Muhammes

"Beşli" anlamına gelir. Hemen her konuda yazılabilen muhammeste felsefi fikirler, aşk, sevgili, özleyiş en çok işlenen konular arasında yer alır. 

Bir muhammesin ilk beşliğinde yer alan son dizenin, aynı beşlikteki diğer dört dize ile uyaklı olması şart değildir. Muhammes nazım şeklinde beşlik sayısı bir kurala bağlı değildir.

Muhammeslerde ilk bendin beş dizesi birbiriyle sonraki bendlerin son bir veyahut iki dizesi ilk bend ile uyaklıdır. Son bir veya iki dize her bendin sonunda aynen tekrarlanırsa buna "muhammes-i mütekerrir" denir. Bu dizelerde ilk bent ile yalnızca uyak açısından uyuşan muhammesler ise "muhammes-i müzdeviç" adını alır.


Muhammes Nazım Şeklinin Özellikleri

  • Beş dizeden oluşur.
  • Muhammesler bentlerle kurulan nazım biçimlerindendir.
  • Edebiyatımızda tıpkı murabbalar gibi çok fazla kullanılan musammatlar içerisinde yer alır.
  • Aruz ölçüsüyle yazılırlar.
  • Her bendi beş dizeden oluşur.
  • En az dört en çok yedi bentten oluşur. Çok az da olsa 12-13 bente kadar uzayan muhammesler de söz konusudur.
  • Bazen 4. ve 5. dizeler nakarat olarak da tekrarlanabilir
  • Uyak düzeni "aaaaa /bbbba /cccca" şeklindedir.
  • Muhammeslerde son bentte şairler mahlasını söyler.
  • Divan şiirinde hemen hemen her şairin denediği bir türdür.
  •  Muhammes nazım şekliyle en çok Muhibbi (Kanuni Sultan Süleyman) eser vermiştir.
 

Muhammes Nazım Şekline Örnekler


Örnek 1

Dilberde her şeb eyler iken ayş u işreti
Şîrîn-sâz-ı kâmı iken şehd-i sohbeti
Sahbâ-yı vasla sonra katıp zehr-i fırkâtı
Aşk olsun ana kim çeke câm-ı melâmeti
Hem-reng-i la'l-i yâr bile hûn-ı hasreti

Şeyh Galip

 

Örnek 2

Şâdmân olsun ki sultan oglı sultândur gelen
Bahr u berrün pâdişâhı Al-i Osmândur gelen
Nâlb-i şer-i Muhammed zıll-ı Yezdândur gelen
Şark u garbı seyr iden hurşîd-i rahşândur gelen
Alemün sâhibkırânı Hân Süleymândur gelen
 
Bir kemîne bendesini Mısra sultân eyleyen
Kerbelâ seyrini her dervişe âsân eyleyen
Sâyeveş düşmenlerin hâk ile yeksan eyleyen
Dembedem bağnn Kızılbaşun kızıl kan eyleyen
Âlemün sâhibkırânı Hân Süleymândur gelen
 
Sâhib-i seyf ü kalem şâh-ı ulu’l-elbâb olan
Âlemi feth eylemekde mihr-i âlem-tâb olan
Evliyâullah içinde zübde-i aktâb olan
Rûy-ı ma’nâda bugün ser-leşker-i ashâb olan
Alemün sâhibkırânı Hân Süleymândur gelen

Yahya Bey

Ayrıca bakınız


Hiç yorum yok:

Yorum Gönder