Ressam ve şair olarak tanınan Bedri Rahmi
Eyüboğlu, 1911'de babasının kaymakam olduğu Giresun Görele'de dünyaya geldi.
Çocukluk yılları Anadolu'nun değişik yörelerinde geçti. Babası Trabzon
milletvekili olduğu için Trabzon'a yerleşti. Trabzon Lisesini bitirdi. Lise
hocası Zeki Kocamemi'nin etkisiyle resme yöneldi. İlk şiirlerini de lise
yıllarında kaleme aldı. Daha sonra İstanbul Güzel Sanatlar Akademisi Resim
Bölümü'ne girdi. Burada Nazmi Ziya Güran ve İbrahim Çallı'dan ders aldı. Ayrıca
Ahmet Haşim'den estetik ve mitoloji dersleri aldı. 1927'de resim öğretmenliğine
başlayıp bunu ömrünün sonuna kadar sürdürdü.
Bedri Rahmi Eyüboğlu, 1931'de Fransa'ya gitti. Dijon ve Lyon'da Fransızcasını geliştirdi. Van Gogh ve Cezanne'den etkilendi. Daha sonra Londra'ya gidip oradan Türkiye'ye döndü. İstanbul'a yerleşip Ernestine Letoni ile 1936'da evlendi. Bu arada sanatsal çalışmalarına devam eden Bedri Rahmi Eyüboğlu, Güzel Sanatlar Akademisi'nin 1936 yılındaki diploma yarışmasında "Hamam" adlı çalışması ile birinci oldu.
1938'de Edirne'ye giden Bedri Rahmi Eyüboğlu, burada doğa resimlerine yöneldi. "Ses" dergisinin yazarları arasında yer almaya başladı. Resim, desen ve deneme yazılarını bu dergide yayımladı. 1941'de ilk şiir kitabı olan "Yaradana Mektuplar"ı yayımladı. Şiirleri, "Yeditepe", "Ses", "Güney", "İnsan", "İnkılapçı Gençlik" ve "Varlık" dergilerinde yayımlandı. Sanatının ilerleyen yıllarında resimlerde daha çok halay çekenler, han avluları, çocuk emziren kadınlar, saz çalan âşık kişileri işlemeye başladı. Resim çalışmalarını yürütürken şiirden de uzak durmayıp 1948'de ikinci şiir kitabı olan ve büyük ses getiren "Karadut"u yayımladı.
Bedri Rahmi Eyüboğlu, yazmaya olan tutkusunu 1951'de "Yeni Sabah" gazetesindeki yazılarıyla sürdürdü. Daha sonra "Cumhuriyet" gazetesine geçti. İlk şiir kitabı olan "Tuz"u 1953'te; ilk düzyazı kitabı olan "Canım Anadolu"yu 1956'da; "Üçü Birden" kitabını da 1957'de yayımladı.
1961'de aldığı bursla eşiyle ABD'ye gitti. Çalışmalarını burada sürdürmeye başlayan Bedri Rahmi Eyüboğlu, burada zengin renklerle soyut biçimlere yöneldi. Türkiye'ye döndükten sonra soyut ve renk düzenlemelerini bırakıp yeniden eski konulara döndü. Han, kahvehane, kemençeciler, balıklar ve gecekonduları resmetmeye çalıştı. 12 Mart sürecinde kardeşinin gözaltına alınması kendisini ve dolayısıyla sanatını oldukça etkiledi. Yeniden toplumsal içeriği ağır basan resme yöneldi.
Bedri
Rahmi Eyüboğlu 21 Eylül 1975'te İstanbul'da pankreas kanserinden hayata veda
etti. Cenazesi, Küçükyalı Mezarlığı'na defnedildi.
- Bedri Rahmi Eyüboğlu, Türkiye'nin önemli şair ve
ressamlarındandır.
- Şiirlerinde Halk Edebiyatı'nda yer alan masal,
türkü ve deyiş türlerine karşı duyduğu hayranlığı işler. Halk kaynağından
beslenip masal, türkü ve söylencelerden yararlanır.
- Halk dili ve şiirinden aldığı öğeleri kendine has
bir şekilde kullanarak halk diline yaklaşma çabasını sonuna dek sürdürür.
Bu nitelikleriyle şiirleri, resimleriyle büyük benzerlik gösterir.
- Toplumsal meseleleri işlediği şiirlerinde yergiye
ve alaya başvurur.
- 1940'lardan sonra duvar resimlerine yönelir. 1950'de
mozaik çalışmalarına başlar. Uluslararası alanda çok büyük başarılar elde
eder.
- Şiirlerinde doğaya olan bağlılığı, yaşama
sevinci, insan sevgisi ve toplumsal meseleleri işler.
- Yazma, seramik, heykel, gravür, mozaik, vitray,
hat gibi birçok formda eser üreten sanatçı geleneksel süsleme sanatıyla
Batı'nın tekniklerini birleştirir.
- Çağımızın sanat anlayışı içinde daha çok renge
önem veren bir ressam olarak ön plana çıkar.
- Özellikle gezi ve deneme yazılarında akıcı ve
rahat bir dil kullanır. Bu türlerde halk kültürü ve halk sanatı
konularındaki görüşlerini sergiler.
- "Karadut" en tanınmış şiiri olarak
bilinir. Şiirde aşk konusunu işler.
- Halkın sanat ve kültürü hakkındaki görüşlerini
gezi ve deneme türündeki eserlerinde dile getirir.
- 1972'de 33. Devlet Resim ve Heykel Sergisi'nde
birincilik ödülünü alır.
- 2006'da hayatını anlatan "Gözleri Anadolu'yu Gören
Adam" adlı belgesel filmi çekilir.
Yaradana
Mektuplar
Karadut
Yaşadım
Dol
Karabakır Dol
Tuz
Tezek
Deli
Fişek
Canım
Anadolu
Bedri Rahmi Eyüboğlu'nun Şiirlerinden Örnekler
KARADUT
Karadutum, çatal karam,
çingenem
Nar tanem, nur tanem, bir tanem
Ağaç isem dalımsın salkım saçak
Petek isem balımsın, ağulum
Günahımsın, vebalimsin.
Dili mercan, dizi mercan, dişi mercan
Yoluna bir can koyduğum,
Gökte ararken yerde bulduğum,
Karadutum, çatal karam, çingenem,
Daha nem olacaktın bir tanem?
Gülen ayvam, ağlayan narımsın
Kadınım, kısrağım, karımsın…
Sigara paketlerine resmini çizdiğim,
Körpe fidanlara adını yazdığım,
Karam, karam,
Kaşı karam, gözü karam, bahtı karam
Sıla kokar, arzu tüter
Ilgıt ılgıt, buram buram.
Ben beyzade, kişizade,
Her türlü dertten topyekûn azade
Hani şu ekmeği elden suyu gölden.
Durup dururken yorulan,
Kibrit çöpü gibi kırılan,
Yalnız sanat çıkmazlarında başını kaşıyan,
Artık otlar, göstermelik atlar gibi bedava yaşayan,
Sen benim mihnet içinde yanmış kavrulmuşum.
Netmiş, neylemiş, nolmuşum,
Cömert ırmaklar gibi gürül gürül,
Bahtın karışmış bahtıma çok şükür.
Yunmuş, yıkanmış adam olmuşum.
Karam, karam
Kaşı karam, gözü karam, bahtı karam
Sensiz bana canım dünya haram olsun...
Bedri Rahmi Eyüboğlu
Ayrıca bakınız
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder