Kadı Burhaneddin (1344-1399)

kadi burhanettin

Asıl ismi Burhaneddin Ahmet olan Kadı Burhaneddin, 1345'te Kayseri'de dünyaya gelir. Kayseri kadısı Şemseddin Mehmed'in oğludur.

Anadolu, Şam, Mısır ve Halep'te çok iyi bir eğitim alır. Sonraki yıllarda ilim ve eğitimle uğraşır. Kısa sürede Arapça ve Farsçayı öğrenip sarf ve nahiv başta olmak üzere birçok bilime merak salar. 14 yaşındayken babasıyla gittiği Mısır'da fıkıh, hadis, tıp öğrenir ve dört mezhep hakkında bilgi sahibi olur.

Kayseri'de kadılık görevinde bulunan Kadı Burhaneddin, Sivas merkezli Kadı Burhaneddin Devleti isminde kendi adı ile anılan bir devlet kurar. Bu devlette 18 yıl hükümdarlık yapar. Bilgin, zeki, cesur, adil devlet adamı kimliğiyle ön plana çıkar.

Sivas'ta beylik kuran Kadı Burhaneddin, bir savaşta esir düşer ve 1399'da Akkoyunlular tarafından öldürülür.

 

Edebi Kişiliği

  • Tuyuğ nazım biçimini en çok kullanan sanatçı ve Divan Edebiyatı'na kazandıran kişi olarak bilinir.
  • Gazel biçiminde de başarılıdır. Gazel türünde son derece içten bir anlatımı tercih eder.
  • Kadı Burhaneddin, divanında 600 sayfa tutan şiirleriyle ünlenmiştir. Şiirlerinde beşeri aşk, dünya zevkleri, kahramanlık asıl işlenen konular olmakla birlikte tasavvufî düşünceler de nadiren yer alır. Şiirlerinde savaşçı özelliğinin yansımaları da görülür.
  • Şiirlerinde mahlas da isim de kullanmaz.
  • Azeri Türkçesi ile şiirler yazmıştır.
  • Dili sade, açık ve anlaşılır olan Kadı Burhaneddin, şiirlerinde günlük konuşma diline yer verir. Dili ustaca kullanan sanatçının oldukça geniş bir kelime hazinesine sahip olduğu görülür.
  • Cinas sanatı başta olmak üzere edebi sanatlara düşkünlüğüyle bilinir.
  • Doğa betimlemelerinde oldukça başarılıdır.
  • Aruz ile birlikte hece veznini de kullanır. Özellikle aruz ölçüsünü Türkçeye uygulayıp Divan şiirinin ortaya çıkmasına öncülük eder. Türkçeyi aruza uydurmakta güçlük çeker.
  • Kaside nazım biçimini hiç kullanmayan birisi olarak da bilinir.

 

Eserleri
 

Türkçe Divan: Daha çok gazellerden oluşan bir divandır. Divanda, tertibe uygun bir şekilde önce gazel, sonra rubai ve tuyuğlar sıralanmıştır.

 

Tuyuğlarından Örnekler
 

Örnek 1

Dîlberin işi itâb u nâz olur

Çeşmi cadû, gamzesi gammâz olur

Ey gönül sabret, tahammül kıl ana

Yâre erişmek işi az az olur

Kadı Burhaneddin

 

Örnek 2

Hakka şükür koçlarun devrânıdur

Cümle âlem bu demün hayrânıdur

Gün batardan gün toğan yire değün

Işk erinün bir nefes seyrânidur

Kadı Burhaneddin

 

Örnek 3

Özünü eşşeyh gören serdâr olur

Enelhak davâ kılan berdâr olur

Er oldur, Hak yoluna baş oynaya

Döşekte ölen yiğit murdâr olur

Kadı Burhaneddin


Ayrıca bakınız

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder