Makineyi ve hızı edebiyata taşıyan fütürizm (gelecekçilik) 20. yüzyılda ortaya çıkmıştır. İtalya'da başlayıp oradan Avrupa'ya yayılan bir edebiyat akımıdır.
Kuruculuğunu
İtalyan şair Marinetti'nin yaptığı Fütürizm (gelecekçilik) hayatın içinde olanların sürekli değiştiğini
sanatın da bu değişime ayak uydurması gerektiğini savunur. Marinetti'nin
1909'da Paris'te Le Figaro gazetesinde yayımladığı manifesto, geçmişin tümüyle
reddi anlamına geliyordu. Modern hayatın verdiği heyecanlardan doğan bir
edebiyat akımıdır.
- Fütürizmde geleneksel tüm sanat anlayışlarına
karşı çıkılmıştır.
- Fütürizmde sanatta süreklilik, değişkenlik ve
hareketlilik savunulur.
- Geçmişte ait olan her şeyin unutulması, yok
edilmesi gerektiğine inanılır.
- Şiirde ölçü, uyak ve nazım şekilleri yerine
serbest nazım tercih edilir.
- Fütürizmde geleneksel dil bilgisi kuralları ve
söz dizimi yıkılmış mastar halindeki isim ve fiillere önem verilmiştir.
- Makineye duyulan hayranlık, savaşın güzelliği,
tehlike tutkusu gibi kavramlar yüceltilmiştir.
- Geçmişe ve durgun davranışa düşmanlık
beslemişlerdir.
- Şairler, içinde bulundukları zamanın ve geleceğin
dinamizmine yönelmişler, bu hareketliliğin sesini şiirleriyle
duyurmuşlardır.
- Dizelerde makine ve çark seslerini duyurmaya
çalışmışlardır. Trenlere, uçaklara övgüler düzmüşlerdir.
- Fütürizmde hayatta olan her şey hareketlidir.
Sanatçı da kendinde bir hız bulduğu için eserini bu hıza uydurmuştur.
- Farklı konularda bildiriler yazıp yayımlamak
fütürizmde önemsenmiştir.
- Fütüristler kavgayı hoş görmüşlerdir. İsyan,
kavga ve dövüşü şiirin temel öğeleri olarak kabul etmişlerdir. Şiirin
tanınmayan ve bilinmeyen güçlere karşı saldırgan olması gerektiğini
savunmuşlardır.
- Fütüristler, zamanla özellikle İtalya'da faşizm
ile özdeşleşerek savaşı yücelten beyanlarda bulunmuşlardır. Mussolini'nin
faşizmi bu anlamda ön plana çıkar.
- Rus fütüristler, İtalyanların tersine savaşa
karşı olmuşlardır. Kadın-erkek eşitliği üzerinde durmuşlardır.
- Fütürizm, uzun ömürlü olamamış I. Dünya Savaşı'ndan
sonra yerini dadaizme bırakmıştır.
Dünya edebiyatında fütürizmin kurucusu
Marinetti'dir. Marinetti; İtalyan edebiyatına bağlı bir şair, romancı, yayın
yönetmeni ve oyun yazarıdır. Ön plana çıkan diğer bir isim de Rus şair
Mayakovski'dir. Fütürizmin en önemli temsilcilerinden olan Mayakovski şiirleri
ve resimleri ile fütürizmi tanıtmıştır.
Türk Edebiyatında Fütürizm ve Temsilcileri
Fütürizmdeki geleneksel dil kurallarına
olan karşıtlık Nazım Hikmet'te de görülür. Resimli Ay isimli dergisinde çıkan
"Putları Yıkıyoruz" yazı dizisinde de fütürist etkilere rastlanır.
Edebiyatımızda diğer önemli bir şahsiyet Rıfat Ilgaz'dır. Ilgaz'da yer yer
fütürizmin izleri görülür.
Fütürizm (Gelecekçilik) Akımına Örnek
MAKİNALAŞMAK
(Nazım Hikmet)
Ayrıca bakınız
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder