Necati Cumali (1921-2001)

necati cumali

Türk yazar ve şair Necati Cumali, 13 Ocak 1921'de Yunanistan'ın Florina kentinde dünyaya geldi. Yunanistan'dan gelip İzmir'in Urla ilçesine yerleşen bir ailenin çocuğudur. Ortaöğrenimini İzmir Atatürk Lisesinde okudu. Daha sonra Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesine girdi. 1938'de kazandığı fakülteyi 1941'de tamamladı.

Necati Cumali, yazın çalışmalarına şiirle başladı. İlk şiiri 1939 yılında Urla Halkevi dergisi olan "Ocak"ta yayımlandı. Edebi özellik taşıyan ilk şiiri ise "Varlık" dergisinde "Netice" ismiyle yayımlandı. Sanatında o dönem tanıştığı Orhan Veli Kanık, Cahit Sıtkı Tarancı ve Nurullah Ataç'ın etkisi oldu.

Necati Cumali, Ankara Toprak Mahsulleri Ofisi'nde çalıştıktan sonra askere gitti. Askerlik görevinden sonra ilk kitabı olan "Kızılçullu Yolu" kitabını 1943'te yayımladı. Askerlikte yazdığı şiirleri "Harbe Gidenin Şarkıları" ismiyle kitaplaştırdı. 1945'ten itibaren "Ulus", "Varlık", "Ülkü", "Ankara" gibi dergilerde sürekli olarak şiirleri yayımlandı. "Aysız Geceler" yayımlanan ilk öyküsü oldu.

1945-1948 yılları arasında Ankara'da Milli Eğitim Bakanlığı Güzel Sanatlar Müdürlüğü'nde çalıştı. 1949'da Ankara'dan İzmir'e giden Necati Cumali, burada memurluk ve avukatlık yaptı. İzmir'de olduğu esnada "Güzel Aydınlık", "İmbatla Gelen", "Güneşin Çizgisi" şiir kitapları ile "Yalnız Kadın" öykü kitabını yayımladı. 1956'da İzmir'de tiyatro çalışmalarında bulundu. 

Necati Cumali, 1957'de avukatlık mesleğinden ayrılarak kendi olanaklarıyla Paris'e gitti. Fransa'da Paris Büyükelçiliği Basın Ataşeliği'nde çalıştı. 1959'da Türkiye'ye dönüp İstanbul'a yerleşti. Döndükten hemen sonra dört yıl süreyle İstanbul Radyosu'nda çalıştı. İlk romanı olan "Tütün Zamanı" 1959'da tefrika edildi. 1960'da "Susuz Yaz" öyküsünü kaleme aldı. 1963'ten sonra yazın yaşamını roman ve oyun yazarlığı ile sürdürdü. 1963-1965 yılları arasında İsrail ve Paris'te yaşadı. Ayrıca yurt dışında birçok ülkeyi gezdi. 

Necati Cumali, 10 Ocak 2001'de kanserden İstanbul'da hayata veda etti. Cenazesi, Zincirlikuyu Mezarlığı'na defnedildi.

 
Edebi Kişiliği
 
  • Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı'nda yazar ve şair olarak ön plana çıkar.
  • Edebiyatın her türünde eserleri olan çok yönlü bir sanatçıdır.
  • Yazın hayatına şiirle başlar.
  • Roman ve hikâye türlerinde konularının kaynağını yerli unsurlar oluşturur.
  • "Yaşama sevinci" daha ilk şiirlerinden itibaren fark edilir.
  • Küçük hikâye türünde önemli başarılar elde eder. Kendi yaşantısına girenler onun bütün dünyasının sınırlarını çizer.
  • Eserlerinde günlük izlenimleri, Ege köylüsüyle Anadolu insanın çaresizliklerini, Ege'deki tütün üreticileriyle işçilerin sorunlarını işler.
  • Aşina olduğu çiftçileri, köylüleri hem hikâyelerinde hem de şiirlerinde dile getirir.
  • Eserlerinde açık, sade, anlaşılır, süsten uzak, çağrışımsız ve mecazsız bir dil kullanır.
  • Lirik tarzda şiirler yazmayı tercih eden Necati Cumali, eserlerinde iç ve dış gözleme büyük önem verir.
  • Birçok eseri sinema filmi veya televizyon dizisi olarak çekilir.
  • Eserlerinde konuşma dilinin doğallığından faydalanma yoluna gider.
  • Oyunlarını "Yaşadıklarının altını çizmek" için kaleme aldığını söyler.
  • "Tütün Zamanı (Zeliş)" romanında Ege köylüsünün geleneklerini, değerlerini ve tarıma dayalı yaşamını gözler önüne serer. Yazarın çocukluk yıllarının geçtiği yerleri anlattığı için eser, otobiyografik özellikler taşır. Eser, filme de çekilir. "Zeliha" ve "Cemal" eserin ana kahramanları olarak ön plana çıkarlar.
  • "Susuz Yaz", Necati Cumali'nin öykü türünde kaleme aldığı eseridir. Eserde Urla dolaylarında  komşuların su nedeniyle çıkan çatışmasını ve bu yolda işlenen cinayeti anlatır.
  • "Değişik Gözle" öyküsüyle 1957 Sait Faik Abasıyanık Hikâye Armağanı'nı; "Yağmurla Deniz" kitabıyla 1969 Türk Dil Kurumu Şiir Ödülü'nü; "Bütün Şiirleri" ile 1984 Yeditepe Şiir Ödülü'nü; "Viran Dağlar" romanıyla 1995 Yunus Nadi Ödülü ile Orhan Kemal Ödülü'nü; 2000'de Tiyatro Yazarlar Derneği Onur Ödülü'nü ve 2001 PEN Yazarlar Derneği Şiir Ödülü'nü kazandı.

 

Eserleri
 
Şiir

Harbe Gidenin Şarkıları

Kızılçullu Yolu

Güzel Aydınlık

Başaklar Gebe

İmbatla Gelen

Ceylan Ağıdı

Bozkırda Bir Atlı

 
Öykü

Değişik Gözle

Yalnız Kadın

Susuz Yaz

Dila Hanım

Makedonya 1900

Ay Büyürken Uyuyamam

 
Roman

Tütün Zamanı (Zeliş)

Aşk da Gezer

Yağmur ve Topraklar

Acı Tütün

 
Oyun

Nalınlar

Vur Emri

Mine

Derya Gülü

Boş Beşik

Ezik Otlar

Ayrıca bakınız



Öz (Saf) Şiir Anlayışını Sürdüren Şiir


Serbest Nazım ve Toplumcu Gerçekçi Şiir


Milli Edebiyat Zevk ve Anlayışını Sürdüren Şiir (Memleketçiler)


Birinci Yeni (Garipçiler)


Garip Dışında Yeniliği Sürdüren Şairler


Maviciler


Hisarcılar


İkinci Yeni Şiiri


1960 Sonrası (İkinci Yeni Sonrası) Toplumcu Şiir


1980 Sonrası Türk Şiiri


Cumhuriyet Döneminde Halk Şiiri


Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatında Anlatmaya Bağlı Metinler (Hikâye-Roman)


Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatında Göstermeye Bağlı Metinler (Tiyatro)


Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatında Öğretici Metinler


Ayrıca bakınız


Posted by at

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder

Kaydol: Kayıt Yorumları (Atom)