17. yüzyılda Fransa'da ortaya çıkan bir
edebiyat akımıdır. Bu yüzyılda Fransa'da siyasi alanda bir düzen sağlanmış
toplumsal alanda kurallar hâkim olmaya başlamıştır.
Descartes'in rasyonalizm
felsefesi ile Fransa'da bu yüzyılda kurulan Fransız Akademisi bu kurallar ve
düzenin temelini oluşturur. Bu düzen edebiyatta da yansımış kuralcılık
edebiyatta yer almaya başlamıştır.
Akıl, sağduyu ve doğanın esas alındığı klasisizmde konuları, eski Yunan ve
Latin kaynakları oluşturur. "Kuralcılık" akımı olarak da
bilinir. Klasisizmde mitoloji ve tarih işlenen başlıca konulardır.
Klasisizm, temellerini Rönesans
aristokrasisinden alır. Özellikle tiyatro ve deneme türlerinde gelişen
klasisizmde "Sanat sanat içindir" anlayışı hâkimdir. Klasik akımın
kurucusu Boileau'nun: "Aklı seviniz, yapıtlarınız değerini akıldan
alsın." sözleri klasisizmin dayandığı temel ilkeyi ortaya koyar.
Klasisizmin Başlıca Özellikleri
- Klasisizmde ahlaksal bir amaç güdülür. Eser,
kahramanları bedensel ve ruhsal sorunları olmayan seçkin kişilerdir. Sıradan
insanlar eserlerde yer almamıştır. Eser kahramanları soylu kişilerdir.
- Klasikler, mükemmeliyeti geçmişte aradıklarından
tip olarak eski Yunan'daki tipleri tekrar işlemişlerdir.
- Klasik yapıtlarda işlenen konunun gerçek olması
değil gerçeğe benzer olması önemlidir.
- Klasisizmde, insan dışındaki şeyler önemsenmemiş;
dekor, giysi ve doğa görüntüleri ikinci planda kalmıştır.
- Klasik eserlerde biçim mükemmelliği esas
alınmıştır.
- Klasisizmde sanat doğanın taklididir. Bu doğa dış
doğa değil insanın iç doğasıdır.
- Klasik akımda konuya değil konunun işleniş
biçimine önem verilmiştir. Klasik Türk edebiyatındaki gibi aynı olay
birden çok kez anlatılmıştır.
- Klasisizmde dil ve üslup kusursuz bir şekilde
işlenmiştir. Dil; açık, yalın ve soyludur. Yani soylu kesimin konuşma dili
esas alınmıştır. Klasikler, gereksiz sözlerden kaçmış sade ve ağırbaşlı
bir üslup benimsemişlerdir.
- Klasisizmde sanatçılar eserlerde kendi kişiliğini
gizlemişlerdir. Kişilerin kendilerine özgü duygu ve tutkularını bir yana
bırakmış ortak duygulara yönelmişlerdir.
- Sosyal ve fiziksel çevre klasik yapıtlarda yer
almaz.
- Klasik yapıtlarda değişmeyen tipler
oluşturulmuştur. Klasikler, her zaman her yerde değişmeyen kişileri anlatmayı
amaç edinmişlerdir.
- Klasisizmde kahramanlar, dış görünüşleriyle
fiziksel özellikleriyle değil ruhsal özellikleriyle ele alınır.
- Kişiler cimrilik, hırs, kindarlık vb.
özellikleriyle ön plana çıkar.
- Klasisizmde komedya ve tragedya önem kazanmış üç
birlik kuralına (yer, zaman, olay) uyulmuştur.
- Klasisizmde roman türü gelişme olanağı
bulamamıştır.
- Akılcılık, soyluluk, açıklık, evrensellik,
ölçülülük, idealizm klasisizmin temel ilkeleridir.
- Klasisizmde ana dil esas alınmıştır.
- Klasisizmdeki insan sıradan bir insan değil soylu
ve aynı zamanda eğitimli insandır.
- Klasisizmde yalnız seçkin ve olgun insanlar
ele alınmıştır.
- Klasikler aklın denetiminden geçmeyen hiçbir
duyguya eserlerinde yer vermemişlerdir.
- Klasisizmde kaba ve çirkin sözlere eserlerde yer
verilmemiştir.
- Din dışı konular klasisizmde önemli yer tutar.
- Descartes'in akılcılık felsefesi, klasisizmin
düşünsel anlamda temelini oluşturur.
Dünya Edebiyatında Klasisizm (Kuralcılık)
ve Temsilcileri
Boileau: Manzum bir şekilde yergi ve
eleştiriler kaleme almıştır. "Şiir Sanatı" eseri önemlidir.
Moliere: Dünya edebiyatının ünlü komedya yazarıdır. Eserleri gülünç gelenekler
ve karakterler üzerine bina edilmiştir. Gülünç Kibarlar, Tartuffe, Don Juan,
Zoraki Tabip, Cimri, Kibarlık Budalası, Scapin'in Dolapları, Hastalık Hastası,
Kadınlar Okulu, Kocalar Okulu başlıca eserleridir.
La Fontaine: Hayvanlar arasında geçen olaylardan hareketle kişilerin kusurlu,
eksik taraflarını dile getirir. 12 ciltlik Fabllar eseri ona büyük ün kazandırmıştır.
Racine: Trajedi türünde öne çıkan bir yazardır.
La Bruyere: Roman türüyle tanınmıştır.
Madam De La Fayette: Fransız edebiyatına bağlı bir kadın yazar olup en
önemli eseri "Princesse de Cleves"dir.
Bossuet: Fransız ahlakçı ve yazardır. Hitabetiyle ön plana çıkar.
Fenelon: Fransız edebiyatına bağlı bir yazardır. Klasik akıma bağlı olup
"Tercüme-i Telemak" eseriyle ön plana çıkar.
Descartes: Felsefede ön plana çıkan bir klasiktir.
Pascal: "Düşünceler" eseriyle ön plana çıkan bir klasiktir.
Corneille: Fransız trajedisinin kurucusudur. Eserlerdeki kahramanlar güçlü olan
kişilerdir. Le
Cid, Horace, Cinna başlıca eserleridir.
Türk Edebiyatında Klasisizm (Kuralcılık) ve Temsilcileri
Klasisizmin Türk edebiyatındaki etkileri oldukça sınırlıdır. Şinasi, Ahmet Vefik Paşa, Direktör Ali Bey aşağıda yer alan eserleriyle klasisizmi edebiyatımıza tanıtmışlardır.
Şinasi: "Şair Evlenmesi" eseri klasik anlamda önemlidir. Eser, Şinasi'nin La Fontaine'den çevirdiği tiyatro türünde bir eserdir.
Ahmet Vefik Paşa: Moliere'den yaptığı çeviri ve uyarlamalarıyla tanınır.
Direktör Ali Bey: Moliere'den çevirdiği "Kokana Yatıyor" eseriyle ön plana çıkar.
Ayrıca bakınız
Ayrıca bakınız
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder