Edebiyat Okulu: Tunç Uyak

Kafiyeli sözcüklerden birinin başka bir sözcüğün içinde yer almasıyla oluşan kafiyeye tunç kafiye (uyak) denir. Tunç kafiye aynı zamanda zengin kafiyenin bir türü olduğundan ses benzerliklerinin en az üç olması gerekir.

Tunç Kafiye ile İlgili Örnekler

Örnek 1

Yokuşlar kaybolur çıkarız düze

Kavuşuruz sonu gelmez gündüze

(Necip Fazıl Kısakürek)

Açıklama: Yukarıdaki şiirin ilk dizesinde geçen "düz" sözcüğü "gündüz" sözcüğünün içinde geçtiğinden tunç uyak olmuştur. "-e" sesleri de yönelme hâl eki olduğundan rediftir.

Örnek 2

Derinden ağlarsa bir anam ağlar

Ciğerden koparsa yüreği dağlar

(Anonim)

Açıklama: "Ağla" sözcüğü "dağla" sözcüğünün içinde yer aldığından tunç kafiyedir. "-r" sesi de geniş zaman kip eki olduğu için rediftir.

Örnek 3

Bir eşek var idi zâif u nizâr

Yük elinden katı şikeste vü zâr

(Şeyhi)

Açıklama: "Zâr" sözcüğü, "nizâr" sözcüğünün içinde geçtiğinden tunç kafiyedir.

Örnek 4

Bastığın yerleri toprak diyerek geçme tanı

Düşün altındaki binlerce kefensiz yatanı.

(Mehmet Akif Ersoy)

Açıklama: "Tanı" sözcüğü "yatanı" sözcüğünün içinde geçtiğinden dizeler arasındaki kafiye türü tunç kafiyedir.

Örnek 5

Dalgın duyuyor rüzgârın ahengini dal dal,

Baktım süzülüp geçti açıktan iki sandal.

(Yahya Kemal Beyatlı)

Açıklama: "Dal" sözcüğü "sandal" sözcüğünün içinde yer aldığından dizelerdeki kafiye türü tunç kafiyedir.

Örnek 6

Kiminin bahtı açık Kiminin bahtı kara

Kiminin arkasında görünüyor Ankara

(Laedri)

Açıklama: "Kara" sözcüğü, "Ankara" sözcüğünün içinde yer alabildiğinden tunç kafiyeye örnek olmuştur.

Örnek 7

Sabahleyin gökyüzü parlak, ufuk açıktı

Güneşli bir havada yaylımız yola çıktı

(Faruk Nafiz Çamlıbel)

Açıklama: "Çık" sözcüğü "açık" sözcüğünün içerisinde yer alabildiğinden dizelerde tunç uyak ortaya çıkmıştır. "-tı" eki de görülen geçmiş zaman kipi olduğu için redif görevindedir.

Örnek 8

Her şey akar su, tarih, yıldız, insan ve fikir

Oluklar çift, birinden nur akar birinden kir

(Necip Fazıl Kısakürek)

Açıklama: "Kir" kelimesi, "fikir" kelimesinin içinde yer aldığından dizelerdeki kafiye türü de tunç kafiyedir.

Örnek 9

Bu mevsimde lerze eder bu kar

Dışarıya cümle âlem ibretle bakar

(Laedri)

Açıklama: "Kar" ile "bakar" sözcükleri arasında tunç kafiye söz konusudur. "Kar" sözcüğü "bakar" sözcüğünün içerisinde yer almaktadır.

Ayrıca bakınız

Uyak Dizilişi-Örgülerine Göre Uyaklar