Dehhani, kelime anlamı olarak "nakkışçı"
demektir. 13. yüzyılda yaşamış olan Hoca Dehhani, Horasan
Türklerindendir.
Kaynaklarda hayatıyla ilgili çok az bilgi bulunmakta
bu dönemle ilgili bilgiler de birbiriyle tam olarak uyuşmamaktadır. Kesin
olarak bilinen Hoca Dehhani'nin Anadolu Selçukluları döneminde Moğol
istilasından sonra Horasan'dan Konya'ya geldiği bilgisidir.
Tezkirelerde
ismi bulunmayan şair hakkında bu bilgiler, mevcut şiirlerinden çıkarılmaktadır. Bugün elimizde
biri kaside, altısı gazel olmak üzere yedi şiiri bulunan Hoca Dehhani'den ilk
bahseden bilim adamı Fuad Köprülü'dür. Köprülü, Dehhani'yi yayımladığı yedi
şiirle gün ışığına çıkarmış onu Anadolu sahası içerisinde din dışı Divan
şiirinin başlangıcı ve Divan Edebiyatı'nın da ilk şairi olarak tanıtmıştır.
Edebi
Kişiliği
- Divan Edebiyatı şiirinin Anadolu'daki temsilcisidir. Hoca Dehhani, ilk divan şairi olarak bilinir. Divan Edebiyatı'nın onunla başladığı kabul edilir.
- Türk edebiyatında ilk gazel ve kaside örnekleri Hoca Dehhani'ye aittir.
- İran edebiyatının etkisiyle din dışı konularda Türkçe şiirler yazmıştır.
- Aşk konusu başta olmak üzere devrinin sosyal hayatını, ahlak ve güzellik anlayışını, şarap ve tabiat gibi konuları şiirlerinde işlemiştir. Eğlence meclisleri, bahar coşkusu, özlem temaları şiirlerinde ön plana çıkmıştır.
- Hoca Dehhani, yaşadığı dönemin diğer şairleri gibi davranmamış; şiirlerinde tasavvufi konulara yer vermemiştir.
- Daha çok Fars şairlerini kendine örnek almış onlardan ilham alıp şiir yazmıştır.
- Şiirlerinde Oğuz Türkçesini en sade ve zarif bir şekilde kullanmıştır. Dehhani'nin oturmuş temiz ve güzel bir üslubu vardır.
- Şiirlerinde teşbih ve istiare sanatının güzel örneklerini vermiştir. Gazellerinde mazmunlara açık bir şekilde rastlanır.
- Divanı olmayan Dehhani'nin bir kasidesi ile altı gazeli bulunmaktadır.
- Selçuklu Sultanı Alaaddin Keykubat'ın isteğiyle 20 bin beyitlik "Şelçuklu Şehnamesi"ni yazmıştır. Eser, Farsça olarak kaleme alınmış fakat günümüze ulaşmamıştır.
Eserleri
Selçuklu Şehnamesi: Sultan Alaattin Keykubat'ın isteği
üzerine kaleme almıştır. 200.000 beyitlik bir eserdir. Eser, Farsça olarak
kaleme alınmış fakat günümüze ulaşmamıştır.
Dehhani'nin Şiirlerinden Örnekler
Örnek
GAZEL
Aceb bu derdümün dermânı yok mı
Ya bu sabr itmegün oranı yok mı
Yanaram mûmlayın başdan ayağa
Nedür bu yanmağun pâyânı yok mı
Güler düşmen benüm ağladığıma
Aceb şol kâfirün îmânı yok mı
Delübdür ciğerümi gamzen okı
Ara yürekde gör peykânı yok mı
Gözi hançerlerin boynuma çaldı
Aceb ol zâlimün im’ânı yok mı
Su gibi kanumı toprağa kardun
Ne sanursın garîbün kanı yok mı
Cemâl-i hüsnüne mağrûr olursın
Kemâl-i hüsnünün noksânı yok mı
Begüm Dehhânî ye ölmezdin öndin
Tapuna irmeğe imkânı yok mı
Hoca Dehhani
Ayrıca bakınız
Tapuna irmeğe imkânı yok mı
Hoca Dehhani
Ayrıca bakınız
Keçeçizade İzzet Mola (1785-1829)
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder