1093'te Kazakistan Sayram'da doğmuştur. Meşhur din âlimi Şeyh Yusuf Hemedani'nin öğrencisidir. Ahmet Yesevi, Allah ve peygamberine büyük bir aşkla bağlıdır. Bütün ömrünce günah işlememek, yanlış yapmamak, yalan konuşmamak üzere büyük çaba göstermiştir.
Hz. Muhammed'e (SAV) meftun (âşık) biridir. Onun kadar yaşamak istemiş 63 yaşına gelince yer altında bir hücre kazdırmış ömrünün bakiyesini orada geçirmiştir. Bu özelliklerinden dolayı gerek Anadolu gerekse Türkistan evliyaları Ahmet Yesevi'yi pir olarak kabul etmişlerdir.
12. yüzyılda yaşamış ilk mutasavvıf olan Ahmet Yesevi, Türk tasavvuf edebiyatını kuran kişi olarak da bilinir. Asıl ismi Ahmed Bin İbrahim Bin İlyas Yesevi'dir. Ahmet Yesevi, tarikat kurucusu, din büyüğü ve şair kimliğiyle bilinir. Tasavvufun yayılması için büyük çaba göstermiştir. Anadolu'ya hiç gelmemiştir. "Divan-ı Hikmet" eseriyle Türklere İslam dinini kolaylaştırarak benimsetme yoluna gitmiştir.
Yesevilik tarikatının kurucusu olan Ahmet Yesevi, güçlü bir medrese eğitimi görmüştür. Hayatının çok önemli bir kısmını Yesi şehrinde geçirmiştir. Müritlerine yol göstermek amacıyla sade bir dille yazdığı "hikmet" tarzı şiirleriyle ün kazanmıştır. Günümüzde bile onun yolundan giden kişilere Orta Asya'da rastlamak mümkündür.
Ahmet
Yesevi, Arapça ve Farsçayı çok iyi bilmesine karşın eserlerini Hakaniye
Türkçesiyle oluşturmuştur. Genellikle yarım uyağı tercih etmiştir. Hikmet
ismiyle anılan şiirlerinde 7'li veya 12'li hece ölçüsünü kullanmıştır.
Hikmetlerini "Divanı Hikmet" adlı eserinde toplamıştır. Ahmet Yesevi, bu eserinde savunduklarını halka yaymak için manzum şekli tercih etmiştir. Hikmetler, içerik olarak dolu dolu olsa da eserlerdeki anlatım heyecandan oldukça uzaktır. Hikmetler, dörtlüklerden kurulmuş olup sade Doğu Türkçesiyle yazılmış olsalar da hikmetlerde yer yer Arapça ve Farsça sözcükler de kullanılmıştır. Mesnevi ve gazel nazım şekliyle yazılmış hikmetlere de sık sık rastlamak mümkündür.
Ahmet Yesevi'nin; Türk tasavvuf edebiyatının en önemli örneklerini barındıran "Divan-Hikmet", İslam'ın usul ve esaslarının yer aldığı "Akaid" ve talebelerince yazılıp ona mal edilen "Fakr-name" olmak üzere üç eseri bulunmaktadır.
Mevlana,
Hacı Bektaş-ı Veli, Yunus Emre gibi sanatçıların üzerinde etkili olmuş olan
Hoca Ahmet Yesevi, 1166 yılında Kazakistan'ın Türkistan şehrinde vefat
etmiştir. Türbesi, Timur Han tarafından bir şaheser olarak yapılmıştır.
Türbesi, 2002'de UNESCO tarafından dünya tarih eseri olarak kabul görmüştür.
Ahmet Yesevi'nin türbesi günümüzde de Türkistan'ın kutsal ziyaret mekânlarından
biridir.
Ayrıca bakınız
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder