Sözlük anlamı "kesme, biçme, sona erdirme, bitirme"dir. Anlatımın etkililiğini artırmak amacıyla sözü bitirmeden kesmeye kat' (kesme) denir. Susmanın sözden etkili olacağı düşüncesiyle bu yola başvurulur.
Sözün sonunun okuyucu tarafından ya söylenmesi ya da anlaşılması amaçlanır. Kat' (kesme) sanatı daha çok düzyazıda kullanılır. Eski Türk şiirinde olmayan bu sanata daha çok günümüz şiirinde rastlanır.
Kat' (Kesme) Sanatına Örnekler
Örnek 1
Garibim
Açıklama: Orhan Veli, şehirde yalnız olduğunu dile getirmekte bir tren sesi duyduğu andan itibaren de iki gözünün iki çeşme olduğunu söylemektedir. Şairin bu hazin ağlamasının sebebi de trenin onun sevdiklerini alıp götürmesidir. Bunu söylemeyerek veya yazmayarak da kat' (kesme) sanatına başvurmuş olmaktadır.
Örnek 2
Ey mâder-i hicrân-zede ! ey hem-ser-i muğber
(Tevfik Fikret)
(Anlamı: Ey kederli anne ve küskün arkadaş / Ey kimsesiz başıboş olan çocuklar hele sizler! hele sizler…)
Açıklama: Fikret, bu dizelerde çeşitli sebeplerden sıkıntı içinde olan çaresiz, annesinden, sevdiklerinden koparılmış çocukların durumunu gözler önüne sermektedir. Amaç, bu sosyal yaraya toplumun dikkatini çekmektir. Etkililiği artırmak için de sözü tam olarak bitiremeyip okuyucuyu vicdanıyla baş başa bırakıp düşünmesini istemektedir. Böylece de kat' (kesme) sanatı ortaya çıkmıştır.
Örnek 3
DEĞİL
Bilmem ki nasıl anlatsam;
(Orhan Veli Kanık, Bütün Şiirleri)
Açıklama: Orhan Veli Kanık muzdariptir. Kendisini avutacak rindleri ve dostları ararken sürpriz bir şekilde ağlamaya koyulmuştur. Ağlamasının nedeni aradıklarını trenin alıp götürmesidir. Şair, bunu tam olarak söylemeyip yani yarıda kesip okuyucunun hafızasına bırakır. Aslında sözlerin etkisini artırmak için bu yola başvurmuştur. Böylece kat' (kesme) sanatı ortaya çıkmıştır.
Örnek 4
Bir yer ki sevenler, sevilenlerden eser yok,
Yok... Yok...
(Faruk Nafiz Çamlıbel)
Açıklama: Susmanın sözden etkili olacağı düşüncesiyle kat' (kesme) sanatına başvurulur. Sözün sonunun okuyucu tarafından ya söylenmesi ya da anlaşılması amaçlanır. Bu dizelerde şair: "Bir yer ki artık seven ve sevilenlerden eser kalmamış orada / Meclislerinde kadeh kırdığımız, bizi neşelendiren sevgililer de artık kalmamıştır." diyor. Şair; "bulunduğu durumdan hoşnut olmadığını, ezik ve yalnız olduğu" düşüncesini okuyucunun hafızasına bırakmıştır.
Örnek 5
Yalnız bu semti sevmek için ömrümü kısa…
(Yahya Kemal Beyatlı)
Açıklama: Anlatımın etkililiğini artırmak amacıyla sözü bitirmeden kesmeye kat' (kesme) denir, demiştik. Yahya Kemal de sonbaharın insan psikolojisi üzerindeki etkisini insanın yaşlılık çağı ve ölümle ilişkilendirmektedir. Şair, bunu tam olarak söylemeyip yani yarıda kesip okuyucunun hafızasına bırakmıştır. Böylece dizelerde kat' (kesme) sanatı ortaya çıkmıştır.
Ayrıca bakınız
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder