Tekke (Tasavvuf) Edebiyatı nazım türü olan devriye insanın var oluşunu anlatan tasavvufi şiirlere denir. Devriyelerde devir kuramı anlatılır. Devir kuramı, Hz. Muhammed'in "Ben nebi iken Âdem su ile çamur arasındaydı" hadisi ile ilgilidir.
Tasavvuf ehline göre vücut halindeki Hz. Muhammed (SAV) yeryüzüne sonradan gelmiştir. Hâlbuki ruh halindeki Hz. Muhammed (SAV) ezelden beri vardı. Vakti geçen ruh maddi âleme iner. Sonra ilk büyük ruh olan Allah'a döner. İşte bu iniş ve çıkışı anlatan şiirler devriye olarak adlandırılır.
Devriye Türünün Özellikleri
- Devir kuramını anlatan şiirlere denir.
- İnsanın Allah'tan gelip tekrar Allah'a dönmesi
düşüncesini işleyen şiirlerdir.
- Devriyeler felsefi konuları işlediklerinden
anlaşılmaları oldukça zor şiirlerdir.
- Çoğunlukla Bektaşi şairleri tarafından
söylenmişlerdir.
- Devriyeler, 11'li hece ölçüsüyle söylenir.
- Ölçü ve uyak bakımından ilahi türüne benzer.
- Devriyelerde dil sade olmakla birlikte yer yer
Arapça ve Farsça sözcüklere de rastlanır.
Devriye Türü ile İlgili Örnekler
Örnek 1
Cihan var olmadan ketm-i âdemde
Yarattı bu mülkü çünkü o demde
Yaptım tasvirini nakkaş idim ben
Anasırdan bir libasa büründüm
Nar-ı bad-ı âb- hâkten göründüm
Hayrülbeşer ile dünyaya geldim
Âdem ile bile bir yaş idim ben
Bektaşi Çelebi
Örnek 2
Ak süt iken kızıl kana karışıp
Emr-i Hak'la coşup cevlana geldim
Mâ-i carî ile akıp yarışıp
Katre-i na-çizden ummana geldim
Dokuz ay on gün batn-ı maderde
Kudretten gözüme çekildi perde
Vaktim tamam olup ahiri yerde
Çıkıp ten donundan cihana geldim
Hakikat meyinden nûş edip kanıp
Can gözlerim o gafletten uyanıp
Kudretten her türlü renge boyanıp
Bu âlem-i nakş u elvana geldim
Bir zerreyim âfitâbımdan durum
Aşk ile mesrurum kalbi pür-nûrum
Ta ezelden zevk-ı seyre mecburum
Seyr ü sülük edip seyrana geldim
Hüsni
KIRKLAR MEYDANINA VARDIM
Kırklar meydanına vardım
Gel beru ey cân dediler
İzzet ile selâm verdim
Gel işte meydân dediler
Kırklar bir yerde durdular
Otur deyu yer verdiler
Önüme sofra yazdılar
El lokmaya sun dediler
Kırkların kalbi durudur
Gelenin kalbin arıdır
Gelişin kanden beridir
Söyle sen kimsin dediler
Gir semâa bile oyna
Silinsün açılsun ayna
Kırk yıl kazanda dur kayna
Dahi çiğ bu ten dediler
Gördüğünü gözün ile
Söyleme sen sözün ile
Andan sonra bizim ile
Olasın mihmân dediler
Düşme dünyâ mihnetine
Tâlib ol Hak hazretine
Âb-ı zemzem şerbetine
Parmağını ban dediler
Şah Hatâyî'm nedir hâlin
Hakk'a şükr et kaldır dilin
Gaybetten kese gör dilin
Her kula yeksân dediler
Şah Hatayi
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder