15 Ocak 1622'de Fransa'nın başkenti Paris'te dünyaya gelir. Bir mobilyacı baba ile zengin bir burjuva ailesinin kızı bir annenin çocuğu olan Moliere, annesini çok küçük yaşlarda kaybeder. İlköğrenimini Paris'te yaptıktan sonra Paris'in en gözde okullarından College de Clermont'da öğrenim görür. 1662'de Armande Bejart'la evlenir.
Fransız ve dünya edebiyatının en önemli komedi yazarlarından olan Moliere, klasisizm akımının etkisinde kalır. Güldürürken bile düşündürmeyi amaçlar. Moliere, "Komedinin asıl görevi, insana kusurlarını göstermektir." ilkesini esas aldığı için eserlerini sade bir dille yazar.
Yaşadığı dönemde komediyi günlük hayatın içine çekip bir yönüyle güncelle uyarlaması en başarılı yönünü oluşturur. Karakterleri de günlük yaşamdan rahatlıkla rastlanabilecek tiplerden seçer. Moliere, bütün yanlış, sorun ve kusurların güldürü yoluyla düzeltilebileceğine inanan biri olarak da hatırlanır.
Moliere, hem bir tiyatro yazarı hem de bir oyuncudur. Kendi kurduğu tiyatronun hem oyuncusu hem oyun yazarı hem de müdürlüğünü yapmıştır. Bu da yazdıklarını etkilemiştir. Moliere, bir oyuncu olarak çabuk kızan adam, aldatılmış koca, uşak gibi rollerde oynamıştır. Oyunlardaki olaylar çoğunlukla bir tartışmayı başlatmak için daha çok araç işlevindedir. Onun oyunlarında roller sık sık değişir. Aptallar akıllı; akıllılar da aptal rollerine geçebilmektedir. Sonradan görme zenginler, şarlatan hekimler, parayı ilah edinmiş cimriler, dini kendi menfaatine alet eden ikiyüzlü tipler Moliere'in oyunlarında karşımıza çıkan tiplerdir.
Moliere, oyunlarını okumak için değil oynanmak için yazmıştır. Oyunları, günümüz oyunları anlamında çok da başarılı sayılmaz. Akıl ve akılsızlığın birbirine çok yakın olduğu hatta iç içe olduğu Moliere'in oyunlarında "saçmalık" önemli bir kavram olarak öne çıkar. 1645-1658 yılları arasında gezici bir tiyatro topluluğu kurar. Bu süre zarfında kendini oyun yazarı ve yönetmen olarak yetiştirir. Moliere, Paris'in toplum hayatındaki ahlak anlayışını ve ikiyüzlülükleri yergici bir dille sahneler.
1943'te "Gülünç Kibarlar"ı yazdı. İsminden de anlaşıldığı üzere eserde sosyetenin davranış tarzına özenen iki taşralı genç kızı konu edindi. Moliere, bu eser vasıtasıyla toplumsal kuralların gerektirdiği yüzeysel kibarlık ile bunun bilinçaltında yer alan uyumsuzluğun yarattığı gülünçlüğe dikkatleri çekmek ister.
Moliere'in 1862'de sahneye koyduğu "Kadınlar Mektebi" kadınlardan çekinen bundan dolayı gözü açılmamış bir genç kızla evlenip onu kendi ilkeleri çerçevesinde yöneten bir erkeği konu alır. Oyunda kadınlara bir sevgili gibi yaklaşamayan bir adamın bundan ötürü komik duruma düşmesi anlatılır.
1664'te sahnelenen "Tartuffe" adlı oyunu büyük bir gürültüye neden olur. Oyun, kilise tarafından yasaklanır. 1669'da yeniden oynanma imkânı bulur. Oyunda aslında dindar olmayıp da dindar görünen bir sahtekârın serüvenleri anlatılır. Oyunda varlıklı bir din adamı olan Oregon, dindar görünümlü olarak gözüken Tartuffe'yi eğitmenlik ve gözetmenlik amacıyla evine alır. Bütün servetini ona verir. Kızını bile onunla evlendirmek niyetine girer. Tartuffe gerçekte sahtekâr biri olduğundan Oregon'un eşine âşık olur. Oregon, bütün bunları öğrendiğinde Tartuffe tutuklanır.
"Don Juan" diğer önemli bir oyunudur. "Tartuffe" oyununun yasaklanması sonucu bu oyunu kaleme alır. Tartuffe'den daha radikal bir oyundur. Oyunda seyirciyi eğlendirmeyi başaran Moliere, oyunun sonunda Don Juan'ı ateistliğinden dolayı cehenneme gönderir.
1670'de yayımlanan "Kibarlık Budalası" Moliere'in en sevinçli komedilerinden biri olarak kabul edilir. Oyun, orta sınıftaki yükselmeyi konu edinir. Jourdain, kahraman olarak ön plana çıkar.
1671'de sahnelediği "Skapin'in Dolapları", 1876'da yayımladığı "Bilgiç Kadınlar" 1982'de sahnelediği "Hastalık Hastası" oyunları Moliere'in ömrünün son yıllarının eserlerini oluşturur.
"Cimri", Moliere'in en önemli yapıtlarından biri olarak kabul görür. Eser, şiire benzer bir düzyazıyla yazılmıştır. Moliere, bu oyunda kahramanın çelişkisini oldukça sert ve çıplak bir tarzda göz önüne serdiğinden oyun, ilk başlarda fazla tutulmaz. "Cimri"de oldukça cimri biri olan Harpagon ve ailesi etrafında dönen bir oyun yer alır.
Verem
hastası olan Moliere, sahnede bir rol esnasında fenalaşır. Seyirciler, onun rol
yaptığını düşünür. Gerçek olan bu olaydan birkaç gün sonra da Moliere, 17 Şubat
1673'te Fransa Paris'teki evinde ölü bulunur. Eseri birçok dünya diline çevrilen
Moliere'in Tanzimat Edebiyatı Dönemi'nde birçok eseri dilimize çevrilir.
Cimri
Tartuffe
Kibarlık Budalası
Zoraki Tabip
Gülünç Kibarlar
Hastalık Hastası
Kocalar Okulu
Scapin'in Dolapları
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder