Asıl adı İbrahim, mahlası Lütfi
olan Dertli 18. ve 19. yüzyılda yaşamış Âşık Edebiyatı saz
sanatçısıdır. Bolu-Gerede'de dünyaya gelmiştir. İstanbul, Konya, Mısır'da
bulunmuş sonrasında ise tekrar köyüne dönmüştür.
Aşk yüzünden usturayla kendini öldürmeye
teşebbüs etmiş bu yara izinden "Dertli" mahlasını almıştır. Âşık
kahvelerinde saz çalarak şiir söyleyerek geçimini sağlamaya çalışmıştır.
Dertli'nin divan, tasavvuf ve halk
edebiyatlarıyla ilgili geniş bir kültürü vardır. Bektaşi geleneklerine bağlı
bir şair olup şiirlerinde Bektaşilik'in izlerine rastlanır. Beşeri aşk, din,
tasavvuf, sosyal ve toplumsal içerikli konular, dert, gurbet, sıkıntı
şiirlerinin ana temasını oluşturur.
Dertli, toplumsal yergi içerikli
şiirleriyle ünlüdür. Bu anlamda taşlamaları ön plana çıkar. "Şeytan Bunun
Neresinde" adlı şiirinde saz çalmanın şeytan işi olduğunu belirtmiş bu
şiiri ona büyük bir ün kazandırmıştır. Şiirlerini Dertli Divanı'nda toplamıştır.
Divan, taş baskıyla birkaç kez basılmıştır.
Şiirlerinde hem aruz vezni hem de hece
veznini kullanmış olan Dertli asıl başarısını hece ile yazdığı şiirleriyle
göstermiştir. Sanatını lirik koşma ve semailerinde sergilemiştir. Âşık
Dertli'nin özellikle aruzla yazdığı şiirlerinde dili oldukça ağırdır.
Âşık Ömer ile Fuzuli'nin tesirinde kalmış
olan Dertli, Seyrani, Erzurumlu Emrah ve Bayburtlu Zihni üzerinde etkili
olmuştur. Dertli, 1846'da Ankara'da ölmüştür. Kabri daha sonraki
zamanlarda Yeniçağa taşınmıştır.
Dertli'nin Şiirlerinden Örnekler
ŞEYTAN BUNUN NERESİNDE
Telli sazdır bunun adı
Ne ayet dinler ne kadı
Bunu çalan anlar kendi
Şeytan bunun neresinde
Venedik'ten gelir teli
Ardıç ağacından kolu
Be Allah'ın sersem kulu
Şeytan bunun neresinde
Abdest alsan aldın demez
Namaz kılsan kıldın demez
Kadı gibi haram yemez
Şeytan bunun neresinde
İçinde mi dışında mı
Burgusunun başında mı
Göğsünün nakışında mı
Şeytan bunun neresinde
Dut ağacından teknesi
Kirişten bağlı perdesi
Behey insanın teresi
Şeytan bunun neresinde
Dertli
gibi sarıksızdır
Ayağı da çarıksızdır
Boynuzu yok kuyruksuzdur
Şeytan bunun neresinde
Dertli
Örnek 2
AÇILDI
SÜMBÜLLER ERİŞTİ BAHAR
Açıldı sümbüller erişti bahar
Garip bülbül gibi güllere düştüm
Aşk ile eyledim ben terk-i diyar
Zelil sefil gurbet ellere düştüm
Çıkıp cevlan eder gül yüzlü yârim
Açıldı kalmadı sabr u kararım
Yırtıcı şahine aldırdım varım
Ağlayı ağlayı yollara düştüm
Niçin cuş eyleyip çağlamayım ben
Nar-ı aşka ciğer dağlamayım ben
Niçin ah eyleyip ağlamayım ben
Dertli turna gibi göllere düştüm
Âşık Dertli
AŞK
DERDİNE DERMAN SORDUM
Aşk derdine derman sordum âlemde
Ne Eflatun bilir ne Lokman yazar
Erbab-ı aşk olan kalır matemde
Anların ahvalin perişan yazar
Cihana gelmemiş böyle dilruba
Aşk u muhabbeti başlara bela
Münkiri öldürmek sevaptır sevaptır amma
Zalim kadı üstümüze kan yazar
Dertli aşk babında olmuştur na-kam
Mastur cebininde harf-i Elif-Lam
Hakimler hakkımda yazamaz ilam
Yazarsa fermanım Alişan yazar
Âşık Dertli
Ayrıca bakınız
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder