Din uğrunda yapılan savaşların anlatıldığı manzum ve düzyazı şeklindeki yazılara gazavatname denir. Gazavatnameler, orduların yaptıkları savaş, kahramanlık ve zaferleri anlatır.
Gazavatnameler, 15. yüzyıldan itibaren yazılmaya başlanmıştır. 16. yüzyıldan itibaren ise savaşların zaferle neticelenmesinden dolayı bu türün yazımı oldukça önemli bir gelişme kaydetmiştir. Gazavatnameler, belirli bir devre ışık tuttuğundan ve içeriğindeki ayrıntıdan tarih için büyük önem taşıyan bir türdür. Arap edebiyatında "magazi" olarak adlandırılır.
Kâşîfi'nin "Gazaname-i Rum"u bu türün önemli bir örneğini oluşturur. İslam edebiyatında ise Vakidi'nin "Kitabü'l Megazi" eseri bu türde ön plana çıkar. Gazavatnameler, konuları bakımından üç bölüme ayrılır:
1. Herhangi bir padişahın hayatını ve onun zamanında yapılan seferleri konu alan gazavatnameler. Süleymannameler ve Selimnameler bu türe örnek verilebilir.
2. Vezirlerden birinin veyahut ün yapmış bir komutanın savaşlarını anlatan gazavatnameler. Köprülü Fazıl Ahmet Paşa, Barbaros Hayrettin Paşa gibi kişilerin yaptıkları seferleri anlatan gazavatnameler bu türdendir.
3. Herhangi bir seferi veyahut bir kalenin alınmasını betimleyen gazavatnameler. Bağdat Seferi, Preveze Deniz Savaşı gibi.
Osmanlı devletinde gerilemenin başlamasıyla zaferlerin kesilmesi gazavatname türünü de etkilemiştir. Bu da bu türün öneminin yitirmesine neden olmuştur. 1853 Kırım Seferi ve 1897 Yunan Savaşı gazavatname türünün en son örneklerini oluşturur.
Önemli Bazı Gazavatnameler:
Gazavat-ı Sultan Murad Han
Gazaname-i Rum: Kâşifi
Gazavat-ı Hayreddin Paşa: Seyyid Murad
Gazavat-ı Gazi Hasan Paşa: Çakeri İsmail
Gazavat-ı Hüseyin Paşa: Hüseyin Resmi
Gazavat-ı Sultan Süleyman Han
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder