Aka Gündüz (1885-1958)

aka gunduz

Yazar, gazeteci ve siyasetçi kimlikleriyle öne çıkan ve asıl adı Enis Avni olan Aka Gündüz 1886'da Selanik'te dünyaya geldi. Babası Binbaşı İbrahim Kadri Bey'dir.

Aka Gündüz, ilköğrenimini Serez ve Selanik'te; ortaöğrenimini ise Galatasaray Sultanisinde bitirdi. Daha sonra Edirne Askeri İdadisi ve Kuleli Askeri İdadisinde okudu. Hastalığı nedeniyle harbiyenin ikinci sınıfından ayrılmak zorunda kaldı. Paris'e giderek bir müddet Güzel Sanatlar Okulu ve Hukuk Fakültesine devam etti. Bunlardan hiçbirini bitirmeden üç yıl aradan sonra yurda döndü.

1910'da Selanik'e sürgün edilen Aka Gündüz, 31 Mart Olayı'nı bastırmak amacıyla kurulan Hareket Ordusu'na gönüllü olarak katıldı. Bu amaçla İstanbul'a geldi fakat işgal kuvvetleri tarafından Malta'ya sürgüne gönderildi. Ankara hükümetinin girişimi sonucu yurda döndü. 1932-1946 yılları arasında Ankara milletvekili olarak mecliste bulundu.

1920 yılında "Alay Dergisi"ni çıkardı. "Çocuk Bahçesi" ve "Genç Kalemler" dergilerinde çıkan yazılarıyla dikkatleri çekti. Aka Gündüz, ayrıca "İleri" ve "Hâkimiyet-i Milliye" gazetesi yazarlığı ile "Alay" gazetesi başyazarlığı yaptı. 

Evli ve bir çocuk babası olan Aka Gündüz, 7 Kasım 1958'de Ankara'da öldü.


Edebi Kişiliği

 
  • Hikâye ve roman yazarlarındandır.
  • Servetifünuncular gibi şiirler yazarak yazın hayatına başlar sonra Genç Kalemler hareketiyle başlayan "Yeni Türkçe" hareketine katılır.
  • "Avni", "Enis Safvet", "Muallim", "Serkenkebin" takma adlarıyla edebi şiirler yazar.
  • Romanlarının konularını gerçek hayattan alır. Kahramanlar da kendi çevresinde olan kişilerdir. Romanlarında Milli Mücadele, Atatürk ve Cumhuriyet en çok işlenen konulardır.
  • Romanlarında ahlaksızlık, erdem ve toplum sorunlarını anlatır. 
  • Öykülerinde savaş yıllarının kişilerde bıraktığı etkileri ve Türklük şuurunu işler. Özellikle ilk öykülerinde Türkçü ve idealisttir. 
  • Çocuklara milliyetçilik ve kahramanlık duygularını aşılatmak için milli hikâyeler yazar.
  • Yapıtlarında mekân İstanbul ve Anadolu'dur. Romanlarında İstanbul kötülüğü; Anadolu ise iyiliği ve temizliği simgeler.
  • Yapıtlarında iyiler en iyi; kötüler ise en kötüdür.
  • İmparatorluktan ulusal devlete geçişi eserlerinde anlatır. Özellikle Rumeli'de düşmanda kalan topraklarımızdan ötürü çektiği ıstırabı dile getirir.
  • Eserlerinin önemli bir yönü de Atatürk ile başlayan yenileşmede modern Türkiye'nin doğuşu ve sosyal değişiminin edebiyata yansımasıdır.
  • Eserlerinde topluma ders vermeyi amaçladığından sanat kaygısı taşımaz. Üslup açısından başarılı olmayan Aka Gündüz, eserlerinin olay örgüsünde de başarı göstermez.
  • Saf bir Türkçe ile eserlerini oluşturur. 
  • Cümleleri oldukça kısadır.
  • Mizahi öyküler yazar.
  • "Dikmen Yıldızı" romanında Aka Gündüz, Kurtuluş Savaşı'nı konu edinir. Romanda Yıldız'ın şahsında dönemin Ankara'sı ve Kurtuluş Savaşı yüzeysel bir şekilde yansıtılır.
  • Balzac, Zola, Byron, Musset, Mauppassant, Moliere, Gorki, Tolstoy, Goethe ve Schiller gibi sanatçılardan etkilenir.
  • Yazın hayatında roman türüyle tanınmışsa da mizah, makale, fıkra, sohbet ve tiyatro türünde de eserler kaleme alır.

 

Eserleri
 
Oyun

Beyaz Kahraman

Yandım Osman

Mavi Yıldırım

Muhterem Katil

 
Öykü

Bu Toprağın Kızları

Kurbağacık

Türk Kalbi

Sarı Zeybek

Hayattan Hikâyeler

 
Roman

Dikmen Yıldızı

İki Süngü Arasında

Odun Kokusu

Yaldız

Aşkın Temizi

Üvey Ana

Mezar Kazıcıları

Yayla Kızı

Giderayak

Bebek

Bir Şoförün Gizli Defteri

Sansaros

Eğer Aşk

 
Ayrıca bakınız


Öz (Saf) Şiir Anlayışını Sürdüren Şiir


Serbest Nazım ve Toplumcu Gerçekçi Şiir


Milli Edebiyat Zevk ve Anlayışını Sürdüren Şiir (Memleketçiler)


Birinci Yeni (Garipçiler)


Garip Dışında Yeniliği Sürdüren Şairler


Maviciler


Hisarcılar


İkinci Yeni Şiiri


1960 Sonrası (İkinci Yeni Sonrası) Toplumcu Şiir


1980 Sonrası Türk Şiiri


Cumhuriyet Döneminde Halk Şiiri


Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatında Anlatmaya Bağlı Metinler (Hikâye-Roman)


Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatında Göstermeye Bağlı Metinler (Tiyatro)


Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatında Öğretici Metinler


Ayrıca bakınız


Hiç yorum yok:

Yorum Gönder