Abdülhamit Süleyman Çolpan, Özbek kökenli olup 1898'de Türkistan'ın Fergana bölgesine bağlı Andican'da doğdu Gerçek ismi Abdülhamit Süleyman olsa da Abdülhamit Süleyman Çolpan olarak bilinir. Çolpan, "yeni tan yıldızı" anlamına gelip takma adıdır.
Orenburg'da Vakit gazetesinde çalıştı.
Başkurt Türklerinin Milli hükümetinin sekreterliğini de yapan Çolpan, Orta Asya
cedit (yenicilik) akımının önde gelen şairlerindendir. Hem medresede hem de Rus
okullarında öğrenim görmüş, Arapça, Farsça, Rusça, İngilizce ve Tatarcayı çok
iyi öğrenmiştir.
Abdülhamit Süleyman Çolpan, Sadi, Hafız, Nevayi, Mevlana, Fuzuli gibi Türk ve
İslam klasiklerini okudu. Osmanlı, Kazan ve Azerbaycan edebiyatlarını yakından
takip etti. Özellikle de Osmanlı'nın son dönem edebiyatına büyük ilgi duydu.
Abdülhamit Süleyman Çolpan, her anlamda
Türkistan'ın bağımsızlığı için uğraş verdi. Türkistan edebiyatının ulusal özünü
ve geleneksel yapısını geliştirmeyi amaçladı. Türk edebiyatında Ziya Gökalp,
Mehmet Emin Yurdakul, Mehmet Akif Ersoy, Tevfik Fikret başta olmak üzere birçok
yazar ve şairi yakından tanıma fırsatı buldu.
Zeki ve korkusuz bir sanatçı olan Abdülhamit Süleyman Çolpan, Türkiye'nin
Kurtuluş Savaşı'nı desteklemiş bu anlamda birçok şiir kaleme
almıştır. "Tufan" şiiri onun bu mücadeleye destek verdiğinin en
somut kanıtıdır. Şiirdeki "Ey
İnönü, ey Sakarya, ey İstiklâl Erleri / Milli Misak alıngança toktalmasdan
ilgeri! (Ey İnönü, ey Sakarya, ey İstiklâl erleri, Misak-ı Millî'ye kadar
durmadan ileri!) dizeleri Abdülhamit Süleyman Çolpan'ın ne denli Türk Kurtuluş
Savaşı yanlısı birisi olduğunu göstermektedir.
Diğer milliyetçi Türk yazarlar gibi Abdülhamit Süleyman Çolpan da
düşüncelerinden dolayı Sovyet yönetimi tarafından defalarca kez yargılandı.
Sadece şiirlerinden dolayı sekiz kez tutuklanıp hapse mahkûm edildi.
Özbekistan edebiyatının yenilikçi sanatçısı olarak kabul edilen Abdülhamit
Süleyman Çolpan, eserlerinde milli meseleler ağırlıkta olmak üzere sosyal
buhranları da işler. Şiirlerinde bağımsızlık ve yurt sevgisi öne çıkar.
Özellikle Güzel Fergana, Kisen ve Kozgalış (Ayaklanma) şiirleri hem bestelenir
hem de ona büyük bir ün kazandırır. Şiirlerini akıcı bir üslup, duru, saf bir
Türkçe ile yazar.
Doğa sevgisi de şiirlerinde ele aldığı
diğer önemli bir temadır. Bu şiirlerini oldukça lirik bir tarzda kaleme alır.
Abdülhamit Süleyman Çolpan, ayrıca şiirlerini hece ölçüsü ve halk şiiri
tarzında kaleme alır. Yer yer aruz ölçüsü ile serbest şiiri de dener. Özellikle 1918–1930 yılları arasında yazdığı şiirlerle
Türkistan halkının en sevilen şairi olur.
Özbekistan'da özgürlük şairi olarak da bilinen Abdülhamit Süleyman Çolpan,
eserlerinde halkının özlemini simgeleştirmiştir. Oyganış, (Uyanış) Çolpan'ın
yayımlanmış tek şiir kitabıdır. Çolpan, ayrıca roman ve oyun alanında da önemli
yapıtlar kaleme alır. İngiliz yazar Shakespeare, Hint yazar ve
düşünür Tagor ve ünlü Rus yazar Maksim Gorki'den bazı eserler de tercüme eder.
Abdülhamit Süleyman Çolpan, 1938'de henüz 40 yaşındayken Ruslar tarafından
Türkiye ve Türk Birliği taraftarı olmakla suçlandığından Stalin'in
"Aydınları Temizleme" hareketi esnasında Özbekistan'ın Taşkent
kentinde idam edilir. Suçsuzluğuna sonradan karar verildiği halde bütün
yapıtları Ruslar tarafından yasaklanmıştır.
Eserleri
Şiir
Tan Sırları
Koşuklarım
Bulaklar
Uyanış
Tiyatroları
Uzun Kulaklı Baba
Halil Ferenk
Yarkın Ay
Müthiş Yumruk
Yoldaş
Kasri Bayev
Gece ve Gündüz
Ayrıca bakınız
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder