Mülakat (Görüşme)

Uzmanlık alanlarında tanınmış kişilerle yaşamları, çalışmaları, yapıtlarıyla ilgili ya da istenilen herhangi bir konuda, sorulu cevaplı olarak yapılan karşılıklı konuşmaların yazıya geçirilmesiyle oluşturulan yazılara mülakat (görüşme) denir.

 

Mülakatın (Görüşme) Özellikleri

  • Mülakatlar, görüşmeyle veya görüşme sonucu oluşan yazılardır. Söyleşmeye bağlı bir anlatımı içeren mülakat, diyaloglara dayalı bir türdür.
  • Sanat, siyaset, bilim, ekonomi gibi konular başta olmak üzere mülakatlarda birçok konu ele alınabilir.
  • Mülakatın konusu ilgi çekici ve güncel olmalıdır.
  • Mülakat, (görüşme) daha çok sanatçılar, siyasetçiler, yazarlar, bürokrat ve lider vasıflı kişilerle yapılır.
  • Mülakat, bir kişiyle yapılabildiği gibi birden fazla kişiyle de yapılabilir.
  • Mülakat yapılacak kişinin konunun uzmanı olması gerekir. Birinci kaynak kişiler bu konuda tercih edilmelidir.
  • Görüşme türünde katılımcılarla önceden bir ön görüşme yapılmalıdır. Bunlara görüşmenin nerede, ne zaman yapılacağı bildirilmelidir.
  • Görüşmede konunun dışına çıkmayı önlemek için görüşmenin sınırları, soruları önceden belirlenmelidir. Sorular bir yere not edilmeli ve kuşatıcı olmalıdır.
  • Mülakat yazılarında öznellik değil nesnellik esastır.
  • Mülakatı yapacak kimse sorularını sorar ve aldığı cevapları yazıya geçirir. Kendi yorumunu bunun içine katmaz, Günümüzde ses kayıtları veya video birer araç olarak kullanılabildiğinden öznellik tamamen ortadan kalkmıştır. 
  • Mülakat, daha çok yüz yüze yapılan bir görüşme olup iki taraflı konuşma ve dinlemeyi içerir.
  • Mülakatın (görüşme) başarısı, mülakat yapan kişinin birikim, kültür, yetenek ve üslubuna bağlıdır.
  • Mülakatlarda açık, yalın ve akıcı bir anlatım kullanılmalıdır.
  • Mülakat türünde birçok anlatım türünden yararlanılmasına karşın en çok açıklayıcı ve öyküleyici anlatım tekniklerinden yararlanılır.
  • Bilgi verme ve okuru aydınlatmanın amaçlandığı mülakat türünde dil daha çok göndergesel işlevde kullanılır. 
  • Mülakat soruları, kısa, özlü, özgün olmalıdır. Mülakatlar, kişi, konu ve sokak mülakatı olmak üzere üçe ayrılır. Mülakatın bir kişinin yaşamı üzerinde odaklanması kişi odaklı, söylenilen bir şeye yoğunlaşma konu merkezli; bir konu hakkında kamuoyunun fikrine başvurulması gerektiğinde ani ve rastgele yapılan mülakat da sokak mülakatı olarak adlandırılır.
  • Bir gazetecinin birini karşısına alarak yüz yüze görüşmesi "yüz yüze mülakat", zamansızlıktan bunun telefonla gerçekleşmesi "telefon mülakatı", bilişim araçlarıyla bunun gerçekleştirilmesi "internet mülakatı" olarak adlandırılır. İnternet mülakatı daha çok e-posta ile yapılır. Yine televizyonlar vasıtasıyla yapılan mülakatlar da vardır.
  • Görüşmede, görüşmeciye vaktini ayırdığı için teşekkür ederek başlanmalı; görüşmenin sonu ise nezaket kuralları gereği teşekkür etmeyle sonuçlanmalıdır.
  • Mülakatta yazarın duygu ve düşünceleri yer almazken röportajda kişisel yorum ve değerlendirmelere başvurulur. Bu özellik onu röportajdan ayırır.
  • Mülakatta en çok konuşma çizgisi ve tırnak işareti ön plana çıkar.

Türk edebiyatında en önemli örnek Ruşen Eşref Ünaydın'ın "Diyorlar ki" eseridir. Ruşen Eşref Ünaydın bu mülakatı Anafartalar Kahramanı Mustafa Kemal Atatürk ile yapar. Hikmet Feridun Es'in "Bugün de Diyorlar ki", Yaşar Nabi Nayır'ın derlediği "Edebiyatçılarımız Konuşuyor", Mustafa Baydar'ın "Edebiyatçılarımız Ne Diyorlar" eseri de mülakat türünün Türk edebiyatındaki güzel örnekleridir.

Not: Mülakat yazıları şu alt başlıklardan meydana gelir:

1. Mülakatın konusu

2. Mülakatın görüşme tarihi

3. Mülakatın gerçekleştiği yer

4. Mülakat kişisinin adı, unvanı, mesleği, öz geçmişinin kısa özeti

5. Mülakatın amacı;

6. Mülakatı oluşturan sorular ve cevaplar.

 

Mülakat Yöntemleri ve Türleri
 

Görüşmeler altı farklı yöntemle yapılabilmektedir:

 
1. Birebir Görüşmeler: En çok başvurulan mülakat türüdür. Görüşmeler yalnız adayla yapılır. Sohbet havasında gerçekleşen görüşme yöntemidir. Yönetici seçiminde çoklukla bu yönteme başvurulur.
 
2. Panel Görüşmeler: En az iki yöneticinin yalnız bir aday ile yaptıkları görüşmelerdir. Toplu personel alımlarının yapılacağı sektörlerde başvurulan bir yöntemdir.  
 
3. Çalışma Arkadaşları Grubu: Takım anlayışının personel seçme sisteminde başvurulan bir yöntemdir. Derinlemesine görüşmeye imkân sağladığından önemlidir.

4. Sıralı Görüşmeler: Birebir yapılan bir görüşme olup birbirinin ardında yapılan birkaç görüşmeden oluşur.

5. Değerlendirme Merkezi: En az üç adayın yer aldığı ve bu adaylara çalışmak istedikleri alanlarla ilgili yöneticilik yeteneklerini sergileyecekleri örnek niteliğinde olay metinlerinin verildiği ve buna göre değerlendirmenin yapıldığı bir görüşme yöntemidir.

6. Telefon Görüşmeleri: Uygulanması oldukça zor olan bu görüşme yöntemi daha nesnel sonuçlar içerir. 


Mülakatın Aşamaları

1. Konuyu seçmek (birinci aşama)

2. İlgili kişiden randevu almak (ikinci aşama)

3. Mülakatı hazırlama süreci (üçüncü aşama)

4. Mülakatı gerçekleştirme (dördüncü aşama)

5. Mülakatın sonlandırılması (beşinci aşama)

6. Mülakatın yazıya aktarılması (altıncı aşama)

 
Mülakat (Görüşme) ile İlgili Örnekler

Örnek 1

YAKUP KADRİ KARAOSMANOĞLU NE DİYOR?

– En çok hangi eserinizi seversiniz?

– En çok, "Kiralık Konak"la "Yaban"ı severim.

– Niçin?

– "Kiralık Konak" bence roman tekniğine uygun olan eserimdir. "Yaban'a gelince o, bütün millî heyecanlarımı taşıyan kitaplarımdan biri olmak dolayısıyla bence çok kıymetlidir.

– Bugün hikâye ve romancılığımızı nasıl buluyorsunuz?

– "Bugünkü nesil, hikâyecilikte eski nesli epeyce geride bırakmıştır. Fakat henüz roman adı verilebilecek bir büyük eser meydana gelmemiştir. Belki yanılıyorum, bugünkü telakkime göre roman, bir insan ve hayat görüşünün felsefesidir. Ve böyle bir görüşle böyle bir felsefe ancak uzun soluklu bir çalışma ile vücuda gelebilir. Ve böyle bir eserin yanında küçük hikâye ancak bir etkiyi ifade edebilir. Hepimizi edebiyata hikâye yazmakla başlamışızdır. Hayat tecrübelerimiz çoğaldıkça hikâyenin hududunu romanla genişletmek mecburiyetinde kalmışızdır.

– Sanat alanından yaptıklarınızla yapmak istedikleriniz arasında bir fark oldu mu?

– Samimiyetle itiraf ederim ki bu alanda yaptıklarım, yapmak istediklerimin bir gölgesinden ibarettir.

Mustafa BAYDAR

Ayrıca bakınız


Posted by at

1 yorum:

Kaydol: Kayıt Yorumları (Atom)