Tahmis

Tahmis, "beşleme, beşli duruma getirme" demektir. Bir gazelin beyitlerinin üstüne aynı ölçü ve uyakla başka bir şairce üçer dizenin eklenmesiyle oluşturulur.  Tahmis, Türk edebiyatında çok fazla kullanılan bir nazım şeklidir. Hemen hemen her Divan şairinin divanında tahmis nazım şekline rastlamak mümkündür.   Tahmis Nazım Şeklinin Özellikleri Uyak düzeni: "aaaaa /bbbba /cccca" şeklindedir. Tahmis, daha çok bir şairin başka bir şairin gazeli üstüne ekleme yapmasıyla oluşur.  Kendi gazeli üstünde tahmis oluşturan şairler de vardır. Şairler, başka bir kişinin gazeli üstüne ekleme yaptıklarında yani tahmis oluşturduklarında genelde devlet büyüklerinin gazellerini ya da beğendikleri şairlerin gazellerini esas almışlardır. Tahmiste çoğunlukla daha önce yazılmış herhangi bir şairin gazeli tahmis edilir. Tahmiste başa eklenen üç dizenin gazelin matla kısmı ile aynı uyağa sahip olması gerekir. Tahmisin diğer beyitlerinin üstüne eklenen üçer dize de o beyitlerin ilk mısraları ile kafiyelidir. Tahmiste başarı, ses bakımından oluşan ahenk ve mana bakımından kazanılan derinliğe bağlıdır. Tahmiste eklenen mısralar arasında bir anlam kaynaşması olması zorunludur. Fuzuli'nin Lutfi'ye, Hayali Bey'in Muhibbî'ye, Baki'nin Necati'ye, Bağdatlı Ruhi'nin Sultan Murat'a, Hayreti'nin Nesimi'nin gazeline yaptığı tahmis edebiyatımızda güzel örneklerin ortaya çıkmasını sağlamıştır.   Tahmis Nazım Şekli ile İlgili Örnekler Örnek 1   Hirâs-ı fitne saldun dehre ey bî-dâd n'eylersün Kopardun yer yer âşûb-ı kıyâmet-zâd n'eylürsün Perîşânlıklar etdün nev-be-nev icâd n'eylersün Dağıtdun hâb-ı nâz-ı yârı ey feryâd n'eylersün Edüb fitneyle dünyâyı harâb-âbâd n'eylersün   Vücûdun eylemiş hikmet-şinâs-ı âlem-i bâlâ Aristâlis-i asr u nakd-ı vakt-ı bû alî sînâ Benânun hall-i râz-ı müşkilât-ı nabz edüb hakka Edersün gerçi her derde tabîbim bir devâ ammâ Cünûn-ı ehl-i ışk olunca mâder-zâd n'eylersün   Nihândır bû-yı fitne târ-ı anber-fâm-ı zülfünde Nice subh-ı kıyâmet muhtfîdir şâm-ı zülfünde Dimağ-âşüftedir cân ârzû-yı kâm-ı zülfünde Dil-i mecrûhuma rahm eyle kalsun dâm-ı zülfünde Şikeste-bâl olan murgı edüp âzâd n'eylersün   Zemîn nat-ı siyâset-gâh-ı dil seyf-i kazâ mübrem Zebân hâmûş-ı hayret sîne sûzân dîdeler pür-nem Hevâ-yı ışk şûr-efgen mahabbet gaalib ü muhkem Şehîd-i tîg-ı ışk-ı yârdır ser-cümle-i âlem Urub şemşîre dest ey gamze-i cellâd n'eylersün   Bulub pervâza ruhsat rûzgâra işveler satdun Perîşân etmeğe cem'iyyet-i uşşâkı can atdun Ne âl etdünse etdün murg-ı cânı dâma uğratdun Varub gîsû-yı zülf-i yârı biri birine katdun Yine bir fitne tahrîk eyledün ey bâd n'eylersün   Ne sûret kim çekersün can bağışlarsun mesîh-âsâ Olur hayrân-ı kârun mû-şikâfân-ı yed-i beyzâ Bu san’atde ne erjeng ü ne mânîdür sana hemtâ Güzel tasvîr edersün hatt u hâl-i dil-beri ammâ Füsûn u fitneye geldükçe ey bihzâd n’eylersün   Olursun nâilî-veş gördüğün mahbûba efgende Meta’-ı sabrunı tâlân eder her tıfl-ı nâz-ende Mahabbet gam-fezâ esbâb-ı cem'iyyet perâkende Bahâyî-veş değülsün kaabil-i feyz-i safâ sen de Tekellüf ber-taraf ey hâtır-ı nâ-şâd n’eylersün Naili Not: Yukarıdaki tahmis Naili-i Kadim'in Bahayi'nin gazeline yaptığı ekleme ile oluşmuştur. Ayrıca bakınız Gazel Müstezat Kaside Mesnevi Kıt'a Rubai Tuyuğ Murabba  Terbi Şarkı Muhammes  Tardiye Müseddes Terkibibent Terciibent Divan Edebiyatı test 1 Divan Edebiyatı test 2 Divan Edebiyatı test 3 Divan Edebiyatı test 4 Divan Edebiyatı test 5 Divan Edebiyatı test 6 Divan Edebiyatı test 7 Ana Sayfa