Edebiyat Okulu: D Harfi ile Başlayan Atasözleri ve Anlamları

Dağ adamı, hasta eder: Görgüsüz insanlara haber anlatmak oldukça güçtür.

Dağ ardında olsun da yer altında olmasın: Kişi yaşasın da uzakta olsun hiç önemli değildir.

Dağ başı dumansız olmaz: Yüksek mevkilere, makamlara gelmiş ve sorumluluk alan kimselerin başında dert eksik olmaz.

Dağ başına kış gelir, insanın başına iş gelir: Kış, soğuk ilkin yüksek yerlere gelir. Bunun gibi insanın başı da felaketlerden kurtulmaz.

Dağ dağa kavuşmaz, insan insana kavuşur: İnsan, her nerede olursa olsun bir gün diğerine kavuşabilir.

Dağ ne kadar yüce olsa yol üstünden aşar: İmkânsız olan zorlukların da üstesinden gelinebilecek bir yol vardır. Azimli, sabırlı olmak gerekir.

Dağda bağın var, yüreğinde dağın var: Belli bir varlığı olan kimse varlığını sürekli düşünüp bir korku içinde hayatını devam ettirir.

Dağda gez, belde gez insafı elden bırakma: Eşkıya olsan dahi insaflı olmaktan kaçınma.

Dağları ıssız sanma, körleri gözsüz sanma: Aslında bazı şeylerden yoksun gibi görünen kişi ve nesnelerin birçok şeye gebe oldukları bilinen bir gerçektir.

Daha iyisi can sağlığı: Bulunabileceklerin en iyisi oldu.

Damlaya damlaya göl olur: Küçük ve önemsiz gibi görünen şeyler birikerek büyük şeyleri oluşturur.

Danışan dağı aşmış, danışmayan yolu şaşmış: Bilmediklerini bilenlere sorarak öğrenenler en güç işlerin bile altından kalkabilir. Bunu yapmayanlar ise güçlükler içinde yuvarlanır.

Darı unundan baklava, incir ağacından oklava olmaz: Kötü gereçle iyi bir eser yapılmayacağı gibi yeteneksiz kişilerden iyi bir iş beklenmez.

Davetsiz gelen döşeksiz oturur: Kişi bir yere davet edilmeden asla gitmemelidir. Gittiği takdirde istediği gibi ağırlanmayacağını bilmelidir.

Davul birinin boynunda, tokmak bir başkasının elinde: Sorumluluk birinde fakat başka birinin sözü geçer.

Davul dengi dengine çalar: Dostluklarda, evlenmelerde vb. durumlarda (zenginlik, makam, huy gibi) kişiler kendilerine uygun kişileri seçmelidir.

Davulun sesi uzaktan hoş gelir: Kimi durumlar, ona uzaktan bakana çok hoş gelir. O durumun içinde olanlara ise rahatsızlık verebilir.

Dayak cennetten çıkmıştır: Dayak oldukça kutsi bir eğitim aracıdır. Dövmenin eğitici, korkutucu bir etkisi olduğunu anlatmak için kullanılır.

Dazlayan daza düşer, kel başlı kıza düşer: Bir şeyi beğenmekte çok seçici olan kimseler sonunda istemediği bir şeyle karşılaşır.

Değirmen iki taştan, muhabbet iki baştan: Sevgi, değirmenin iki taştan oluştuğu gibi iki kişi arasında olur.

Deli arlanmaz, soyu arlanır: Deli yaptığı bir işten dolayı kendini sorumlu tutmaz ama yakınları onların davranışlarından utanırlar.

Deli deliden hoşlanır, imam ölüden: Kişi, kendisine her açıdan benzeyen ve ona fayda sağlayan şeylerden hoşlanır.

Deli deliyi görünce değneğini saklar: Saldırgan kişiler, saldırgan kişilerden çekinir.

Deli kız düğün etmiş, kendi baş sedire geçmiş: Kendini bilmeyen kişiler, gelenek ve görenekleri terk ederek kendini konuk yerine koyar.

Deliden al uslu haberi: Deli olan kimse hiçbir şeyi saklayamadığı için bildiği ve gördüğü şeylere bir şeyler katmadan söyler. Dolayısıyla en doğru haberi vermiş olur.

Delikli boncuk yerde kalmaz: Bir şekilde bir işe yarayan bir şeyin mutlaka bir isteklisi bulunur.

Delikli taş yerde kalmaz: Bir mahareti, yeteneği, becerisi olan kimse mutlaka bir işin başına geçer.

Delilsiz cennete bile girilmez: Bir kimsenin istediği bir şeye kavuşabilmesi için bir yol gösterene ihtiyacı vardır.

Deliye bal tattırmışlar, çarşıda katran bırakmamış: Akıldan yoksun kişiler bir kez bir şeyin tadını alsalar o ve ona benzer şeylere ulaşmak için can atarlar.

Deliye her gün bayram: Bir işle meşgul olmayan bir sorumluluk taşımayan kişi için her gün bayramdır. Bunlar gamsız, kedersiz ve sorumluluktan uzak kişilerdir.

Demir ıslanmaz, deli uslanmaz: Kişi ve nesnelerin bazı özelliklerini değiştirmek mümkün değildir.

Demir tavında dövülür: Her şey için kritik dönemler vardır. Bunun zamanı geçerse bir sonuç alınmaz. Yaşı ilerlemiş bir kimsenin eğitiminden bir sonuç almak çok zor olur.

Demircinin canı demirden berk gerek: Zor işleri yapacak kişilerin bu zorluğu yenecek azim ve kararlılıkları olmalıdır.

Deniz kenarında dalga eksik olmaz: Bazı ortamlarda tartışmanın, münakaşanın olması kaçınılmazdır.

Denizdeki balığın pazarlığı olmaz: Görünürde olmayan ele geçmemiş bir nesnenin alım ve satımı üzerinde konuşmak boşunadır.

Denize düşen yılana sarılır: Çok büyük tehlike içinde bulunan kimse, kendisine tehlikeli olabilecek şeylerden bile yardım umar.

Derdini söylemeyen derman bulamaz: Kötü durumda olan kişiler bu durumlarını kendisine yardım edebilecek kimselere açmalıdır. Derdine de bu şekilde çare bulur.

Dereyi geçerken at değiştirilmez: Bir işe kimlerle ve nasıl başlanılmışsa o iş aynı şekilde bitirilmelidir.

Dereyi, tepeyi sel bilir, iyiyi kötüyü el bilir: Nasıl ki dereyi ve tepeyi sel bilirse onun gibi kişiler de insanların iyi ve kötüsünü ayırt edebilir.

Derin su yavaş akar: Bilgili ve deneyimli kişiler kararlarında ve konuşmalarında sabırlı olur.

Dertsiz baş olmaz: Herkesin mutlaka bir derdi vardır.

Dertsiz baş terkide gerek: Kişiler ancak öldükten sonra dertten kurtulabilir.

Derviş tekkede, hacı Mekke'de bulunur: Kişi, uğraştığı, meslek edindiği şeylerle ilgili yerde bulunur.

Dervişin fikri ne ise zikri de odur: Bir insan davranış, hareket ve sözleriyle düşündüklerini belli ettirip açığa vurur.

Destursuz bağa gidilmez: Bir işi izin almadan yapan bir şekilde bunun cezasını görür.

Deveden büyük fil var: Hiçbir insan sahip olduğu makam ve varlıkla övünmemeli, kimseyi hor görmemelidir. Ondan üstünü her zaman vardır.

Devenin derisi eşeğe yük olur: Zengin olan kişiler ne kadar fakir olsalar da yoksullara göre oldukça varlıklıdır.

Deveye bindikten sonra çalı ardına gizlenilmez: Herkesin bildiği, gördüğü bir yerdeki bir olayı gizlemeye çalışmak boştur.

Deveyi yardan uçuran bir tutam ottur: Açgözlülük insanı küçük menfaatler peşinde koşturur, felâketlerle karşı karşıya bırakır ve ona olabildiğince zarar verir.

Deveyi yük değil zelber yıkar: Bir kişiye asıl işin yanında sürekli ıvır zıvır, boş işler verilirse o kişi asıl işini yapamaz.

Devlet adama ayağıyla gelmez: İnsan ancak çalışarak çabalayarak zengin olur. Mal ve şans gelip kişiyi bulmaz.

Devletin malı deniz, yemeyen domuz: Devlete zarar vermeyi alışkanlık hâline getirenlere göre devletin malı sonsuzdur. Yolsuzluk yapmayan da aptaldır.

Dibi görünmeyen sudan geçme: Kişi iyi bilmediği bir şeye girişmemelidir.

Diken battığı yerden çıkar: Kişiye zarar hangi yönden gelmişse o zarar yine aynı yoldan giderilir.

Dikensiz gül olmaz: Güzel şeylerin kusurlu, eksik ve kötü yanları da olabilir. Bu güzel şeyleri elde etmek istiyorsak bu şeylerin hoşa gitmeyen bu yanlarını da hoş görmeliyiz.

Dil yüreğin kepçesidir: Bir kişinin içinde ne geçerse içinde hangi duygular yer alırsa onu ortaya çıkarır.

Dilenci dilenciyi istemez; ev sahibi ikisini de: Bir kişiden yardım isteyen kendisine yapılacak yardımın aksaması nedeniyle başka birinin de aynı kişiden yardım istemesinden hoşlanmaz. Yardım yapması beklenen kimse ikisinden de hoşlanmaz.

Dilencinin torbası dolmaz: Dilenen, istemeye alışık kimselerin isteklerinin sonu gelmez.

Dilim seni dilim dilim dileyim, başıma geleni senden bileyim: İnsanların başına gelen sıkıntılar çoğu zaman dilinden gelir. Neyi, ne zaman, nasıl konuşacağını bilmeyen kişi felaketlerden kendisini kurtaramaz.

Dilin cismi küçük, cürmü büyük: Dil cismen küçüktür, ama kimi zaman sarf ettiği kötü sözler insanın başını belâya sokup felakete sebep olabilir.

Dilin kemiği yok: Dil, yapısı itibariyle kemik içermez. Dil, her türlü kelimeyi kolayca çıkarabildiği için bazen çelişkili sözler de söyleyebilir.

Dilini eşek arısı soksun: Hoşa gitmeyen kişiyi üzen şeyleri konuşan kimseye söylenen bir ilenme sözüdür.

Dinsizin hakkından imansız gelir: Ahlaksız, terbiyesiz kişinin hakkından, ancak ondan daha kötü ve ahlaksız kimse gelebilir.

Doğmadık çocuğa don biçilmez: Ele geçeceği, ortaya çıkacağı henüz belli olmayan bir şey için önceden bir karara varılmamalıdır.

Doğru söyleyeni dokuz köyden kovarlar: Bazı ortamlarda söylenen doğru söz çok kimseyi rahatsız edebilir. Bunlar, kötü tarafları yüzlerine vurulan insanlar tarafından hor görülür.

Doğru söyleyenin bir ayağı üzengide gerek: Doğru konuşmak kişilerin işine gelmediği için herkes onunla uğraşır. O, doğru konuşmakla bazılarını üzecektir. Onun için doğru sözlü kişi bulunduğu yerden ayrılmaya hazır olmalıdır.

Doğru söz acıdır: İnsanların kusurlarını, eksiklerini, yanlışlarını söylemek kişilere acı verir.

Doğruluk minarede kalmış: Dünyada doğru hiç kimse yoktur. Hiç kimse dışarıdan göründüğü gibi değildir.

Doğrunun yardımcısı Allah'tır: Doğruluğu kendine rehber edinen kimselere Allah en büyük yardımcıdır.

Dokuz at bir kazığa bağlanmaz: Bir işin başına bir kişi olmalı ki anlaşmazlık çıkmasın.

Domuzdan toklu çıkmaz: Kötü huylu kişinin soyu iyi olmaz.

Domuzun kuyruğunu kes yine domuzdur: Doğuştan kötü olan kişileri ne yaparsak yapalım o bozukluklarını yok edemeyiz.

Dost acı söyler: Kusurlarımızı gördükleri halde bizi üzmemek için söylemeyenler bulunabilir. Gerçek dostlar bunları söylemeyi bir görev bilir.

Dost başa, düşman ayağa bakar: Ayak, olumsuzluğun, düşmenin; baş da yükselmenin göstergesidir. Dost, yükselmemizi beklediği için başa, düşman da düşmemizi beklediği için ayağımıza bakar.

Dost dostun ayıbını yüzüne söyler: Bir kişinin gerçek dostu yanlışları dostunun yüzüne söyleyendir. Bu da ona çok şey katar, onu düzeltir.

Dost dostun eyerlenmiş atıdır: Gerçek dost, en zor zamanında dostunun yardımına koşmaya hazır vaziyet alan kişidir.

Dost ile ye, iç, alışveriş etme: Ticaret, alışveriş kişiyi menfaatini düşünmeye sevk eder. Dost kalmak isteyenler birbirleriyle alış veriş etmemelidir.

Dostluk kantarla alışveriş miskalle: İş ve uğraşlar dostluktan uzak tutulmalıdır.

Dostun attığı taş baş yarmaz: Dostlarımız bizi ne denli incitirse incitsin, bu hiçbir zaman gücümüze gitmemelidir. Çünkü bunu iyi niyetle ve iyiliğimiz için yaparlar.

Dut kurusu ile yar sevilmez: Özveri olmadan büyük şeylere kavuşmak mümkün değildir.

Duvarı nem, insanı gam yıkar: Bir demirin paslanmasına nem nasıl sebep olursa bir insanın çökmesine de dertler ve sıkıntılar sebep olur.

Düğün aşıyla dost ağırlanmaz: Ortak bir mal ile kişi sevdiklerini ağırlamamalıdır. Kişi, özel uğraşla dostunu ağırlamalıdır.

Dünya malı dünyada kalır: İnsan öldüğü zaman malını öbür dünyaya götürmez. Bu maldan ancak yaşadığı sürece yararlanabilir. Öyleyse gereksinmelerimizi karşılamak için kendimizi sıkıntıya sokmadan servetimizi rahat rahat harcamalıyız.

Dünya Sultan Süleyman'a bile kalmamış: Hz. Süleyman, zenginliğiyle de tanınırdı. Allah'ın izniyle çok şeye hükmederdi. O, dünyadan bir şey götürmediğine göre bizler dünyanın geçiciliğine aldanmamalıyız.

Düşenin dostu olmaz: Makam, mevki, mal, mülk sahibi kişilerin dostları çoktur. Kişi bunlardan yoksun düşünce çevresinde kimse kalmaz. Kimse zor durumlarda, felaketlerde insanın yanında yer almaz.

Düşmez kalkmaz bir Allah: Hayatta hiçbir şey olduğu gibi kalmaz. Sağlık, zenginlik, varlık bir anda tersine dönebilir.

Düt demeye dudak gerek: Bir işin gerçekleşebilmesi ancak gerekli koşulların oluşmasıyla olur.

Ayrıca bakınız