Edebiyat Okulu: Halk Edebiyatı Test 2

1. Tasavvuf terimleri dışında dili oldukça sade, duru, içtenlikli ve dolambaçsızdır. (I) Anlatımında yapmacıklığa düşmemiş, sözlerini herhangi bir sanat kaygısı gütmeksizin söylemiştir. (II) Halk dilinin deyişlerinden de zaman zaman yararlanmıştır. (III) Hece ölçüsünü ağırlıkla kullanmasıyla bilinen Yunus, az da olsa aruz ölçüsünü de kullanmıştır. (IV) "Mesnevi" nazım biçimi ile adeta özdeşleşmiştir. (V)

"Yunus Emre" ile ilgili yukarıdaki numaralanmış yerlerin hangisinde bir bilgi yanlışlığı söz konusudur?

A) I B) II C) III D) IV E) V

2. Halk Edebiyatı şairleri genellikle ümmidirler. Yani şairler okumamış kimselerdir. (I) Halk Edebiyatı'nda sözlü eserlerin sayısı çok az olup bu edebiyat genellikle yazılı olarak varlığını sürdürmüştür. (II) Şiir, müzikten (musiki) ayrı düşünülmemiş şiirle musiki iç içe olmuştur. (III) Şiirler, âşık ismini alan saz şairleri tarafından bağlama eşliğinde söylenmiştir. (IV) Âşıklar, şiir söylemek için bir ön hazırlık yapmazlar. Şiirleri bu nedenle çoğu zaman derin bir anlam taşımaz. (V)

Yukarıdaki numaralanmış yerlerin hangisinde "Halk Edebiyatı" ile ilgili bir bilgi yanlışlığı söz konusudur?

A) I B) II C) III D) IV E) V

3. Aşağıdakilerden hangisi "Âşık Tarzı Halk Edebiyatı"nın özellikleri arasında yer almaz?

A) Halk tarafından "âşık" olarak adlandırılan saz şairlerinin oluşturduğu bir edebiyattır.

B) Âşıklar, asker ocakları, şehir ve kasabalar, köy ve oymaklar olmak üzere üç kaynaktan yetişmişlerdir.

C) Âşıklar, şiirlerini diyar diyar gezerek sazla (bağlama), cura ve tambura ile söylemişlerdir.

D) Ozanların oluşturduğu din dışı bir edebiyattır.

E) Daha çok zengin uyak kullanılmıştır.

4. Aşkın aldı benden beni

Bana seni gerek seni

Ben yanarım dün ü günü

Bana seni gerek seni

Ne varlığa sevinirim

Ne yokluğa yerinirim

Aşkın ile avunurum

Bana seni gerek seni

Yukarıdaki şiirin nazım türü aşağıdakilerden hangisidir?

A) Deme

B) Nutuk

C) Devriye

D) İlahi

E) Şathiye

5. Âşık Edebiyatı'nda semai (I) türünde Karacaoğlan güzellemeleriyle; (II) Ruhsati, Dertli ve Seyrani taşlamalarıyla; (III) Köroğlu ve Dadaloğlu koçaklamalarıyla; (IV) Kağızmanlı Hıfzı da ağıtlarıyla (V) ön plana çıkan kişilerdir.

Yukarıdaki numaralanmış yerlerin hangisinde verilen bilgi yanlıştır?

A) I B) II C) III D) IV E) V

6. Eğer benim ile gitmek dilersen
Eğlen güzel yaz olsun da gidelim
Bizim iller kıraçlıdır açılmaz
Yollar çamur kurusun da gidelim

Yukarıdaki dörtlük koşmanın aşağıdaki türlerinden hangisinden alınmıştır?

A) Taşlama

B) Ağıt

C) Güzelleme

D) Koçaklama

E) Türkü

7. "Anonim Halk Edebiyatı" ile ilgili verilen aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır?

A) Soyut ve gerçeklerden uzak bir edebiyattır.

B) Anonim Halk Edebiyatı'na ait ürünler halkın ortaklaşa oluşturduğu ürünlerdir.

C) Mani, masal, türkü, halk hikâyeleri, destan, bilmece ve atasözleri bu edebiyatın başlıca ürünlerini oluşturur.

D) Bu edebiyatta aşk, yiğitlik, ölüm, hasret, özlem, toplumsal aksaklıklar gibi bütün insanlığı ilgilendiren konular işlenmiştir.

E) Dil, açık, anlaşılır ve yalındır.

8. Çukurova'da doğmuştur. Çukurova ve Toroslar bölgesinde Varsak Türkmenleri içinde yetiştiği söylenir. 16. ve 17. yüzyılda yaşadığı sanılan sanatçı, saz şiirinin en ünlü şairi olarak kabul edilir. Aşk ve doğa denilince aklımıza ilk gelenlerdendir. Elinde sazı ile Anadolu'yu karış karış dolaşarak insan sevgisini, doğa güzelliklerini şiirlerinde işlemiştir. Şiirlerinde tasavvufi düşünce yer almayıp din dışı, aşk, gurbet, ölüm, güzellik gibi konulara yer vermiştir. Bütün şiirlerini din dışı konularda yazmıştır. Özellikle doğup büyüdüğü göçebe topluluk ve bu topluluğun yaşantı, gelenek ve görenekleri onun şiirlerinin asıl kaynağını oluşturur.

Yukarıda sözü edilen Âşık Tarzı Halk Edebiyatı sanatçısı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Köroğlu

B) Karacaoğlan

C) Dadaloğlu

D) Seyrani

E) Âşık Ömer

9. Evrende tek ve gerçek olan varlık, mutlak varlık yalnızca Allah'tır. Diğer görünenlerin onun bir parçası veya görüntüsü olması vahdet-i vücut; (I) Allah'ın varlığının diğer varlıklarda özellikle insani kâmil olanlarda belirgin hale gelmesi tecelli; (II) Tasavvuf ehli kişilerin, tarikat mensuplarının yetiştikleri, eğitim gördükleri yer, kuruluş tekke; (III) Allah'a ulaşma yolunda aynı fikirde veya benzer fikirde olanların oluşturdukları topluluk tarikat; (IV) Tarikatın kurucusu da derviş (V) adını alır.

Yukarıdaki numaralanmış yerlerin hangisinde bir bilgi yanlışlığı vardır?

A) I B) II C) III D) IV E) V

10. "Destan" türü ile ilgili verilen aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır?

A) Mitolojik öğeler ve olağanüstülük destanların en önemli unsurlarıdır.

B) Türk destanlarındaki mitolojik öğeleri ışık, rüya, demir, ağaç, altın, at, yay, kurt, mağara vb. öğeler oluşturur.

C) Destan¬lar, olay çevresinde gelişen edebi metinlerdir.

D) Destanlarda sadece olağanüstü olaylar yer alır.

E) Alp, bilge ve kadın tipi destanlarda karşımıza çıkan ortak tiplerdir.

11. Pir Sultan Abdal, Alevi-Bektaşi şiirinin en önemli temsilcisidir. (I) Şiirlerinde; tabiat, aşk, tasavvuf, devlet düzeninin bozukluğu, mezhep ayrılıkları nedeniyle yaşanan çatışmalar, kadıların adaletsiz hükümleri ve halk yaşamını ele almıştır. (II) Allah, peygamber, Ali, on iki imam ile Ehl-i Beyt sevgisini eserlerinde sıkça dile getirmiştir. (III) Nefes ve deme türünde usta sayılan Pir Sultan Abdal, koşma, semai, varsağı biçimlerini de kullanmıştır. (IV) Dini konuları coşkun bir lirizmle işlemiştir. (V)

Yukarıdaki numaralanmış yerlerin hangisinde bir bilgi yanlışlığı söz konusudur?

A) I B) II C) III D) IV E) V

12. Çok eski zamanlardan bu yana söylenegelen tabiatüstü özellikler gösterip olağanüstü kişi ve olaylardan bahseden konuşma diliyle oluşturulan hayali öykülere efsane denir. (I) Efsane, Arapça bir sözcüktür. Türkçe karşılığı olarak "benzersiz" kavramı kullanılır. (II) Efsaneler, dini unsurları barındırıp bir inanışı dile getirir. (III) Eski dönemlerde insanın dünya yolculuğu, yıldızların hareketi, gök gürültüsü vb. hadiselerle bitki, ateş, dağ, hayvan gibi varlıkların meydana gelişlerinin oluşturduğu merak öğesi efsane türünün ortaya çıkmasına neden olmuştur. (IV) Efsaneler; yaratılış, tarih, olağanüstü varlık ve kişileri anlatan efsaneler ile dini efsaneler olmak üzere dört grupta değerlendirilir. (V)

Yukarıdaki numaralanmış yerlerin hangisinde "efsane" türü ile ilgili bir bilgi yanlışlığı söz konusudur?

A) I B) II C) III D) IV E) V

13. Birçok çırak yetiştirmiş olan sanatçı, badeli halk ozanları arasında yer alır. Bade içmesi ve rüyada âşık olması bunun delili sayılır. Sanatçı, daha 11 yaşındayken 18 saat süren çok uzun bir uykuya dalar. Bu esnada gördüğü bir rüyada üç derviş ona bade içirir. Bu esnada ona Badehşan'da yaşayan Abbas Han'ın kızı Gülperi'nin suretini gösterirler. Bunun üzerine âşk ateşine düşer. Ömrü boyunca Hayali sevgilisi olan Gülperi'yi bulmak için birçok ülkeyi dolaşır. Şiirlerinde daha çok tasavvuf, sevgi ve nasihat konularını işlemiş, şiirlerini genellikle hece ölçüsüyle yazmıştır. Halk söyleyişlerinin en güzel örneklerini orijinal buluşlarıyla vermeye çalışmıştır.

Yukarıda sözü edilen "Âşık Tarzı Halk Edebiyatı" sanatçısı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Sümmani

B) Bayburtlu Zihni

C) Ruhsati

D) Seyrani

E) Gevheri

14. "Halk hikâyeleri" ile ilgili verilen aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır?

A) Halk hikâyelerinde genellikle sevgi ve kahramanlık konuları işlenir.

B) Konuları bakımından aşk ve kahramanlık konulu halk hikâyeleri olmak üzere ikiye ayrılır.

C) XV. yüzyıldan sonra destanların yerini almış, sözlü gelenekle birlikte yaşayagelmiştir.

D) Halk hikâyelerindeki kişiler gerçek yaşamdan kopuk kişilerdir.

E) Nazım-nesir karışımı bir anlatıma sahiptir. Zamanla nesirle yazma yaygınlaşmıştır.

15. Tekke (Tasavvuf) Edebiyatı'nın aşağıdaki temsilcilerinden hangisinin yaşadığı yüzyıl yanlış verilmiştir?

A) Hoca Ahmet Yesevi: 12. yüzyıl

B) Hacı Bektaş-ı Veli: 13. yüzyıl

C) Yunus Emre: 13. yüzyıl

D) Hacı Bayram Veli: 12. yüzyıl

E) Eşrefoğlu Rumi: 14. yüzyıl

16. "Mani" ile ilgili verilen aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır?

A) Cinaslı uyaklı manilerde dize sayısı dörtten fazla olabilir.

B) Karşılıklı olarak iki kişinin söyledikleri manilere "deyiş" adı verilir.

C) Maniler, 8'li hece ölçüsüyle yazılır.

D) Maninin kendine özgü bir ezgisi vardır.

E) Maniler daha çok yüzük oyunları ve mangal sohbetlerinde söylenir.

17. Aşağıdakilerden hangisi "koşma"nın özelliklerinden biri değildir?

A) Âşık Edebiyatı'nın en çok kullanılan nazım biçimidir.

B) Koşmada doğa, sevgi, yiğitlik, acı, yakınma, eleştiri, aşk, ölüm, özlem, insanlık sevgisi gibi temalar işlenir.

C) Konu olarak Divan edebiyatındaki "gazel" ile aynıdır.

D) Koşmalar, saz eşliğinde kendine özgü özel bir ezgi ile söylenir.

E) Koşmalarda daha çok zengin uyak kullanılır.

18. I. Allah ile şakalaşırcasına yazılan şiirlerdir.

II. Daha çok Alevi-Bektaşi ozanlarınca kullanılmıştır.

III. Allah'ın cemal sıfatı esas alınır.

IV. Allah'ın cezalandırıcı özelliği ön plana çıkarılsa da asıl kastedilen bağışlayıcı özelliğidir.

Yukarıda sözü edilen Tekke (Tasavvuf) Edebiyatı nazım türü aşağıdakilerden hangisidir?

A) Şathiye

B) Devriye

C) Nefes

D) Nutuk

E) Deme

19. Kelime anlamı olarak "makaleler" anlamına gelmektedir. Tasavvuf konusunda yazılmış ayrı ayrı bölümler halindedir. Eserde Hz. Âdem’in yaratılışı, şeytan ve şeytani işler, Allah'ın birliği gibi konular ele alınmıştır. Eserde dört kapı (şeriat, tarikat, hakikat, marifet) ve kırk makam işlenmiştir. Arapça yazılmış olan eserin aslı bulunamamıştır. Eserin manzum ve mensur Türkçe çevirileri bulunmakta bu eser hakkındaki bilgiler de bu çevirilere dayanmaktadır. Orijinali henüz bulunmayan eserin dili sade ve anlaşılırdır.

Hacı Bektaş Veli'nin yukarıda sözü edilen eseri aşağıdakilerden hangisidir?

A) Saraynâme

B) Makalat

C) Kitabu'l-Fevâid

D) Şathiyya

E) Besmele Şerhi

20. Aşağıdakilerden hangisi "Kaygusuz Abdal"ın eserlerinden biri değildir?

A) Dilguşâ

B) Kitab-ı Miglate

C) Kitabu'l-Fevâid

D) Vücutname

E) Gevhername