Kişi,
olay veya bir durumla ilgili önceden edinilen genellikle olumsuz olan kanılara,
düşüncelere ön yargı denir. Ön yargının olduğu cümlelere de ön yargı cümleleri
denir. Ön yargı cümlelerindeki yargı önceden kararlaştırılmıştır.
Ön yargı cümlelerinde düşünce her zaman eylemden önceki bir zamanı içerir. "Peşin hükümlü olmak" tabiri de ön yargı için kullanılır. Ön yargı cümleleri genellikle olumsuz olmakla birlikte olumlu yargılar da içerebilir. Ön yargı anlamı içeren cümleler genellikle gelecek zaman kipiyle çekimlenir.
Ön Yargı ile İlgili Açıklamalı Örnek Cümleler
Örnek 1
Ön yargı cümlelerinde düşünce her zaman eylemden önceki bir zamanı içerir. "Peşin hükümlü olmak" tabiri de ön yargı için kullanılır. Ön yargı cümleleri genellikle olumsuz olmakla birlikte olumlu yargılar da içerebilir. Ön yargı anlamı içeren cümleler genellikle gelecek zaman kipiyle çekimlenir.
Ön Yargı ile İlgili Açıklamalı Örnek Cümleler
Örnek 1
Mustafa, bu yıl sınavı yine kazanamayacak.
Bu cümlede bir kişi hakkında olumsuz bir kanı söz konusudur. Cümlede düşünce eylemden önce gerçekleşmiştir. Yani iş henüz gerçekleşmemiştir. Cümlenin fiil olan yükleminin gelecek zaman kipiyle çekimlenmiş olması bir ipucudur. Cümlede bir ön yargı söz konusu olduğundan cümle de ön yargı cümleleri içerisinde değerlendirilir.
Örnek 2
Bu yolda bize eşlik etmeyeceğinden son derece eminim, bunu göreceğiz.
Cümlede peşin bir hükümde bulunma söz konusudur. Cümledeki iş, henüz gerçekleşmemiştir. Düşüncede olan yargı ise gerçekleşmiştir. Olumsuz bir yargı barındıran bu cümle ön yargı içermektedir. Cümle de böylelikle ön yargı cümleleri içerisinde yer alır. Cümlenin fiil olan yükleminin gelecek zaman kipiyle çekimlenmiş olması bir ipucudur.
Örnek 3
Yeni çıkacak eseri de tozlu raflara mahkûm kalacak.
Olay veya bir durumla ilgili önceden edinilen genellikle olumsuz olan kanılara, düşüncelere ön yargı denir, demiştik. Burada henüz piyasaya çıkmayan bir eser söz konusudur. Eserle ilgili peşin bir hüküm vardır. O da "eserin tozlu raflara mahkum olması"dır. Bununla da anlatılmak istenen eserin okuyucusunun çok az olacağıdır. Yine yüklemin gelecek zaman kipiyle çekimlenmiş olması bir ipucudur. Cümlede ön yargı anlamı olduğu için cümleyi ön yargı cümleleri içerisinde değerlendirmeliyiz.
Örnek 4
Son haftalarda ne kadar çalışırsa çalışsın denemede ilk ona giremeyecek.
Cümlede bir kişi ile ilgili olumsuz bir kanı söz konusudur. Kişinin sınavda hiçbir şekilde başarılı olamayacağı dile getirilmektedir. Eylem henüz gerçekleşmemiştir. Cümlenin yükleminin "-ecek, -acak" eklerinden biriyle çekimlenmiş olması bir ipucudur. Cümle böylelikle ön yargı cümleleri içerisinde değerlendirilir.
Örnek 5
Hatice bu doğumunda da bir kız çocuğu dünyaya getirecek.
Cümlede peşin bir hüküm vardır. "Olacak" yükleminin içerdiği kip ipucu oluşturmuştur. Cümlede düşünce eylemden önce gerçekleşmiştir. Öyleyse cümle ön yargı içeren cümleler içerisinde yer alır.
Örnek 6
Baharın buraya hiçbir kuş gelmeyecek.
Kişi, olay veya bir durumla ilgili önceden edinilen genellikle olumsuz olan kanılara, düşüncelere ön yargı denir, demiştik. Bu cümlede de bir ön yargı söz konusudur. Yani cümlede peşin verilmiş bir hükme rastlıyoruz. Cümledeki yüklemin gelecek zaman kipiyle çekimlenmiş olması bir ipucudur. Bu nedenle cümle ön yargı cümleleri içerisinde değerlendirilir.
Örnek 7
Yine ağızlarına bir parmak bal çalıp gönderecekler zavallıları.
Ön yargı cümlelerindeki yargı önceden kararlaştırılmıştır. Yani ön yargı cümlelerinde düşünce her zaman eylemden önceki bir zamanı içerir. Bu cümlede de böyle bir durum söz konusudur. Cümlenin gelecek zaman kipiyle çekimlenmiş olması bir ipucudur. Cümleyi de böylelikle ön yargı cümleleri içerisinde değerlendirmeliyiz.
Örnek 8
Dünyanın en zengin kişisi unvanını alsa da hiçbir zaman eli cebine gitmeyecektir.
Kişi, olay veya bir durumla ilgili önceden edinilen genellikle olumsuz olan kanılara, düşüncelere ön yargı denir. Ön yargının olduğu cümlelere de ön yargı cümleleri denir. Ön yargı cümlelerindeki yargı önceden kararlaştırılmıştır. Bu cümle de bu özellikleri içermektedir. Ön yargı cümlelerinin çoğunda yer alan olumsuz durum burada da söz konusudur. Cümle haliyle ön yargı cümleleri içerisinde değerlendirilir.
Örnek 9
Onun bir baltaya sap olacağını görmek sanırım kimseye nasip olmayacak.
Cümle, peşin bir hükmü içermektedir. Yüklemin gelecek zaman kipiyle çekimlenmiş olması, düşüncenin eylemden önce gerçekleşmesi, cümlede genellikle olumsuz bir anlamın hakim olması ön yargı cümlelerinin özellikleri arasında yer alır. Burada da bu özellikler söz konusudur. Dolayısıyla cümleyi ön yargı cümleleri içerisinde değerlendirmeliyiz.
Örnek 10
Göreceksiniz, son şiirlerinde de ayrılık ve ölüm temasını işleyip bizleri hayal kırıklığına uğratacak.
Cümlede peşin hükümlü olma söz konusudur. Hiçbir eylem söz konusu olmadığı halde cümlede düşünce bazında verilmiş bir karar vardır. Cümlenin şeklen olumsuz ve gelecek zaman kipiyle çekimlenmiş olması da cümlenin ön yargı cümlesi olduğunu gösterir.
Ön Yargı İçeren Örnek Cümleler
Temizliğini yine vaktinde bitiremeyecek her zamanki gibi.
Bu hasta bence sonbahara kalmadan vefat edecek.
Göreceksin bir daha asla okula zamanında gelmeyecek.
O filmin gişe rekorları kıracağını birlikte göreceğiz.
Yemekleri her zamanki gibi bol baharatlı ve tuzlu olacak.
Mustafa'nın babası yine bizi ziyaret etmeyecek.
Ayrıca bakınız
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder