakıf olacaksınız.
Kazakça, Tatarca ve Özbekçe bilmek
zorundadır.
8. Devlet adları büyük harfle başlar.
8. Devlet adları büyük harfle başlar.
Örnek
Kimse Suriye ve Irak'ta
küçük hesaplar peşine düşmemelidir.
9. Din ve mezhep adları ile bunların mensuplarını bildiren sözler büyük
harfle başlar.
Örnek
Bu coğrafyada Müslümanlık hep hâkim olmuştur.
Bir zamanlar Hristiyanlık ve Musevilik de okullarda öğretiliyordu.
Edebiyatımızda bir dönüm noktası da İslamiyet'in kabulü olmuştur.
Bizler, Şafiilik mezhebinin hikmetlerini kavrayamadık.
Uyarı: Din ve mezhep adlarının mensuplarını bildiren sözler büyük harfle başlar.
Örnek
Her Müslüman örnek bir kişiliğe sahip olmak zorundadır.
Bugün Musevi toplumu da bunları hoş görmüyor.
Bir Budist size rast gelirse ondan bir fıkra anlatmasını isteyin.
10. Din ve mitoloji ile ilgili özel adlar büyük harfle başlar.
Örnek
Her duasında Tanrı bizi korusun, derdi.
Bu zor zamanlarında Allah yardımcıları
olsun.
Bunu İlah biliyor yeter.
Yunanlıların Zeus aşkı hiç
bitmeyecek gibi.
Onlar için Kibele çok çok önemliydi.
Uyarı: "Tanrı, Allah, İlah" sözcükleri özel ad olarak kullanılmadıkları zaman küçük harfle başlar.
Uyarı: "Tanrı, Allah, İlah" sözcükleri özel ad olarak kullanılmadıkları zaman küçük harfle başlar.
Örnek
Eski
Yunan tanrıları.
Müzik
dünyasının ilahı diye isimlendiriyorlar.
"Amerika'da
kaçakçılığın allahları vardır." (Tarık Buğra)
Uyarı: Bazı dini kavramların küçük
harfle yazılması gelenekleşmiştir.
Örnek
cennet, cehennem, peygamber, sırat köprüsü vb.
11. Gezegen ve yıldız adları büyük harfle başlar.
1. Gezegen ve yıldız adları büyük harfle başlar. Ay, güneş ve dünya sözcükleri yalnız astronomi terimi olarak kullanıldığında büyük harfle başlar.
Örnek
11. Gezegen ve yıldız adları büyük harfle başlar.
1. Gezegen ve yıldız adları büyük harfle başlar. Ay, güneş ve dünya sözcükleri yalnız astronomi terimi olarak kullanıldığında büyük harfle başlar.
Örnek
Mustafa,
Halley'i farklı bir gök cismi olarak biliyordum, diyordu. (yıldız)
Onlar
Küçükayı'yı görmek için uzay bilimini araştıracaklar. (yıldız)
O
derste Dünya'nın hareketlerini bir türlü anlayamıyordu.
Onlara
göre Güneş'in Dünya'ya uzaklığı tartışma konusu olmuştur.
Bazen
Ay'ın farklı biçimlere girmesi kişilerde heyecan uyandırır.
Türkiye,
ilk kez böyle bir Güneş tutulmasına tanık oldu.
Uzay
bilimciler için Neptün ve Plüton birer soru işareti değildir.
Uyarı: "Ay, güneş, dünya" sözcükleri astronomi terim anlamında değilse küçük harfle başlar. Ay, "ay ışığı" güneş de "güneş ışını" anlamında kullanıldığı zaman küçük yazılır.
Örnek
Ahmet,
güneş girmeyen eve doktor girer, derdi. (güneş ışını)
Bütün
dünya onu kararından vazgeçiremedi.
Artık
akşamları odamızda ay olmayacak. (ay ışığı)
Bu
dünyada onun kabul edeceği bir şey değildir.
12. Yön adları özel ismin önünde kullanılırsa büyük; isimden sonra kullanılırsa küçük harfle başlar.
Örnek
Mustafa
için Kuzey Anadolu farklı bir önem taşır. (önce)
Mustafa
için Anadolu'nun kuzeyi farklı bir önem taşır. (sonra)
Uyarı: Yön adları; belli devletleri, ulusları, kültürleri, düşünce,
hayat tarzı ve politikaları karşıladığında "doğu" ve "batı"
sözlerinin ilk harfleri büyük yazılır.
Örnek
Bizi
Batı bir türlü içine almak istemiyor.
Bizler
Doğu mistisizmini bir türlü anlayamadık.
13. Kıta, deniz, okyanus, bölge, şehir, ilçe, semt, mahalle, meydan, bulvar, cadde, sokak, park, dağ, deniz, göl, tepe, yayla, ırmak, ova, boğaz, kanal, geçit adları büyük harfle başlar.
Örnek
Küresel
ısınma toplantısı Afrika'da yapılacak.
İran,
Hazar Denizi'nde büyük bir medeniyet kurmuş.
O
havada Manş Denizi mükemmel görünüyordu.
Büyük
Okyanus ile Atlas Okyanusu arasında önemli bir mesafe vardır.
Asya
ve Avrupa'nın kesişme noktası Türkiye'dir.
Bu
kışı Doğu Anadolu şiddetli geçirdi.
Emekli
olunca Sakarya'ya yerleşeceğim.
Ahmet
Ali Paşa Mahallesi'nde ikamet etmekteydi.
Herkes
Zafer Meydanı önünde bekliyordu.
İlk
arabalar Turgut Özal Bulvarı'ndan geçmek zorunda kaldı.
Çalışanlar,
Cemal Nadir Sokağı ile temizliğe başladılar.
Gelenler
en çok Antalya Milli Parkı'nı beğenmişler.
Türkiye’nin
en uzun caddesi İskele Caddesi'dir.
Ankara
Güniz Sokak ismini bir daha hatırladı.
Şaire
adeta ilham olmuştu Ağrı Dağı.
Gezide
herkes Everest Tepesi'ni merak ediyordu.
Bu
yıl da Marmara Denizi'nde yüzeceğiz.
Bir
hatırası kalmaz mı Van Gölü'nde feribotla Tatvan'a gitmenin.
Unutma,
Murat Nehri'nde balık tuttuğumuz günleri.
Lalelerle
süslendiğinde bir başka olur haziranda Muş Ovası.
Toplantıda
Türkiye, Asya ülkelerine ev sahipliği yapacak.
Ünlü
padişahın Süveyş Kanalı ile ilgili projesini bazı kişiler maalesef anlayamadı.
Seyyahlar
için Panama Geçidi ayrı bir heyecana sebep olur.
En
duygusal anlarını kamyonu Zigana Geçidi'ni geçince yaşardı.
Konya
Ovası'nın bittiği yerde Çukurova başlar.
Yeşilırmak ve Kızılırmak bir gün Fırat Nehri ile beslenecek.
İstanbul'un
Asya Yakası, Avrupa Yakası'ndan daha sakindir.
İstanbul Boğazı hep emsalsiz olarak kalacak.
Mülteciler
için Ege Denizi önemli geçiş yeridir.
İlkbaharın
Erciyes Dağı bir başka şenlenir.
Uyarı: Özel ada dâhil olmayıp tamlama kuran şehir, il, ilçe, belde, köy vb. sözler küçük harfle başlar.
Örnek
İstanbul ili, İpekyolu ilçesi, Arısu beldesi,
Muratkolu köyü vb.
Uyarı: Yer bildiren özel isimlerde kısaltmalı söyleyiş söz konusu
olduğunda yer adının ilk harfi büyük yazılır.
Örnek
Hisar'dan, Boğaz'dan, Köşk'e vb.
14. Saray, köşk, han, kale, köprü, kule, anıt, müze vb. yapı adlarının bütün kelimeleri büyük harfle başlar.
14. Saray, köşk, han, kale, köprü, kule, anıt, müze vb. yapı adlarının bütün kelimeleri büyük harfle başlar.
Örnek
Dolmabahçe Sarayı, Çankaya Köşkü, Horozlu Han, Ankara Kalesi, Mostar Köprüsü, Mevlana
Müzesi, Sümela Manastırı, Boğaziçi Kulesi, Zafer Abidesi, Bilge Kağan
Anıtı
15. Kurum, kuruluş ve kurul adlarının
her kelimesi büyük harfle başlar.
Örnek
Avrupa
Parlamentosu göç meselesini görüşmek üzere toplandı.
Türkiye Büyük Millet Meclisi çalışmasını tamamlayarak tatile girdi.
Türk
Dil Kurumu bu konularda en güvenilir kaynaktır.
Yeşilay
Derneği çalışanları dövizleriyle yine sahadalar.
Örnek
Türkiye
Büyük Millet Meclisi her yıl 1 Ekim'de toplanır. Bu yıl ise Meclis, yeni döneme
erken başlayacak.
Türk
Dil Kurumu çalışmalarını titizlikle sürdürüyor. Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü,
Kurumun 21 Mayıs 2009 tarihinde Kars'ta düzenlediği toplantıda kullanıma
açıldı.
2876
sayılı Kanun bu yıl yeniden gözden geçirilecek.
Yazarlara
ödenecek telif ücreti, Telif Hakkı Yayın ve Satış Yönetmeliği’ne göre
düzenlenir. Yapılan işlem Yönetmelik'in 4'üncü maddesine aykırı düşmektedir.
16. Kanun, tüzük, yönetmelik, yönerge, genelge adlarının her kelimesi büyük harfle başlar.
Örnek
Medeni Kanun, Türk Bayrağı Tüzüğü, Ortaöğretim Kurumları Yönetmeliği
17. Kitap, dergi, gazete ve sanat
eserlerinin (tablo, heykel, beste vb.) her kelimesi büyük harfle başlar.
Örnek
Örnek
Atatürk'ün
Nutuk eserini herkes okumalıdır.
Suç
ve Ceza en çok okunan klasiklerdendir.
O
haberi de Resmi Gazete sayesinde öğrenmişti.
Türk
Edebiyatı dergisinde birçok yazım çıkacak.
Bence o dergi Türk Dili dergisi kadar kuşatıcı değildir.
Kütüphanesinde
Sabah, Türkiye, Milliyet, Hürriyet gazetelerini sürekli bulundurur.
Türk
Kültürü dergisi 1962 yılından bu yana faaliyetini sürdürmektedir.
Kaplumbağa
Terbiyecisi, Osman Hamdi Bey'in iki farklı versiyonunu çizdiği tablosudur.
Türkiye’den
kaçırılan heykeller arasına Yorgun Herkül de girer.
Festivalde
bugün, Yekta Kara rejisiyle Mozart'ın ünlü eseri Saraydan Kız Kaçırma var.
Onuncu
Yıl Marşı, Çamlıbel ve Çağlar tarafından yazılan ve 1933'te bestelenen marştır.
Uyarı: Özel ada dâhil olmayan gazete, dergi, tablo vb. sözler büyük harfle başlamaz.
Örnek
Sabah gazetesi, Türk Dili dergisi, Halı Dokuyan Kızlar tablosu,
Yorgun Herkül heykeli vb.
Uyarı: Kitap, makale, tiyatro eseri, kurum adı vb. özel adlarda yer alan kelimelerin ilk harfleri büyük yazıldığında "ve, ile, ya, veya, yahut, ki, da, de" sözleriyle "mı, mi, mu, mü" soru eki küçük harfle yazılır.
Örnek
Suç ve Ceza, Kızıl ile Kara, Diyorlar ki, Dünyaya İkinci Geliş yahut Sır İçinde
Esrar, Ya Devlet Başa ya Kuzgun Leşe, Ben de Yazdım, Başarmak ve Kazanmak, Türk Dili ve
Edebiyatı
Uyarı: Özel adın tamamı büyük yazıldığında "ve, ile, ya, veya, yahut, ki, da, de" sözleriyle "mı, mi, mu, mü" soru eki de büyük harfle yazılır.
Uyarı: Özel adın tamamı büyük yazıldığında "ve, ile, ya, veya, yahut, ki, da, de" sözleriyle "mı, mi, mu, mü" soru eki de büyük harfle yazılır.
Örnek
KEREM İLE ASLI
18. Ulusal, resmî ve dinî bayramlarla anma ve kutlama günlerinin adları büyük harfle başlar.
18. Ulusal, resmî ve dinî bayramlarla anma ve kutlama günlerinin adları büyük harfle başlar.
Örnek
Cumhuriyet Bayramı, Ramazan Bayramı, Kurban Bayramı, Berat Kandili, Anneler
Günü, Öğretmenler Günü, Çanakkale Şehitlerini Anma Günü
19. Tarihî olay, çağ ve dönem adları
büyük harfle başlar.
Örnek
Kurtuluş Savaşı, Çanakkale Savaşı, Millî Mücadele, Yontma Taş Devri, İlk Çağ, Lale
Devri, Cahiliye Dönemi, Cumhuriyet Dönemi, Millî Edebiyat Dönemi, Tanzimat
Dönemi'nde
20. Kurultay, bilgi şöleni, çalıştay, açık oturum vb. toplantıların
adlarındaki her kelimenin ilk harfi büyük yazılır.
Örnek
Uluslar Arası Türk Dili Kurultayı, Manas Bilgi Şöleni, Karamanlı
Türkçesi Araştırmaları Çalıştayı
21. Özel adlardan türetilen bütün kelimeler büyük harfle başlar.
21. Özel adlardan türetilen bütün kelimeler büyük harfle başlar.
Örnek
Türkçe, Türkçü, Türkçülük, Türklük, Müslümanlık, İslamcı, Hristiyanlık,
Yahudilik, Avrupalı, Ankaralı, Reşat Nuriler, İsviçreli, Atatürkçülük
Uyarı: Para birimleri büyük harfle başlamaz.
Örnek
avro, mark, ruble, sterlin, dinar, riyal, dolar, lira
Uyarı: Özel adlar yerine kullanılan "o" zamiri
cümle içinde büyük harfle yazılmaz.
Örnek
Kurtuluş Savaşı'nda onun etkisini hiç kimse inkâr edemez.
22. Yer, millet ve kişi adlarıyla kurulan birleşik kelimelerde sadece özel adlar büyük harfle başlar.
22. Yer, millet ve kişi adlarıyla kurulan birleşik kelimelerde sadece özel adlar büyük harfle başlar.
Örnek
Antep fıstığı, Adana kebabı, Brüksel lahanası, Frenk gömleği, Hindistan cevizi,
İngiliz anahtarı, İngiliz kumaşı, Japon gülü, Antep tatlısı, Maraş dondurması,
Van kedisi
Ç. Belirli bir tarih bildiren ay ve gün adları büyük harfle başlar: Bir tarihle birlikte kullanılan gün ve ay adları büyük harfle diğer durumlarda küçük harfle başlar. Yani belirli bir tarih varsa büyük harf; yoksa küçük harf kullanılır. Yıl belli değilse sadece ay ve gün adı belli olsa da yine ay adı büyük yazılır.
Örnek
TBMM,
23 Nisan 1920'de açıldı.
18
Aralık'ta evlenecek.
3
Ekim Salı günü bize gelecek.
Mustafa
çarşamba Ankara'ya gidecek.
Bütün
hastalıklar nisan oldu mu nükseder.
Uyarı: "Gün" sözcüğü gün, ay ve yıl adlarıyla kullanıldığında hiçbir zaman büyük yazılmaz.
Örnek
28 Eylül Pazartesi günü okullar açılacak.
D. Tabela, levha ve levha niteliğindeki yazılarda geçen kelimeler büyük harfle başlar.
D. Tabela, levha ve levha niteliğindeki yazılarda geçen kelimeler büyük harfle başlar.
Örnek
Giriş, Çıkış, Müdür, Doktor, Otobüs Durağı, 5. Kat, 6. Sınıf, 2. Blok
E. Kitap, bildiri, makale vb.nde ana
başlıktaki kelimelerin tamamı, alt başlıktaki kelimelerin ise yalnızca ilk
harfleri büyük olarak yazılır.
Örnek
MOTİVASYON VE BAŞARI
Günümüzde İnternet Kullanımının Yeri ve Önemi
F. Kitap, dergi vb.nde bulunan resim, çizelge, tablo vb.nin altında yer alan açıklayıcı yazılar büyük harfle başlar. Açıklayıcı yazı, cümle niteliğinde değilse sonuna nokta konmaz.
Not: Nokta, iki nokta, üç nokta, soru ve ünlem işaretleriyle biten cümlelerden sonra gelen cümlelerin ilk sözcüğü büyük harfle başlar.
F. Kitap, dergi vb.nde bulunan resim, çizelge, tablo vb.nin altında yer alan açıklayıcı yazılar büyük harfle başlar. Açıklayıcı yazı, cümle niteliğinde değilse sonuna nokta konmaz.
Not: Nokta, iki nokta, üç nokta, soru ve ünlem işaretleriyle biten cümlelerden sonra gelen cümlelerin ilk sözcüğü büyük harfle başlar.
YAZIMI EN ÇOK KARIŞTIRILAN SÖZCÜKLER
YANLIŞ / DOĞRU
ahçı
> aşçı
abaküz
> abaküs
antreman
> antrenman
alış
veriş > alışveriş
ard
arda > art arda
abönman
> abonman
adaktör
> adaptör
amator
> amatör
acitasyon
> ajitasyon
alüvyön
> alüvyon
anbar
> ambar
bazan > bazen
beyenmek
> beğenmek
bırokoli
> brokoli
broşör
> broşür
broj
> broş
bıriyantin
> briyantin
bir
kaç > birkaç
bir
çok > birçok
birşey
> bir şey
bisküvit
> bisküvi
biriç
> briç
branj
> branş
canbaz
> cambaz
cant
> jant
cünbüş
> cümbüş
çenber
> çember
çukulata
> çikolata
direk
> direkt
egzerzis
> egzersiz
entellektüel > entelektüel
erezyon
> erozyon
elektirik
> elektrik
gramafon
> gramofon
grayder
> greyder
heralde
> herhalde
hukuğa
> hukuka
herkez
> herkes
herşey
> her şey
her
hangi > herhangi
Hıristiyan
> Hristiyan
hoparlor
> hoparlör
istakoz
> ıstakoz
iskanto
> iskonto
iskanbil
> iskambil
iskapin
> iskarpin
karekter
> karakter
kayyum > kayyım
kılasik
> klasik
kanbur
> kambur
küpür > kupür
künbet
> kümbet
kiprik
> kirpik
kirbit
> kibrit
kontür
> kontör
kıravat
> kravat
kırater
> krater
kıral
> kral
kıraliçe
> kraliçe
kıredi
> kredi
kıreş
> kreş
klavuz
> kılavuz
kolleksiyon
> koleksiyon
laboratuar
> laboratuvar
orta
okul > ortaokul
orjinal
> orijinal
otöbüs
> otobüs
süpriz
> sürpriz
tenbel
> tembel
tonbul
> tombul
traş
> tıraş
traktor
> traktör
tranvay
> tramvay
makina
> makine
minübüs
> minibüs
müracat
> müracaat
müteahit
> müteahhit
pantalon
> pantolon
pardesü
> pardösü
penbe
> pembe
pıroje
> proje
pilaj
> plaj
prodektör
> prodüktör
prejektör
> projektör
proplem
> problem
picama
> pijama
priket
> briket
pısikolog
> psikolog
prefesor
> profesör
pıratisyen
> pratisyen
santraç
> satranç
satlık
> satılık
stajer
> stajyer
sarmısak
> sarımsak
saklanbaç
> saklambaç
seyehat
> seyahat
sömestr
> sömestri
sıpor
> spor
sünbül
> sümbül
şöför
> şoför
ünüversite
> üniversite
unvan
> ünvan
yaya
geçiti > yaya geçidi
yalnış
> yanlış
yanlız
> yalnız
Ayrıca bakınız
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder