Şair, romancı ve senarist kimlikleriyle
öne çıkan Atilla İlhan, 15 Haziran 1925'te İzmir'in Menemen ilçesinde dünyaya
gelir. İlk ve orta öğrenimini İzmir'de ve babasının görev gereği bulunduğu
farklı yerlerde tamamlar. İzmir Atatürk Lisesi birinci sınıfında bir kıza âşık
olur. Ona bir Nazım Hikmet şiiri gönderir ve yakalanır. Bundan dolayı okuldan
uzaklaştırılır ve iki ay hapis cezası alır. Bir süre öğrenimine ara vermek
zorunda kalır. Daha sonra İstanbul Işık Lisesine devam eder. 1946'da buradan
mezun olup İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesinde okumaya başlar. Yazın
çalışmalarına da üniversite yıllarında şiirle başlar. 1948'de ilk şiir kitabı
"Duvar"ı yayımlar.
Atilla İlhan, 1948'de Nazım Hikmet'i kurtarma hareketine katılmak üzere Paris'e gider. Bu hareketin bizzat içerisinde yer alır. Bu esnada Fransa ile ilgili geniş bilgi ve izlenim sahibi olur. Sonra Türkiye'ye döner. 1951'de "Gerçek" gazetesinde çıkan bir yazısı nedeniyle yeniden Paris'e gitmek zorunda kalır. Fransızcasını geliştirir. Marksist fikirler hakkında bilgi sahibi olur. Türkiye-Fransa üçgeninde gidip gelen yaşamı sonrasında Türkiye'ye döner. Gazetecilik faaliyetlerine başlar. Sinema eleştirileri kaleme alır. Böylece ünü yavaş yavaş yayılır.
Atilla İlhan, 1957'den sonra İstanbul'da sinema çalışmalarına yönelir. Birçok senaryoya Ali Kaptanoğlu ismiyle imza atar. 1960'ta tekrar Paris'e gider. Sonra İzmir'e döner. "Bıçağın Ucu" romanını yayımlar. 1973'te Ankara'ya taşınır. "Yaraya Tuz Basmak" ve "Sırtlan Payı" romanlarını burada kaleme alır. Sonra İstanbul'a yerleşen Atilla İlhan, sırasıyla "Milliyet", "Güneş" ve "Meydan" gazetesinde yazılar yazar. 1996'dan ölümüne dek yazılarına "Cumhuriyet" gazetesinde devam eder.
Atilla İlhan,
11 Ekim 2005'te İstanbul'da geçirdiği kalp krizi sonucu hayata veda eder.
Cenazesi, Soğukkuyu Mezarlığı'na defnedilir.
- Toplumcu-gerçekçi sanatçı kimliğiyle ön plana
çıkan Atilla İlhan, entelektüel çalışmalarıyla Türk edebiyatı ve düşünce
dünyasına önemli katkılarda bulunur.
- "Romantik toplumcu" olarak tanınır.
- Şiire yeni bir ses, coşkulu bir anlatım kendine
ait bir duyarlılık getirir.
- Garip şiir akımı ve İkinci Yeni şiir anlayışının
karşısında yer alır.
- "Cebbaroğlu Mehemmed" isimli şiiriyle
bir yarışmada dereceye girince tanınır.
- "Maviciler" olarak bilinen ulusçu ve
gerçekçi şiir akımını başlatır.
- Eserlerinde hem toplumsal hem de bireysel
konuları kültürel bir zenginlikle işler.
- Adalet, eşitlik, insan sevgisi, bağımsızlık,
barış, özgürlük, halkçılık, yalnızlık, aşk, ölüm, umutsuzluk, bunaltı gibi
temaları evrensel dile yakın bir üslupla kaleme alır.
- Kişinin kendi olma isteği teması bireysel
temalarda en çok işlediği konu olur. Günlük hayat akışı içindeki bireyi
konu edinir.
- "Serüven Şairi" olarak bilinir.
- Divan ve halk şirine özgü biçim özellikleri ve
imgelerini yeni şiirin öğeleriyle yoğurur.
- "Sisler Bulvarı" kitabıyla toplumcu
temalardan ziyade bireysel temalara yönelir.
- Halk ve divan şiirine özgü özellikleri yeni
şiirin unsurlarıyla sentezler.
- Eserlerinde konuşma diline ve argolu söyleme yer
verir.
- Şiirlerinde "İmge"ye çok fazla
başvurur.
- Eserlerinde noktalama işaretlerini ve büyük
harfleri kullanmaz.
- Senaryolar kaleme alır.
- Günlük, sıradan kişileri konu alan
toplumcu-gerçekçi romanlar kaleme alır. Romanlarında tarihten beslenir.
- "Sokaktaki Adam" ismindeki ilk
romanından sonra tarihsel konulara yönelir.
- "Yaraya Tuz Basmak" romanında Kore
Savaşı yıllarından başlayıp 27 Mayıs devrimine dek süren bir subayın
hayatını konu edinir.
- "Kurtlar Sofrası", "Sırtlan
Payı", "Dersaadet'te Akşam Ezanları"nda Mütareke Dönemi ve
Kurtuluş Savaşı yıllarını kaleme alır.
- "Zenciler Birbirine Benzemez" romanında
Avrupa'da komünist ve antikomünist mültecilerle karşılaşan ve hayal
kırıklığına uğrayan bir devrimciyi anlatır.
- "Sırtlan Payı" romanıyla 1974 Yunus
Nadi Roman Armağanı'nı kazanır. "Tutuklunun Günlüğü" şiir
kitabıyla da 1974 Türk Dil Kurumu Şiir Ödülü'nü alır.
Şiir
Sisler Bulvarı
Yağmur Kaçağı
Duvar
Ben Sana
Mecburum
Yasak Sevişmek
Bela Çiçeği
Tutkunun
Günlüğü
Böyle Bir
Sevmek
Elde Var Hüzün
Korkunun
Krallığı
Ayrılık Sevdaya
Dâhil
Kimi Sevsem Sensin
Roman
Kurtlar Sofrası
Sırtlan Payı
Yaraya Tuz
Basmak
O Karanlıkta
Biz
Bıçağın Ucu
Dersaadette
Sabah Ezanları
Gezi Yazısı
Abbas Yolcu
Batı'nın Deli
Gömleği
Senaryo
Yarın Artık
Bugündür
Yıldızlar Gece
Büyür
Kartallar
Yüksek Uçar
Atilla İlhan'ın Şiirlerinden Örnekler
BEN SANA
MECBURUM
Ben sana
mecburum bilemezsin
Adını mıh gibi aklımda tutuyorum
Büyüdükçe büyüyor gözlerin
Ben sana mecburum bilemezsin
İçimi seninle ısıtıyorum.
Ağaçlar sonbahara hazırlanıyor
Bu şehir o eski İstanbul mudur
Karanlıkta bulutlar parçalanıyor
Sokak lambaları birden yanıyor
Kaldırımlarda yağmur kokusu
Ben sana mecburum sen yoksun.
Sevmek kimi zaman rezilce korkuludur
İnsan bir akşam üstü ansızın yorulur
Tutsak ustura ağzında yaşamaktan
Kimi zaman ellerini kırar tutkusu
Bir kaç hayat çıkarır yaşamasından
Hangi kapıyı çalsa kimi zaman
Arkasında yalnızlığın hınzır uğultusu
Fatih'te yoksul bir gramofon çalıyor
Eski zamanlardan bir cuma çalıyor
Durup köşe başında deliksiz dinlesem
Sana kullanılmamış bir gök getirsem
Haftalar ellerimde ufalanıyor
Ne yapsam ne tutsam nereye gitsem
Ben sana mecburum sen yoksun.
Belki haziran da mavi benekli çocuksun
Ah seni bilmiyor kimseler bilmiyor
Bir şilep sızıyor ıssız gözlerinden
Belki Yeşilköy'de uçağa biniyorsun
Bütün ıslanmışsın tüylerin ürperiyor
Belki körsün kırılmışsın telaş içindesin
Kötü rüzgar saçlarını götürüyor
Ne vakit bir yaşamak düşünsem
Bu kurtlar sofrasında belki zor
Ayıpsız fakat ellerimizi kirletmeden
Ne vakit bir yaşamak düşünsem
Sus deyip adınla başlıyorum
İçim sıra kımıldıyor gizli denizlerin
Hayır başka türlü olmayacak
Ben sana mecburum bilemezsin.
Atilla İLHAN
AYRILIK SEVDAYA DAHİL
açılmış
sarmaşık gülleri
kokularıyla baygın
en görkemli saatinde yıldız alacasının
gizli bir yılan gibi yuvalanmış
içimde keder
uzak bir telefonda ağlayan
yağmurlu genç kadın
rüzgâr
uzak karanlıklara sürmüş yıldızları
mor kıvılcımlar geçiyor
dağınık yalnızlığımdan
onu çok arıyorum onu çok arıyorum
her yerinde vücudumun
ağır yanık sızıları
bir yerlere yıldırım düşüyorum
ayrılığımızı hissettiğim an
demirler eriyor hırsımdan
ay ışığına batmış
karabiber ağaçları
gümüş tozu
gecenin ırmağında yüzüyor zambaklar
yaseminler unutulmuş
tedirgin gülümser
çünkü ayrılmanın da vahşi bir tadı var
çünkü ayrılık da sevdâya dahil
çünkü ayrılanlar hâlâ sevgili
hiç bir anı tek başına yaşayamazlar
her an ötekisiyle birlikte
her şey onunla ilgili
telaşlı karanlıkta yumuşak yarasalar
gittikçe genişleyen
yakılmış ot kokusu
yıldızlar inanılmayacak bir irilikte
yansımalar tutmuş bütün sâhili
çünkü ayrılmanın da vahşi bir tadı var
öyle vahşi bir tad ki dayanılır gibi değil
çünkü ayrılık da sevdâya dahil
çünkü ayrılanlar hâlâ sevgili
yalnızlık
hızla alçalan bulutlar
karanlık bir ağırlık
hava ağır toprak ağır yaprak ağır
su tozları yağıyor üstümüze
özgürlüğümüz yoksa yalnızlığımız mıdır
eflatuna çalar puslu lacivert
bir sis kuşattı ormanı
karanlık çöktü denize
yalnızlık
çakmak taşı gibi sert
elmas gibi keskin
ne yanına dönsen bir yerin kesilir
fena kan kaybedersin
kapını bir çalan olmadı mı hele
elini bir tutan
bilekleri bembeyaz kuğu boynu
parmakları uzun ve ince
sımsıcak bakışları suç ortağı
kaçamak gülüşleri gizlice
yalnızların en büyük sorunu
tek başına özgürlük ne işe yarayacak
bir türlü çözemedikleri bu
ölü bir gezegenin
soğuk tenhalığına
benzemesin diye
özgürlük mutlaka paylaşılacak
suç ortağı bir sevgiliyle
sanmıştık ki ikimiz
yeryüzünde ancak
birbirimiz için varız
ikimiz sanmıştık ki
tek kişilik bir yalnızlığa bile
rahatça sığarız
hiç yanılmamışız
her an düşüp düşüp
kristal bir bardak gibi
tuz parça kırılsak da
hâlâ içimizde o yanardağ ağzı
hâlâ kıpkızıl gülümseyen
-sanki ateşten bir tebessüm-
zehir zemberek aşkımız
Atilla İLHAN
Ayrıca bakınız
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder