Şair, yazar ve siyasetçi kimliğiyle ön plana çıkan Ali Şir Nevai, 17 Ramazan 1441'de Herat'ta doğdu. Dönemin sultanı Hüseyin Baykara'nın yakın arkadaşıdır. 15. yüzyıl Çağatay edebiyatının en büyük şairi olan Nevai, ilk eğitimini babasından aldı. Sonrasında ise eğitimine Horasan ve Semerkant'a devam etti.
Oldukça zengin bir aileden gelen Ali Şir Nevai, Büyük bir edebiyatçı olmanın yanında büyük bir devlet adamı olarak da bilinir. Hüseyin Baykara döneminde vezirlik görevine atanır. Görevi esnasında kendini kitap okumak ve ilim çevreleriyle sohbet etmek cihetiyle yetiştirir. Valilik görevine de getirilen Ali Şir Nevai bu görevinde fazla durmadan ayrılır.
Ali Şir Nevai, 1519'da Herat'ta öldü.
- Çağatay edebiyatının oluşumunda büyük rolü olmuştur.
- Türkçenin Farsçadan üstün
olduğunu kanıtlamaya çalışmıştır. Bu fikri Muhakemetü'l Lügateyn eserinde
dile getirmiştir.
- Farsçanın Türkçeyi istila ettiği
dönemde gençleri Türkçeye yöneltmeye çalışmış Türkçenin bilinçli bir
savunucusu olmuştur.
- Türkçeyi bir edebi dil olarak
kullanmayan Farsça yazmaya gayret edinenleri eleştirmiştir.
- Edebiyatımızda ilk hamse
sahibidir.
- Şiirlerini Türkçe ve Farsça
kaleme almıştır.
- Türkçe şiirlerinde
"Nevâî", Farsça yazdığı şiirlerinde ise "Fanî"
mahlasını kullanmıştır.
- Platonik ve lirik bir aşk
anlayışına sahiptir.
- Şiirlerinde dinî-tasavvufî
temalar da yer alır.
- Anlatımı lirik ve canlıdır.
- Ali Şir Nevai'nin biri Türkçe
dördü Farsça olmak üzere beş divanı vardır.
- Çeşitli konularda yazılmış otuza
yakın eser sahibidir.
- Ali Şir Nevai, sanatıyla özellikle Ahmet Paşa ve
Fuzuli üzerinde etkili olmuştur.
- Anadolu'da pek çok şair Ali Şir Nevai'nin
şiirlerine nazireler söylemiştir.
Eserleri
Mecalisü'n Nefais: Türk edebiyatında şairlerin hayatlarının yer aldığı ilk şairler tezkiresidir.
Mizanü'l Evzan: Aruz vezni ile ilgili incelemeler içeren bir eserdir. Yüzyıllarca medreselerde okutulmuştur.
Divan: Dört adet Türkçe divan, bir tane Farsça divan
olmak üzere beş divanı vardır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder