20. yüzyılda Fransa'da ortaya çıkan bir
felsefe akımıdır. Bir felsefe akımı olan egzistansiyalizm
(varoluşçuluk) Jean Paul Sartre tarafından edebiyatta uygulanmıştır.
Ünlü Fransız düşünür ve romancı Jean Paul
Sartre, egzistansiyalizm için: "İnsan, bütün bir dünyadır; her yerde
vardır, her yerde hareket halindedir, her şeyden sorumludur. Ne yaparsam
yapayım, onu yapan benim. Şimdiki durumumuz, bütünüyle düşüncelerimizin
sonucudur." ifadelerini sarf eder.
Egzistansiyalizme göre insan önce dünyaya
gelir, sonra kendi özünü oluşturur. İnsan var olmadan önce hiçbir özelliğe
sahip değildir. Onlara göre yeni doğan bir bebek bir beyaz kâğıt gibidir.
Egzistansiyalizm (Varoluşçuluk) Akımının Özellikleri
- Egzistansiyalizm, öncelikle "varlık"
kavramının anlamının araştırılmasını içerir.
- Varoluşçulara göre insan, her eyleminden kendisi
sorumludur. Bu sorumluluk insanı bunalıma sokar.
- Varoluşçular bunalım yaşayan insanları
anlatırlar. Bunalımların kaynağını ise kişinin özü ve değerlerini
oluştururken farklı seçeneklere karşı hissettiği sorumluluktur.
- İnsanın geleceğini yine kişinin kendisinin
kurabileceğini savunan felsefe akımıdır.
- Egzistansiyalizmde insanın özgürlüğü oldukça
önemlidir. İnsanın kendi kararları esastır. Eserlerde de kişilerin hür
olmaya mecbur oldukları konular işlenmiştir. Varoluşsal özgürlük,
hiçbir dış etken tarafından kısıtlanamaz.
- Egzistansiyalizme göre her insanın kendi
iradesiyle şekillendireceği bir geleceği ve yine insanın kendisinin
oluşturduğu değerleri vardır. Kısacası kişi, kendi iradesini kullanan bir
bireydir.
- Egzistansiyalizmde roman kahramanlarının ne zaman
ne yapacağı belli değildir. Okuyucu merakı sürekli uyanık kalır
ancak eserin sonunda kahramanların ne yaptığı kavranılır.
- Varoluşçuların eserlerinde karakter yoktur; belli
durumlarla karşı karşıya kalmış insanlar vardır.
- Varoluşçular, varlık ve seçimlerin kişinin
özünden çok önce geldiğini savunurlar. Onlara göre insan dünyaya gelip var
olduktan sonra kendi özünü, değerlerini oluşturur.
- Egzistansiyalistler, insana yapılan
haksızlıklardan tüm insanları sorumlu tutmuşlardır. İnsan için de "en
değerli" yakıştırmasında bulunmuşlardır.
- Egzistansiyalizmde "Bir birey olarak benim
var oluşumun anlamı bana göre nedir?" sorusunun cevabı önemlidir.
Egzistansiyalistler: "Beni ben yapan, kendi benliğimiz, aldığımız
kararlardır. Bu benlik, dünyaya sadece bir defa gelir. Bu benlik, benden
başka kimsenin yapamayacağını yapma gücüdür." şeklinde bu soruya
cevap vermişlerdir.
Albert Camus: Roman ve deneme türüyle ön plana çıkmıştır. Yabancı, Veba, Başkaldıran insan başlıca yapıtlarıdır.
Not: Türk edebiyatında egzistansiyalizmi bir dünya görüşü olarak benimsemiş bir sanatçı yoktur.
Albert Camus: Roman ve deneme türüyle ön plana çıkmıştır. Yabancı,
Veba, Başkaldıran insan başlıca yapıtlarıdır.
Not: Türk edebiyatında egzistansiyalizmi bir dünya görüşü olarak
benimsemiş bir sanatçı yoktur.
Ayrıca bakınız
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder