Postmodernizm, 1960'larda yavaş yavaş varlığını hissettiren 1980 yılından itibaren de edebiyat alanında gelişme gösteren bir edebiyat akımı haline gelmiştir. İlk başlarda ABD'de boy gösteren postmodernizm oradan bütün dünyaya yayılır.
Çok karmaşık bir kavram olduğu için tanımı
da çok zor yapılabilmiştir. Ahmet Cevizci postmodernizmi; "Kapitalist
kültürde ya da daha genel olarak Batı dünyasında yirminci yüzyılın son
çeyreğinde, resim, edebiyat, mimarî, vb. güzel sanatlar alanında ve bu arada özellikle
de felsefe ve sosyolojide belirgin hâle gelen hareket, akım, durum veya
yaklaşım." şeklinde tanımlar
Postmodenizmin Özellikleri
- Modernizm sonrası anlamına gelen postmodernizm,
modern hayatı reddeden bir tavrı esas alır. Modernizm ve değerlerine
karşı sorgulayıcılığıyla öne çıkar.
- Postmodernizmde olay değil olayın oluşturduğu
izlenim ve duyguları anlatmak esastır. Bu da bunalım, yalnızlık vb.
duygular anlamına gelir.
- Postmodernizmde kurgulanmış bir olay olmadığı
gibi postmodernist romanda kronolojik bir olay ve anlatım da bulunmaz.
Zaman, durağan olup yazar zamanda geriye dönüş zamanda atlama gibi karışık
zaman dilimlerine başvurur.
- Postmodernizmde doğru ve tek olan bir yorum değil
okur sayısı kadar yorum vardır.
- Postmodernist yazılar birden fazla sonla
neticelenebilir.
- Eserlerde neden-sonuç ilişkisi yoktur.
- Postmodernizmde tek ve tartışma içermeyen bir
gerçek bulunmaz. Gerçeğin sadece bir parçasının bilinebileceği savunulur.
- Postmodernistler, sanatla gerçek arasındaki
bağları koparmışlardır.
- Postmodernizmde yerleşik olan bütün değerler
okuyucunun rahatını bozacak biçimde sorgulanır.
- Yazardan ziyade eserlerde okur öncelenir.
- Eserlerde yazar, anlatımın bir kurmaca olduğunu
okura hissettirir.
- Postmodernizmde, eserlerde yazar okurla bir
diyalog içerisindedir.
- Anlatımın bir hayal ürünü olduğu vurgulanır.
Okuyucu metnin kurmaca olduğunu yazardan öğrenir.
- Gerçekle kurmacanın iç içe olduğu postmodernizmde
eserlerde çeşitli türlerde metin parçaları bir araya getirilir.
- Postmodernizmde karamsar tavrın yerini ironik,
alaycı bir tavır alır.
- Postmodernizmde roman kişileri, başka romanların
kahramanlarıyla konuşturulur.
Postmodernizmin Dünya Edebiyatında Başlıca Temsilcileri
Max Frisch
Umberto Eco
James Joyce
Octavıa Paz
Gabriel Garcia Marguez
Postmodernizmin Türk Edebiyatında Başlıca Temsilcileri
Orhan Pamuk
Hilmi Yavuz
Oğuz Atay
Latife Tekin
Hasan Ali Toptaş
İhsan Oktay Anar
Ayrıca bakınız
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder