Edebiyat Okulu: Azımsama ve Küçümseme Cümleleri

Azımsama

Herhangi bir şeyi nicelik, miktar bakımından yetersiz bulmaya azımsama denir. Azımsamada sayısal veriler önemlidir. Azımsama cümlelerinde somut, nesnel kişi veya objeler söz konusudur. Nitelik bildirmenin tam tersidir.

Not: Azımsama-küçümseme cümlelerini daha iyi anlamanız için "nicelik ve nitelik" sözcüklerinin anlamlarını araştırınız.

Azımsama ile İlgili Açıklamalı Örnek Cümleler

Örnek 1

Az bir parayla iyi bir ev alınmaz.

Cümlede sayısal veriler yani nicelik ön plana çıkmıştır. "Az para" kelime grubu cümlede gerçek anlamda kullanılmıştır. "Az para" kelime grubu somut bir veri olduğu için cümlede azımsama söz konusudur.

Örnek 2

Üç kilo kavurma ile bir mahalleyi doyuramazsın.

Cümlede miktar bakımından yetersizlik söz konusudur. "Üç kilo" kelime grubunu oluşturan iki sözcük de gerçek anlamda kullanılmıştır. Cümlede, somut, nesnel, objektiflik söz konusu olduğu için cümle, bir azımsama cümlesidir.

Örnek 3

Günlük bir saat çalışma ile sınavı kazanamazsın.

"Bir saat" tamlamasındaki iki sözcük de gerçek anlamda kullanılmıştır. Cümlede somut, nesnel ve sayısal veriler söz konusu olduğu için cümle bir azımsama cümlesidir. Nitelik ve durum bildiren ifadeler cümlede yer almamıştır.

Örnek 4

Bu kadar az okuyucu ile sanat eserleri yaşayamaz.

Cümlede nicelik ve miktar bakımından bir yetersizlik söz konusudur. Azımsama cümlelerinde sayısal veriler önemlidir. Azımsama cümlelerinde somut, nesnel kişi veya objeler söz konusudur. "Az okuyucu" kelime grubunu oluşturan sözcükler somut ve gerçek anlamda kullanılmıştır. Bu cümleler de azımsama cümleleri içerisinde yer alır.

Aşağıdaki cümleler azımsama ifade eden cümlelerdir. İpuçları içeren sözcükler farklı bir renkle belirtilmiştir.

Örnek Cümleler

Beş kuruşa üç köfteyi kimse vermez.

Bu kadarcık seyirciyle tiyatrolar hayat bulmaz.

10 liralık kumaştan takım elbise biçilmez.

Bu ücretle bu işte hiç kimse çalışmaz.

Küçümseme

Bir kişiyi, bir şeyi hor görüp aşağılamaya küçümseme denir. Birine değer vermemek, onu küçük görmek, önemsememektir. Yani davranışları beğenmemektir. Kibirle aynı anlama gelecek şekilde kullanılır.

Küçümseme ile İlgili Açıklamalı Örnek Cümleler

Örnek 1

Bu kolay soruyu ilkokul öğrencisi bile yapar.

Cümlede bir aşağılama söz konusudur. Aşağılama, alay, kibir, yerginin olduğu cümleler küçümseme cümleleridir. Cümlede bir kişinin beceriksizliğine vurgu yapılmıştır.

Örnek 2

Bir başarı belgesi almakla kişi yönetici olmaz.

Cümlede "davranışa odaklanma", birinin davranışlarını beğenmeme söz konusudur. Cümlede aşağılama dolayısıyla küçümseme anlamı vardır.

Örnek 3

Bir plaket ile şair olduğunu sanıyorsa yanılıyordur.

Cümlede şair olmanın süreçle alakalı bir şey olduğu anlatılmaya çalışılmaktadır. Cümle, bu haliyle bir küçümseme cümlesidir.

Örnek 4

Bu kafayla okuyacak da saygın biri olacak.

Cümledeki "kafa" sözcüğü gerçek anlamının dışında kullanılmış ve somut anlamından uzaklaşmıştır. Cümlede "davranışa odaklanma ve hor görme" esas olduğundan cümle bir küçümseme cümlesidir.

Örnek 5

Birkaç kitap okuyanlar kendilerini hatip zannediyor.

Cümlede bir kişiyi küçük görme, beğenmeme söz konusudur. Hatip olmanın kolay bir şey olmadığı vurgulanmaktadır. Güzel konuşmak için çok fazla kitap okumak gerektiği hususuna dikkatler çekilmiştir.

Aşağıdaki cümleler küçümseme ifade eden cümlelerdir. Örnek cümleleri dikkatlice inceleyiniz.

Örnek Cümleler

Bir kitap yazmakla yazar olduğu havasına kapılmış.

İki şarkı söyleyen kendini sanatçı olarak görüyor.

Bu soruyu ilkokul birinci sınıftakiler bile yapar.

Bu da çay mı çaydan başka her şeye benziyor.

Son on maçı kazanıp şampiyon olacaklarmış.

Azımsama ve Küçümseme Cümleleri Arasındaki Farklar

1. Azımsama cümlelerinde nicelik, sayısal veriler; küçümseme cümlelerinde nitelik, değer önemlidir.

2. Azımsama cümleleri genellikle nesnel; küçümseme cümleleri öznel cümlelerdir.

3. Azımsama cümlelerinde miktar bakımından yetersizlik; küçümseme cümlelerinde durum, davranış bakımından yetersizlik söz konusudur.

4. Azımsama cümlelerinde kişilerin sayıları; küçümseme cümlelerinde kişilerin sıfatları esas alınır.

Azımsama ve Küçümseme Cümleleri ile ilgili Çözümlü Örnek Cümleler

Örnek 1

Üç kitap okumakla kelime hazinemiz zenginleşmez. (azımsama)

Üç kitap okumakla adam olunmaz. (küçümseme)

Örnek 2

Bu kadarcık öğrenciyle dershaneler ayakta kalmaz. (azımsama)

Bu problemi okumamışlar bile çözer. (küçümseme)

Ayrıca bakınız

Cümle

Cümle Vurgusu

Olumsuz Yargıyı Olumlu Biçime Dönüştürmek

Mecazlı İfadeleri Yorumlama

Eleştiri