Bentlerin sayısı altı olan nazım biçimine müseddes
denir. Altı dize de aynı vezinle oluşturulur. İlk bendin tüm dizeleri
birbiriyle uyaklı sonraki bentlerin ise son bir veyahut iki dizesi ilk bentle
uyaklıdır.
Müseddes'te son bir ya da iki dize her bendin
sonunda tekrarlansa mütekerrir müseddes; yalnızca kafiye yönünden ilk bent ile
benzeşirse müzdeviç müseddes olarak adlandırılır.
Müseddes Nazım Şeklinin Özellikleri
- Müseddesler hemen her konuda yazılabilir.
- Uzunlukları beş ile sekiz bent arasında değişir.
- Uyak düzeni: "aaaaaa /bbbbba /ccccca
/ddddda" şeklindedir.
- Her konuda yazılmakla beraber müseddeslerde daha
çok tasavvufi ve felsefi konular işlenir.
- Genel anlamda bir musammat çeşididir.
- Murabba ve muhammes nazım şekillerinden sonra
edebiyatımızda en çok kullanılan musammattır.
- Bazı müseddeslerde beşinci ve altıncı mısranın
birlikte olduğu gibi tekrar edildiğini ya da uyak açısından benzeştiğini görmek
mümkündür.
- Müseddesler, mütekerrir ve müzdeviç olmak üzere
ikiye ayrılır.
Müseddes Nazım Şekli ile İlgili Örnekler
Örnek 1
Firâşım seng-i hârâ pûşişim şevk-ı kıtad
olsun
Yerim beytü'l-hazen kârım figân-ı girye-zâd
olsun
Ten-i mecrûhuma ta'n-ı adû zahm-ı ziyâd
olsun
Edenler gönlümü âzürde mesrûrü'l-fuâd
olsun
Yıkanlar hâtır-ı nâ-şâdımı yâ Rabbi şâd
olsun
Benimçün nâ-murâd olsun diyenler ber-murâd olsun
…
Ne mümkündür bula ey Nâilî hükm-i kazâ tağyîr
Bozulmak mümteni'dir ser-nüvist-i hâme-i
takdir
Bu ma'nâda derûn-şâdım ki bir dem etmeyip
te'hîr
Edip ser-tîz ü bürrân tîşe-i âzârı
bî-taksîr
Yıkanlar hâtır-ı nâ-şâdımı yâ Rabbi şâd
olsun
Benimçün nâ-murâd olsun diyenler ber-murâd
olsun
Nailî
Örnek 2
Muhabbet ehline yârun cefâsı
imtihânıdur
Ölümlü âşıka
cevr okları devlet nişânıdur
Bana Yahyâ gibi
ölmek hayât-ı câvidânîdür
Bekâ bilme fenâ
âyînesini cümle fânidür
Begüm hayr işi
te'hîr etme billahi zamânıdur
Beni öldür
vücûdumdan ne nâm u ne nişân olsun
Yahyâ Bey
Örnek
3
Gam-ı hicrimle
genc-i aşk miskiyyü'l-hıtâm olsun
Nigîn-i la'lüni
yâd etmeyen âlemde nâm olsun
Dile câm-ı emel
enduh u mihnetsüz harâm olsun
Gamun
eksilmesün peymâne-i ömrüm tamâm olsun
Beni mahrum-ı
vasl eden mest-i müdâm olsun
Dil-i
mecrûhumun kanın içenler şâdgâm olsun
Nedim
Ayrıca bakınız
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder