Bir
özellik, durum ya da olguda süreçle ilgili gelişme, gerileme, azalma
veya artmanın meydana gelmesi aşamalı durum olarak adlandırılır. Aşamalı
durum anlamı içeren cümlelerde, bir durumun gitgide ilerlemesi anlamı vardır.
Bu gidişat olumlu veya olumsuz olabilir.
Aşamalı durum cümleleri için "süreç" çok önemli bir kavramdır. Aşamalı durum cümlelerinde olay veya durumların zamana yayılması söz konusudur.
Aşamalı durum cümleleri için "süreç" çok önemli bir kavramdır. Aşamalı durum cümlelerinde olay veya durumların zamana yayılması söz konusudur.
Aşamalı
durum özelliği gösteren cümlelerde bazı zarflar anlatımda araç görevini
üstlenir. Bunlar: "günden
güne, yıldan yıla, gün gün, gittikçe, giderek, zamanla" gibi sözcükler ile sözcük
gruplarıdır.
Aşamalı Durum ile İlgili Açıklamalı Örnek Cümleler
Örnek 1
Aşamalı Durum ile İlgili Açıklamalı Örnek Cümleler
Örnek 1
Saçlarımız günden güne ağarıyor.
Cümleye baktığımız zaman bir özellikle ilgili bir gerilemenin olduğu görülmektedir. "Günden güne" zarfı cümlede araç görevindedir. Saçın beyazlaşması ihtiyar olmanın alameti sayıldığından burada olumsuz yönde değişen aşamalı bir durum söz konusudur. Hiç kimsenin saçları bir anda beyazlaşmaz. Cümle, bir süreci içerdiğinden cümle de aşamalı durum cümleleri içerisinde değerlendirilir.
Örnek 2
Kitap satışlarımız günden güne artıyor.
Cümlede her geçen gün artan bir kitap satışı söz konusudur. "Günden güne" zarfı cümlede araç durumundadır. Kitap satışının çok olması, olumlu bir hadisedir. Zamana yayılan bir iş söz konusu olduğundan cümle aşamalı durum cümleleri arasında yer alır.
Örnek 3
Çoban çeşmesinin suyu giderek azalmaktadır.
"Giderek" sözcüğü bizim için bir ipucudur. Cümlede zamana yayılan bir durum söz konusudur. Çeşmenin suyu bir anda değil de bir süreçle azalmaktadır. Bu da olumsuz yönde gelişen aşamalı bir durum olduğundan cümle de aşamalı durum cümleleri içerisinde değerlendirilir.
Örnek 4
Değerler ve geleneklerimiz günden güne kaybolmaktadır.
Cümlede geçmiş, şimdiki zaman ve gelecek zamanla ilgili devam eden bir süreç söz konusudur. Cümlede araç görevinde kullanılan "günden güne" kelime grubu (zaman zarfı) aşamalı bir duruma işaret etmektedir. Gidişat olumsuza doğru aşamalı bir şekilde ilerlemektedir. Cümle de böylelikle aşamalı durum cümlelerinin özelliğini yansıtmaktadır.
Örnek 5
Hastanın durumu günden güne kötüleşiyor.
Bir özellik, durum ya da olguda süreçle alakalı gelişme, gerileme, azalma veya artmanın meydana gelmesi aşamalı durum olarak adlandırılır, demiştik. Cümleden hasta olan bir insanın her gün biraz daha direncini kaybettiği anlamı çıkmaktadır. Cümlede olumsuza giden aşamalı bir durum söz konusudur. Cümle de haliyle bir aşamalı durum cümlesidir. "Günden güne" kelime grubu cümlede araç görevinde kullanılmıştır.
Örnek 6
Mağazadaki satışlar gün gün iyiye doğru gitmektedir.
Cümlede sürekli iyiye doğru giden yani olumlu anlamda bir değişim söz konusudur. "Gün gün" kelime grubu cümlede araç işlevindedir. Cümle, bu şekliyle aşamalı durum cümleleri içerisinde değerlendirilir.
Örnek 7
Yıldan yıla işler kötüleşmektedir.
Cümlede zamana yayılan olumsuz bir durum söz konusudur. Cümlede "işlerin kötü gitmesi" hadisesinin bir anda değil de belirli bir zaman diliminde gerçekleştiğini veya gerçekleşmekte olduğu belirtilmektedir. "Yıldan yıla" söz öbeği de bizim için bir ipucudur. Cümle, böylelikle aşamalı durum cümleleri arasında yer alır.
Örnek 8
Piyasalar, her geçen gün kötüleşiyor.
Cümlede geçen "Her geçen gün" söz öbeği aşamalı bir durumu dile getirmek için araç görevini üstlenmiştir. Sürekli, zamana yayıla yayıla kötüye, olumsuza doğru bir gidiş söz konusudur. Cümlede aşamalı bir durum söz konusu olduğundan cümleyi aşamalı durum cümleleri içerisinde değerlendirmeliyiz.
Örnek 9
Hedeflere adım adım yaklaşılır.
Cümlede bir hedefe ulaşmanın bir anda değil de adım adım olması gerektiği anlatılmaktadır. "Adım adım" ikilemesi cümlede araç işlevi görmektedir. Cümlede aşamalı bir durum söz konusu olduğundan cümle, aşamalı durum cümleleri içerisinde değerlendirilmelidir.
Örnek 10
Omuzlarındaki sorumluluktan günden güne çöküyordu.
Cümlede zamana yayılan bir durum söz konusudur. Aşamalı durum cümleleri en çok bu özelliğiyle bilinir. Cümlede olumsuz anlamda bir gidişat söz konusudur. "Günden güne" söz öbeği cümlede araç işlevindedir. Bu sebeplerle cümle, bir aşamalı durum cümlesidir.
Ayrıca bakınız
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder